Kap laatste Europese oerbos brengt Polen voor Europees Hof

Hier vind je onze eerdere publicaties over de kap van het laatste Europese oerbos en een samenvatting van alle ontwikkelingen tot nu toe.

De directeur van het EU-departement voor milieu, Humberto Delgado Rosa, was eergisteren in Polen voor de première van de film Les Saisons. Een Franse natuurfilm waarvan grote delen zijn opgenomen in het oerbos van Bialowieza. Tijdens zijn bezoek aan Warschau gaf Delgado Rosa een interview, waarin hij opmerkte dat de Europese Commissie alleen tevreden is met een totale stop van de kap in het woud van Bialowieza.

De commissie verlangt dus intrekking van het besluit van minister Szyszko om de kap in het woud te verzesvoudigen. Delgado Rosa gaf aan dat de commissie niet overtuigd is van de door de Poolse minister aangevoerde argumentatie, dat de kap noodzakelijk is om de plaag van letterzetter, een kleine schorskever te bestrijden. Het ontbreken van de vereiste milieueffectanalyse is vervolgens de steen des aanstoots. Het verliezen van het proces voor het Europees Hof kan de Poolse regering komen te staan op boetes van vele miljoenen.

Werelderfgoed

Wereldnatuurbeschermingsorganisatie IUCN heeft ook haar advies aan UNESCO gegeven. Op basis van haar rapport stelt IUCN het Werelderfgoed Comité voor om het oerbos van Bialowieza toe te voegen aan de lijst van bedreigd werelderfgoed, als de Poolse overheid het betwiste kap besluit niet intrekt. Het Werelderfgoed Comité van UNESCO zal vergaderen van 10 tot 20 juli in Istanbul. Tijdens die vergadering zal het comité besluiten of ze het voorstel van IUCN overneemt of dat dan inmiddels de minister zijn besluit heeft ingetrokken en daartoe geen aanleiding bestaat. Een aantal dagen geleden confronteerde Greenpeace Polen de regerende Conservatief Katholieke Poolse partij Recht en Rechtvaardigheid opnieuw met het feit dat de tragisch overleden tweelingbroer van de huidige partijleider, Lech Kaczynski, ooit had opgeroepen van het hele oerbos een beschermd natuurgebied te maken.

Oerbos of mensenwerk

De Poolse minister van Milieu Jan Szyszko opende eergisteren een tentoonstelling in het Poolse parlement met als titel ‘Het woud van Bialowieza – een oerbos of cultureel erfgoed van de lokale gemeenschap’. Met deze tentoonstelling probeert hij de bewering dat het woud van Bialowieza een oerbos is te ontkrachten en de Poolse parlementariërs er van te overtuigen dat de actieve bescherming van mensen een essentieel onderdeel is van het behoud van het bos. Dit om zijn plannen voor de verzesvoudiging van de houtoogst kracht bij te zetten.

Wat de minister in zijn herhaalde betoog over de menselijke invloed op het oerbos vergeet, is dat de waarde van het oerbos vandaag de 'ongestoorde natuurlijke processen' zijn en de grote hoeveelheden doodhout die je er kunt vinden. De plaag van de letterzetter – het hoofdargument voor de kap – zorgt voor een tijdelijke toename van de hoeveelheid dood fijnsparrenhout. Dat is niet erg voor het bos, de plaag zelf is één van die natuurlijke processen die in een oerbos thuis hoort. De dode fijnsparren en ook de letterzetterkevertjes zijn weer de voedingsbron voor bijvoorbeeld de mierkever. 

Invloed

Ooit is er menselijke invloed in het bos geweest. Bialowieza is geen uitzondering op andere Europese wouden. Ooit heeft de lokale bevolking er vee geweid, zijn bosproducten; wild, honing, kruiden en paddenstoelen er geoogst. Het mooie van het oerbos van Bialowieza is dat die invloed minimaal is geweest en er in grote delen van het bos nooit bomen zijn aangeplant door mensen. Daardoor is de structuur van het bos nog grotendeels natuurlijk. Bovendien verving het weinig intensief weiden van vee gedeeltelijk de ontbrekende invloed van de door bejaging schaars geworden wilde grote grazers als, oerossen (uitgestorven wilde koe), wisenten en tarpans (wilde paarden). Op het moment wordt alle begrazingsinvloed uit het natuurpark deel geweerd, terwijl de aanwezige wisenten daar prima werk zouden kunnen doen en het bos juist natuurlijk zouden kunnen houden.

Burgerbrigades

Door alle nationale en internationale commotie is wel de houtkap in het oerbos praktisch stil komen te liggen. Her en der wordt nog wat hout opgehaald als brandhout, maar de hoeveelheden zijn gelukkig klein. Om te voorkomen dat er illegaal hout uit het bos gehaald wordt registreert Stichting Wild Polen (Fundacja Dzika Polska) de locatie van elke gekapte boom. Op de fiets maken brigades kaarten en foto's van bomen in het bos die gekapt zijn, klaarliggen om afgevoerd te worden en monitoren ze de hout verkoop in het gebied. Het bosgebied waar gepatrouilleerd moet worden is enorm groot de helft van de provincie Utrecht. Maar gelukkig krijgen ze veel steun van een deel van de bevolking. Een door hen georganiseerde crowdfunding actie is een enorm succes geworden waardoor de brigades nu goed uitgerust zijn met gps en fietsen om hun werk te kunnen doen.

Besluit heroverwegen?

Inmiddels is het dus zover dat de Poolse regering voor het Hof in Staatsburg wordt gedaagd wegens het niet naleven van de Europese wetgeving. Die door de Europese Commissie aangespannen inbreukprocedure kan echter wel 18 maanden duren, maar het valt te verwachten dat de commissie vandaag of morgen ook laat weten welke dwangsom ze per dag gaat eisen van de Poolse regering voor elke dag dat de Europese wetgeving niet nageleefd wordt. Bovendien zit het er aan te komen dat deze minister het oerbos van Bialowieza op de UNESCO lijst van bedreigd internationaal erfgoed krijgt een niet geringe internationale blamage. Misschien is het toch verstandig als minister Szyszko zijn besluit gaat heroverwegen? (Je kunt live de UNESCO bijeenkomst volgen)

Oproep!

OneWorld wil dit najaar zelf op reportage in Bialowieza. Om deze reis mogelijk te maken, zijn wij een crowdfundingactie gestart. Vind je het belangrijk dat dit verhaal gemaakt wordt? Dan kun je via dit donatieformulier een bijdrage leveren. Onder de donateurs verloten we twee kaartjes voor de première van de film Les Saisons in september dit jaar.