De afgelopen dagen was het druk in het oerbos van Bialowieza, het laatste laagland-oerbos van Europa. IUCN en de Europese Commissie kwamen op bezoek om te kijken waar het Poolse Staatsbosbeheer mee bezig is.
Al die experts hebben natuurlijk niet meteen hun advies klaar. Waar ze wel allemaal op aandringen is dat de kap, die op dit moment uitgevoerd wordt door het Poolse Staatsbosbeheer, nu gestopt moet worden om te voorkomen dat er illegaal gehandeld wordt.
Met paddenstoelen begroeide stobbe – Foto: Wikipedia
Vernietigen werelderfgoed
De delegatie van de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN was de eerste die naar Polen kwam. IUCN had als opdracht om een advies voor UNESCO op te stellen over de staat van het door de werelderfgoed conventie beschermde deel van het oerbos en antwoord te geven op de vraag of het besluit van de minister de status van werelderfgoed in gevaar bracht. Net voor de komst van de delegatie deed de minister nog de uitspraak dat hij het bos van de lijst van werelderfgoed wilde halen. Deze uitspraak werd vervolgens door het ministerie weer ontkend, waardoor de experts toch aan de slag konden. Die experts keken tijdens hun bezoek uitgebreid naar de activiteiten nabij en in het beschermde gebied onder leiding van natuurbeschermers en bosbeheerders.
Wanneer de Poolse regering het gebied beschadigt of vernietigt, kan de status van werelderfgoed weer ingetrokken worden door de IUCN. Een vertegenwoordiger van een Poolse natuurbeschermingsorganisatie waarschuwde dat de Poolse regering met de vernietiging van het bos vergeleken kan worden met Islamitische Staat, die het Syrische werelderfgoed Palmyra vernietigde.
De experts van IUCN merkte fijntjes op dat de Poolse regering UNESCO had moeten informeren over de voorgenomen kap plannen en dat ze er verstandig aan deed deze plannen voor het moment even in de ijskast te zetten.
Commissaris Vella roept op tot stoppen kap
Net na het bezoek van IUCN verschenen experts van de Europese Commissie in het gebied om te bekijken in hoeverre de kap en het verwijderen van bomen de bepalingen uit de habitat en vogelrichtlijn zou kunnen schenden. Anders dan het als werelderfgoed aangemerkte deel, is het deel dat aangemeld is als Natura2000 gebied veel groter en omvat het volledige boscomplex van Bialowieza. Natura2000 staat echter economisch gebruik van het gebied in principe toe zolang dat maar niet strijdig is met de natuurbeschermingsdoelstellingen.
Natura2000 staat economisch gebruik van het gebied toe zolang dat maar niet strijdig is met de natuurbeschermingsdoelstellingen.
Om dat te bewijzen is het nodig een rapport over de gevolgen voor de natuur te maken voordat er actie wordt ondernomen. Een stap die de minister bij het vaststellen van de annex bij het bosbeheerplan, die het mogelijk maakt om jaarlijks vijf keer zoveel hout uit het bos te halen, even achterwegen had gelaten. Door alle onduidelijkheid die daardoor is ontstaan riep de EU Commissaris Vella de Poolse regering op om per direct de kap te stoppen tot een en ander opgehelderd is.
Handen af van de vernietiging van het oerbos van Bialowieza. – Foto: Stichting Wild Polen (Fundacja Dzilka Polska
Minister verdedigt zich folkloristisch
Maar ook de minister en het Poolse Staatsbosbeheer zaten niet stil in de afgelopen dagen. Hun standpunt, dat er nu snel zoveel mogelijk van het met letterzetter besmette hout uit het bos verwijderd moet worden, zette ze kracht bij door op te treden op diverse media en foto’s te verspreiden via twitter. Verder was er opeens een nogal folkloristisch aandoende organisatie die in het ministerie, tijdens het bezoek van IUCN kwam demonstreren voor de voorgenomen kap. Een organisatie, die zo bleek later, geleid werd door de eigenaar van een van de in het bos, hout oogstende bedrijfjes. De minister raakte verder gecompromitteerd door het verzwijgen van de waarde van zijn eigendommen in zijn parlementsverklaring, een ‘schuur’ die hij voor het gemak even niet had gewaardeerd bleek een enorm vakantiecomplex te zijn. De minister probeerde nog wat goed te maken door de natuurbeschermers voor de rechter te dagen voor het verdwijnen van soorten in de Rospuda vallei, die na hefig protest gered werd van de ViaBaltica snelweg, maar die vreemde aantijging maakte op niemand echt indruk. Ook al omdat het juist deze minister was die het besluit nam de snelweg dwars door die vallei te leggen. Het was ondanks alle inspanningen dan ook een onverkwikkelijke week voor de minister.
Inspiratie voor Nederland
OneWorld sprak deze week met bosecoloog Hans van der Lans, van der Lans vertelde: `Ik ben zelf meerdere keren in het oerbos van Bialowieza geweest. Het is een prachtig voorbeeld van hoe het oerbos in Nederland er ook uit zou kunnen zien. Het is voor mij een geweldige inspiratie geweest bij mijn eigen onderzoek en voor mijn pleit om ook in Nederland natuurlijker bos te krijgen. Het bos van Bialowieza is een bos waarin naast levende bomen ook heel veel dode bomen aanwezig zijn, dat is essentieel voor de biodiversiteit want daardoor krijgen heel veel kevers, paddenstoelen en vogelsoorten een kans.
Natuurlijke processen kunnen uitstekend zonder menselijk ingrijpen.
Zo´n bos lijkt ook niet echt op wat wij hier een bos noemen want door begrazing door wisenten, herten, runderen en paarden ontstaat een mooie open en diverse structuur. Sterfte onder de grazers tijdens koude winters en angst voor wolven zorgt ervoor dat de grazers van het bos uiteindelijk geen open grasvlakte maken. In zo’n bos heeft een houthakker niets te zoeken. Natuurlijke processen kunnen er uitstekend zonder menselijk ingrijpen. Met 200.000 hectare is het bos van Bialowieza meer dan groot genoeg om zo’n gebied te zijn, ware het niet dat hoge houtprijzen en een gebrek aan natuurbeschermingsinzicht onder de Poolse bosbeheerders dat zeer moeilijk maken’.
Slapeloze minister
Na alle actie van deze week is het nu wachten op de adviezen van het IUCN en de experts van de Europese Commissie. Die adviezen zullen naar verwachting begin juli verschijnen. Om de Poolse regering het gewicht van de zaak te laten voelen heeft Commissaris Vella al aangegeven dat als blijkt dat de Poolse regering de EU wetgeving aan haar laars heeft gelapt, hij bereid is een inbreukprocedure te starten. De IUCN zal waarschijnlijk in haar rapport een van de kapvlaktes in het door UNESCO beschermde gebied vermelden, een ernstige inbreuk op de verplichtingen die uit de werelderfgoed conventie volgen. Het worden onrustige nachten voor de minister.
