Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Bas (51)
1 was 17 toen hij een seksuele relatie kreeg met zijn docente op een middelbare school in Amsterdam. De lerares, nu 70 jaar, gaf toneel en was losser in haar omgang met leerlingen dan bijvoorbeeld de docent wiskunde. Het begon met een persoonlijke begeleiding van Bas. Maar na een tijdje nam ze hem ook mee naar huis, aten ze samen en langzamerhand begon ze seksuele avances te maken. Bas vertelt: “Als ik erop terug kijk was de hele seksuele relatie haar idee. Ze heeft zich op een slimme manier tot mij gewend door middel van vriendelijkheid en behulpzaamheid. De behulpzaamheid was oprecht, maar het was ook haar manier om zich in een seksuele relatie met mij te manipuleren.” Het was Bas’ eerste seksuele relatie. Een ervaring die uiteindelijk zijn hele leven zal tekenen.
Gevolgen van het misbruik
Het misbruik heeft Bas in zoverre getekend dat zijn eigen grenzen, plezier en wensen in een seksuele setting moeilijk waren om te bepalen. Zijn seksuele ontwikkeling is gevormd en beperkt door het misbruik, iets dat hem tot op de dag van vandaag nog beïnvloedt. “Ik had al een moeilijke jeugd, maar wat zij heeft gedaan heeft dit versterkt. Tot op de dag van vandaag weet ze waarschijnlijk niet wat de invloed van haar daden is geweest op mijn leven.”
Consent
“
Een deel van het misbruik vond plaats in het bed waarin zij met haar man sliep
Bas zit op zijn zeventiende middenin zijn seksuele ontwikkeling en dacht destijds dat de relatie met zijn lerares een manier was om te leren hoe het hoort. “Ze bouwde het langzaam op en er was geen sprake van consent.” Het was een verwarrende periode, vooral omdat haar man kennis had van de situatie. “Een gedeelte van het misbruik vond plaats in het bed waarin zij met haar man sliep.”
Dat Bas misbruikt is, besefte hij tien jaar geleden pas. “Ik begon me af te vragen wat de invloed van deze gebeurtenis was op mijn leven, en wat ik er eigenlijk van vond.” Aanvankelijk speelden er wraakgevoelens, maar na een tijdje veranderde die in onbegrip. “Het is zo enorm belangrijk om op tijd te leren hoe je ja en nee zegt, en wat de waarde van consent is.”
Naar aanleiding van de #MeToo-beweging wordt er veel gesproken over consent, ofwel instemming, geven voor seksuele handelingen. Er wordt veel gesproken over hoe vrouwen consent moeten geven, maar dat dit ook voor mannen geldt, lijkt onderbelicht binnen de discussie. Recent is bijvoorbeeld de ‘
ben je oké?’-campagne gestart om seksuele intimidatie binnen het uitgaansleven te bestrijden, met
als aanleiding de gegevens van het onderzoeksplatform van Rutgers: “In Nederland krijgt ruim de helft van de vrouwen en een op de vijf mannen te maken met seksuele handelingen tegen hun wil.”
Gierende hormonen
Bas dacht aanvankelijk dat het de hormonen waren die destijds door zijn lijf gierden. Maar hij besefte later dat dit niet het geval was: “Mijn lichaam reageerde gewoon op haar aanrakingen.” Het ‘een orgasme is altijd fijn’-idee is volgens hem dan ook een volledige misvatting. Bas licht toe: “Dat is de ellende met mannelijkheid tegenwoordig: het is zo eendimensionaal.” In
een eerder artikel op OneWorld leggen we uit hoe lichamelijke opwinding bij seksueel misbruik losstaat van instemmen met seksuele handelingen. “Ik was niet per se aangetrokken tot haar, maar ze zorgde ervoor dat ik het gevoel had dat wat we deden, zo hoorde. Dat ik me gezien voelde door haar. Iets waar zij misbruik van maakte.”
Het binnendringen van het lichaam staat centraal in de definitie van verkrachting in Nederland – iets dat niet het geval is wanneer een vrouw een man ‘dwingt’ om seks met haar te hebben. Seksueel misbruik waarbij de vrouw de dader is, wordt door de Nederlandse wet gedefinieerd als aanranding.
Artikel 242 van het Wetboek van Strafrecht geeft de onderstaande definitie van een verkrachting in Nederland:
“Hij die door geweld of een andere feitelijkheid of bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid iemand dwingt tot het ondergaan van handelingen die bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, wordt als schuldig aan verkrachting gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren of geldboete van de vijfde categorie.”
Wanneer een vrouw een man forceert tot seksuele handelingen – iets dat niet direct fysiek dwingen impliceert, maar vaak ook emotioneel dwingen, zoals in het geval van Bas door manipulatie bereikt werd – is de gevangenisstraf lager dan wanneer een man dit doet. Een vrouw kan namelijk maximaal acht jaar achter de tralies belanden, in tegenstelling tot een man, die maximaal twaalf jaar moet uitzitten.
Geen aangifte
Aan het begin van de ‘relatie’ zei ze tegen Bas: “Als we dit gaan doen moet je wel je mond houden”. Deze uitspraak laat zien dat de docent best inzag dat wat ze deed, niet oké was. Bas heeft nooit overwogen om aangifte te doen. “Ik ben er niet op tegen dat er consequenties voor haar zijn, maar ik ben te anarchistisch ingesteld om ook echt aangifte te doen.” Dat erover gepraat moet worden is volgens hem wel belangrijk. Toch merkte hij moeilijkheden bij het vertellen van zijn verhaal: “De meeste #MeToo-verhalen die je leest zijn erg duidelijk. Je kunt vaak je vinger leggen op het precieze moment waar het misbruik begint. Dit is bij mijn verhaal niet zo – ik zag de aanwezigheid van het misbruik pas achteraf.”
Emotioneel misbruik
Naast het seksueel misbruik wist Bas’ lerares goed op zijn gevoelens in te spelen. De lerares vroeg Bas een keer hoe de seks eigenlijk voor hem was. Hij gaf aan dat het voelde als een ritueel waar hij aan mee moest doen. “Dat antwoord vond ze niet leuk. Ze begon mentaal op me in te werken zodat ik de volgende keer een ander antwoord zou geven.” Door het opleggen van een schuldgevoel bijvoorbeeld. “Ze was lerares en leerlingen helpen het juiste antwoord te vinden is iets wat leraren doen. Zo deed ze dit ook bij mij. Ze vertelde me dat het onprettig was om zoiets te horen over onze intimiteit. Dus paste ik me aan, om haar tevreden te stellen.”
“
Een andere docente zei: 'Het is heel erg fout wanneer leerlingen iets met leraren doen, begrijp je dat wel?'
Een aantal andere leraren van de Amsterdamse middelbare school wisten van de seksuele relatie tussen Bas en zijn lerares. Een van deze docenten stapte op hem af. “Ze was boos en zei: ‘Het is heel erg fout wanneer leerlingen iets met leraren doen, begrijp je dat wel?’” Er was geen mogelijkheid tot een dialoog. Het was volgens deze docente Bás die fout zat, en niet haar collega. “Het leek alsof ze bezorgder was over de reputatie van de school dan over mij”, voegt Bas toe.
Na vier maanden brak de toneellerares het af. Ze nam Bas mee naar een café en zei: ‘We kunnen hier niet mee doorgaan.’ “Ik denk niet dat ze doorhad wat ze deed. Ze romantiseerde het.” Bas hoopt dat er een manier is om mensen zoals zijn lerares tot inkeer te laten komen, en wil daarom zijn verhaal doen. Om haar te laten inzien dat dit gedrag niet deugt – want dat geldt voor zowel mannen als vrouwen.
