‘Hiv en aids wil ik associëren met waardigheid en zorgzaamheid’

Verbazing dat zij er zo bij lagen, dat dit echt was, dat zij werkelijk geveld waren door een onzichtbare vijand. Ik dacht ook schuld en schaamte te herkennen in hun houding en gedrag. Hoe zij bezorgde en verzorgende familieleden en vrienden het woord lieten doen over hun gezondheid, over hun dood, hun nalatenschap. Hoe zij de dokters lieten prikken, porren en trekken. Hoe zij mijn moeder en mij aankeken met dankbaarheid, alsof te zeiden: ‘bedankt dat jullie hier zijn om de last op mijn geliefden te verlichten’.

Hiv en aids associeer ik ook met de dag dat mijn vader me, zowat bij de haren, uit de kast trok. Een dag waarop mijn ergste pubernachtmerries waarheid werden. Een ondoordringbare realiteit van afwijzing en woede over mijn liefde voor mannen. Mijn vader gaf me een ultimatum. Of ik zou mannen afzweren of ik werd verbannen. Beloven mannen af te zweren was natuurlijk niet genoeg, hij voegde er ook nog aan toe: “En we gaan je testen op aids, want ik ga niet investeren in een dode.” Jaren later, toen ik met mijn moeder pakketjes en geld afleverde bij stervende hetero’s, voelde ik me dubbel afgewezen, dubbel afgeschreven.

Maar ze zijn er wel, aan het sterfbed van geliefden, ouders, beste vrienden, collega’s en soms van hun eigen kinderen. Burundese mensen dragen waardigheid als elegante gewaden van het meest kostbare materiaal. Ze dragen het met opgeheven hoofd, voorzichtig en lichtelijk bezitterig. In het aangezicht van de dood, de tragiek van het leven, is waardigheid een wapenuitrusting. Zo ook humor en zorgzaamheid.

Denk bijvoorbeeld aan de lesbische vrouwen die, in de jaren ‘60 tot in de jaren ‘80, het op zich namen om voor de stervende homomannen te zorgen toen de wereld weigerde om voor hen te zorgen. Of recenter, de eenzame en ondankbare strijd die LHBTQIA-activisten in Oost-Afrika hebben gevoerd voor de toegang tot hiv-medicatie voor iedereen. Activisten die nu door de door het westen gefinancierde christelijke groeperingen en opportunistische politici gedwongen worden te vluchten.

Met PrEP, de hiv-preventiepil, krijgen we een kans om elkaars waardigheid te garanderen, een kans om ons zorgzaam en solidair in te zetten. Maar we moeten er dan wel voor kiezen; dat de meest kwetsbaren onder ons effectieve en betaalbare toegang krijgen tot voorbehoedsmiddelen en behandeling tegen hiv. Dat ook zij zich waardig en verzorgd mogen voelen. We moeten er voor zorgen dat PrEP betaalbaar en toegankelijk wordt. Waardigheid en zorg mag je niet hamsteren; ze mogen niet gereduceerd worden tot een van de vele privilegen van de geprivilegieerden.