Brazilliaanse vrouwen bereiden zich voor een protest tegen conservatief abortusbeleid. De geschilderde doodshoofden symboliseren de vrouwen die aan abortus zijn overleden en gaan overlijden in Brazilië. Beeld: Wies Ubags

“Als het zelfs in een streng katholiek land als Ierland lukt…”

De legalisering van abortus in Brazilië is nog niet in zicht. Maar vrouwengroepen putten hoop uit het recente succes in Argentinië, waar het Huis van Afgevaardigden vóór stemde.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Ik ben met de behandeling begonnen. Ik heb koude rillingen”, klaagt Ana, die in de negende week is en haar zwangerschap wil afbreken. Na vijf uur en hevige pijnen is ze de wanhoop nabij. “Ik weet niet meer wat ik moet doen. Het doet te veel pijn, ik hou het niet vol. Ik denk dat ik ga flauwvallen.”

Ana praat op WhatsApp met de leden van een groep vrouwen die elkaar advies geven over hoe ze abortus moeten plegen. De beheerders van de groep sturen de pillen per post aan de vrouwen die hun zwangerschap willen beëindigen. BBC News Brasil kreeg toegang tot deze groep van negentig vrouwen, die zijn verspreid over heel Brazilië, nam er vijf maanden undercover aan deel en publiceerde op 6 juni deze chat tussen Ana (niet haar echte naam, maar een die de BBC haar gaf) en haar lotgenotes.

Andere vrouwen proberen Ana moed in te spreken. “Rustig, mijn vriendin, ik heb die pijn ook gehad. Is er iemand bij je?” Ana antwoordt dat alleen haar kleine broertje thuis is, dat van niks weet. Na zeven uur houdt ze het niet meer en wil ze een ambulance bellen. Maar de anderen raden het haar af. Ze overtreedt de wet, haar abortus is illegaal, en als ze naar het ziekenhuis gaat, wordt ze ontmaskerd.

Hete aardappel

In Brazilië is abortus verboden, met uitzondering van drie gevallen: als het leven van de moeder in gevaar is, als het kind een hersenafwijking heeft of als de zwangerschap het gevolg is van een verkrachting. Conservatieven in het Braziliaanse congres proberen nu de wet zo te veranderen dat abortus in alle gevallen verboden is. Het leven van de ongeboren vrucht gaat voor en begint bij de bevruchting van de eicel, zo redeneren ze.

Ierse abortusoverwinning behaald dankzij openhartige verhalen

Tot ontsteltenis van vrouwenbelangengroepen stemde een commissie van het Huis van Afgevaardigden vorig jaar voor zo’n algeheel verbod. Het voltallige Huis moet zich nu over de kwestie buigen, maar schuift deze als een hete aardappel voor zich uit.

Jean Wyllys, een vooruitstrevend parlementslid van de kleine socialistische partij PSOL, probeert nu via het Hooggerechtshof abortus volledig gelegaliseerd te krijgen. Het Hof heeft voor begin augustus hoorzittingen met maatschappelijke organisaties van allerlei pluimage georganiseerd om deze lastige kwestie tot een goed eind te brengen.

Het voltallige Huis moet zich nu over de kwestie buigen, maar schuift deze als een hete aardappel voor zich uit

Legalisering is zo belangrijk omdat vooral arme vrouwen het slachtoffer zijn van het verbod, betogen vrouwenorganisaties. Rijke vrouwen die zich willen laten aborteren en niet aan de wettelijke voorwaarden voldoen, gaan desnoods naar het buitenland. Arme vrouwen nemen hun toevlucht tot illegale aborteiras (vrouwen die de abortus uitvoeren) in hun wijk of zoeken een andere oplossing, zoals de WhatsApp-groep van Ana.
Brazilliaanse vrouwen bereiden zich voor een protest tegen conservatief abortusbeleid. ‘Ventre live’ staat voor vrije buik, in Nederland zouden we baas in eigen buik zeggen.Beeld: Wies Ubags
Uit het Nationale Abortusonderzoek in 2016 bleek dat in 2015 416.000 Braziliaanse vrouwen hun zwangerschap afbraken. Er werden dat jaar 1.667 legale abortussen uitgevoerd, minder dan een procent dus, een druppel op een gloeiende plaat. Volgens het Nationale Abortusonderzoek komt de helft van de vrouwen die onveilige en illegale abortussen uitvoeren toch in het ziekenhuis terecht, omdat er complicaties optreden. Tussen experts bestaat onenigheid over het jaarlijkse aantal gestorven vrouwen ten gevolge van een onveilig uitgevoerde abortus. Betrouwbare statistieken worden onder andere bemoeilijkt door het feit dat ziekenhuizen de doodsoorzaak niet altijd juist registreren.

De krant Estado de São Paulo berichtte in december 2016 dat er vier vrouwen per dag overlijden als gevolg van het onveilig afbreken van hun zwangerschap. Maar volgens tegenstanders van abortus wordt dit cijfer opgeblazen om de argumentatie vóór legalisering te versterken.

Als het zelfs in het katholieke Ierland lukt

Terwijl er in Brazilië geen schot zit in een liberalere abortuswetgeving en zelfs de conservatieve tegenkrachten in het congres alleen maar sterker worden, gloort er in andere landen hoop. In het katholieke Ierland stemde tweederde van de bevolking eind mei voor legalisering in een referendum. Het Huis van Afgevaardigden in Brazilië’s zuidelijke buurland Argentinië besloot op 14 juni met een nipte meerderheid tot legalisering.

Het bracht een schokgolf door Latijns-Amerika teweeg: het was het nieuws van de dag, een overwinning voor de vrouw! Alleen in Uruguay en Cuba is abortus gelegaliseerd, in andere landen is het verboden of mag het onder strikte voorwaarden, zoals in Brazilië. Dat heeft als gevolg dat honderdduizenden, zo niet miljoenen vrouwen hun toevlucht moeten zoeken tot het illegale circuit.

Het bracht een schokgolf door Latijns-Amerika teweeg: het was het nieuws van de dag, een overwinning voor de vrouw!

In Argentinië is de strijd nog niet gestreden. Het voorstel moet nog naar de Senaat. Maar waar vrouwen in andere landen vooral jaloers naar kijken is de saamhorigheid en vasthoudendheid van vrouwengroepen van allerlei signatuur om hun droom werkelijkheid te maken. Ze zijn jarenlang de straat opgegaan en hebben eindeloos gelobbyd bij politici. In Brazilië hebben vrouwengroepen moed geput uit het Argentijnse succes, want ook zij zijn regelmatig de straat opgegaan, om te protesteren tegen huiselijk geweld en voor legalisering van abortus.

Protest

Op 22 juni protesteerden vrouwen in zeven steden, waaronder de twee grootste, São Paulo en Rio de Janeiro. Het was de dag dat Brazilië moest voetballen tegen Costa Rica in het WK voetbal en dus vele Brazilianen helemaal in beslag werden genomen door hun nationale ploeg. Die ook nog eens won, en dát moest worden gevierd.

Verplicht moeder, tot de dood erop volgt

De opkomst, in Rio een kleine duizend, was dan ook niet overweldigend, maar de overtuiging niet minder. “Degenen die voor het leven zijn, zijn wij. We vechten voor het leven van de vrouw”, zei mede-organisator Ana Carolina Costa in Rio tegen de haar omringende journalisten. “We hebben een moeilijke weg voor ons, maar ik denk dat de winden uit Argentinië verlichting moeten brengen. Ik weet niet wanneer het ons lukt, maar ik ben optimistisch. Als het zelfs in een streng katholiek land als Ierland lukt…”

De zwangere Ana verliet na twaalf uur ondraaglijke pijn de WhatsApp-groep. Haar moeder kwam thuis en ze besloot haar geheim op te biechten, waarna ze samen spoorslags naar het ziekenhuis vertrokken. Over haar verdere lotgevallen is niets bekend.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons