Anticonceptie: meer lasten dan lusten

Hormoonvrije anticonceptie wint aan populariteit onder vrouwen. Maar de keuze voor anticonceptie is er vaak een tussen kwaad of erger, en dat lijken we geaccepteerd te hebben. Tijd voor meer verantwoordelijkheid bij hetero en biseksuele mannen.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Op mijn vijftiende ging ik naar de huisarts omdat ik naarstig zocht naar een oplossing voor het leed dat jeugdpuistjes heet. Ik had allerhande smeersels geprobeerd, allemaal zonder resultaat. Hoog tijd voor het echte werk: via via had ik gehoord dat een pillenkuur wonderen kon doen. Mijn huisarts stemde in: “Ik schrijf je een pil voor die je zo kunt ophalen bij de apotheek.”

Toen de apotheker me het doosje gaf, bleek het tot mijn verbazing een anticonceptiepil te zijn. En niet zo maar een: het was een van de zwaarste varianten, de Diane-35, ook wel een ‘derde generatie pil’ genoemd. Zo begon mijn anticonceptie-avontuur.

Wat zou volgen waren jaren van tijdrovend opzoekwerk, twijfel tussen methoden, een verpeste menstruatiecyclus en veel zwangerschapspaniek. In al die jaren trok ik nooit de logica in twijfel dat ik compleet verantwoordelijk was. Voor de kosten, voor de bijwerkingen, voor het naslagwerk.

Verantwoordelijkheidskloof

Ondertussen bleek het al lastig om sommige mannen waarmee ik seks had, überhaupt zover te krijgen dat ze het absolute minimum deden: een condoom dragen. De slappe excuusjes en onbeschaamde leugens vlogen me om de oren. Zo antwoordde iemand, toen we bij hem thuis waren en ik hem vroeg een condoom te gebruiken: “Die heb ik niet”, waarop ik zie: “Oh, ik heb ze wel bij me.” En welja: ineens bleek hij ze toch in huis te hebben.

De last van anticonceptie rust vrijwel geheel op de schouders van heteroseksuele en biseksuele vrouwen1. Dat mannen zich er amper zorgen over maken, werd me door dit soort incidenten pijnlijk duidelijk. En die last is niet alleen lichamelijk, maar ook financieel en sociaal.

Ondertussen bleek het lastig om mannen waarmee ik seks had überhaupt zover te krijgen dat ze een condoom gebruikten

Voor mij was het vanzelfsprekend me al op jonge leeftijd te verdiepen in alle opties, en aan de pil te gaan – net als een groot deel van mijn vrouwelijke leeftijdsgenoten. Met alle bijwerkingen van dien: de meest voorkomende zijn hoofdpijn, stemmingswisselingen, somberheid en een verhoogd risico op trombose.

Anticonceptie wordt voor vrouwen in Nederland tot hun 21e vergoed via de basiszorgverzekering, maar valt wel onder het eigen risico. Na je 21e moet je volledig zelf dokken, en die kosten komen bovenop die van bijvoorbeeld condooms, incidentele zwangerschapstesten en morning-afterpillen. Je kunt een aanvullende verzekering nemen om anticonceptiekosten te dekken, maar ook dat is een extra kostenpost.

Zwangerschapspaniek

Ik twijfelde al over die pil. Toen ik het stuk van Bregje Hofstede op De Correspondent las, waarin ze het vanzelfsprekende gebruik van de anticonceptiepil problematiseerde, besloot ik ermee te stoppen. Het duurde maanden voordat mijn lichaam zijn eigen ritme (lees: een regelmatige menstruatiecyclus) weer had hervonden. Ik verheugde me om de niet-pilslikkende versie van mezelf te leren kennen: die had ik sinds halverwege mijn puberteit niet meer gezien.

Hoe fijn dat ook voelde, er trad gelijk een nieuwe stressfactor aan. Zwangerschapspaniek. Veel vriendinnen vonden me al een waaghals omdat ik seks durfde te hebben met alleen condoom, en dus niet de robuuste Double Dutch-techniek gebruikte. En inderdaad, dat voelde niet echt veilig. Dus deed ik geregeld zwangerschapstesten (duur!), en mocht er iets zijn misgegaan met het condoom, dan nam ik een morning-afterpil (duur!) die vervolgens mijn hele cyclus weer verklooide en mijn humeur niet ten goede kwam.

Je als vrouw uitsluitend verlaten op condooms voor je anticonceptie is mogelijk, maar niet ideaal. Wat rest er dan als hormoonvrije, veilige zwangerschapspreventie? Het koperspiraaltje. Na maandenlang wikken en wegen besloot ik het te proberen.

Normalisering van anticonceptieleed

Al is ook het koperspiraaltje geen feest, het is relatief de beste optie. Laatst betrapte ik mezelf erop dat ik bijna een verkooppraatje afstak: “Ja, het plaatsen was eigenlijk erg oncomfortabel en bij vlagen pijnlijk, en bij mijn eerste menstruatie daarna was ik ruim een week hevig ongesteld en werd ik ’s nachts een paar keer wakker van de pijn, maar ja, hij mag wel tien jaar blijven zitten en is hormoonvrij!” En na veel gedoe (mijn declaratie werd eerst afgewezen) werd ’ie gelukkig alsnog vergoed door mijn aanvullende zorgverzekering.

We nemen fysiek en mentaal ongemak voor lief, kosten die makkelijk oplopen, extensief inleeswerk, plus zwangerschapspaniek

Maar ondertussen deed ik mooi mee. Waarom is het zo normaal dat vrouwen vrijwel alle verantwoordelijkheid dragen van anticonceptie? We nemen fysiek en mentaal ongemak voor lief, kosten die makkelijk oplopen, extensief inleeswerk, plus zwangerschapspaniek. Allemaal ‘heel vanzelfsprekend’. Ondertussen moeten we mannen soms smeken of ze als-je-blieft een condoom willen omdoen.

Hoe verdelen we de last?

Hoog tijd om de verantwoordelijkheid voor anticonceptie beter te verdelen tussen heteroseksuele en biseksuele vrouwen en mannen. Want al dragen mannen niet de fysieke consequenties van een zwangerschap en zijn er (nog) geen degelijke anticonceptiemethodes voor hen, toch kunnen mannen veel meer bijdragen dan ze nu doen. Vaste seksuele partners kunnen bijvoorbeeld de anticonceptiekosten delen, en zich inlezen in voor- en nadelen van verschillende methodes. Incidentele partners kunnen zélf condooms pakken (en daar niet over zeuren) en anders aanbieden de kosten van de morning-after pil te delen.

Maar het is niet alleen een individuele kwestie. De overheid zegt minder abortussen te willen; dan is een volledige vergoeding voor anticonceptie voor vrouwen van alle leeftijden via de basisverzekering een mooi begin. Vrouwen breken zich al genoeg het hoofd over hun vruchtbaarheid, laat de kosten om die te reguleren, niet één van die dingen zijn.

En o ja, laatst las ik dat de mannenpil er nu écht aankomt: op een universiteit in Australië zijn ze bezig met een versie die volgens de onderzoekers over vijf tot tien jaar op de markt kan komen. Eerdere onderzoeken naar vaste anticonceptie voor mannen werden steeds gestaakt, ‘wegens ongewenste bijwerkingen’ van het middel. Je leest het goed.

De anticonceptiekloof is alive and kicking. En hij moet dicht.

  1. Dit geldt ook voor mensen die zich niet als vrouw identificeren, maar wel een baarmoeder hebben ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons