Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Midden jaren 60 in de VS is sodomie in veel staten bij wet verboden, en kunnen queer en trans mensen boetes of celstraf krijgen als ze samen dansen of hand in hand lopen. Dus creëren ze
safe spaces om elkaar te ontmoeten. Dat zijn niet per se veilige plaatsen –geen enkel queer of trans persoon heeft die illusie – maar plekken waar sociaal en politiek verzet wordt georganiseerd. Enkele jaren later zal een van die safe spaces,
de Stonewall Inn in New York, de bron vormen van het verzet dat later de ‘homo-emancipatie’ genoemd zal worden, ook al waren het juist queer en trans vrouwen van kleur die als eersten de noodzaak voor verzet zagen.
Tegenwoordig roepen rechtse trollen graag dat queer en trans mensen maar naar hun ‘safe space’ moeten, suggererend dat we daar vrij zouden zijn van hun hoon. Alsof dat de arbeidsdiscriminatie, dakloosheid, armoede en belemmeringen in de zorg die queer en trans mensen disproportioneel treft, zal oplossen. De haters hebben echter onbedoeld een punt: queer en trans mensen moeten kunnen terugvallen op safe spaces.
“
Safe spaces zijn plekken waar sociaal en politiek verzet wordt georganiseerd
Gelukkig zijn er genoeg queer en trans personen die nergens last van hebben;
more power to them. Maar onderwijl schuiven Nederlandse media de vermissing en mishandeling van mensen zoals wij af op
een datingapp, gaat een nationale zender ‘
in gesprek’ over transfobie, en worden posters van zoenende mannen dankzij
een lobby vernield of met hakenkruizen besmeurd. Zelfs al ben je vrij van dagelijkse discriminatie, iederen die queer of trans is, loopt het risico om zuiver op die grond tot slachtoffer gemaakt te worden. En dan moet je machteloos toezien dat Nederland zich daar amper druk over maakt.
Self care
Gezien de publieke ophef en de dagelijkse omgang met onderdrukking zijn wanhoop of woede begrijpelijke en terechte reacties. Beide reacties tonen niet alleen de noodzaak voor safe spaces aan, maar ook die van actief zorgen voor jezelf. Oftewel:
self care. Maatschappelijke afwijzing, geweld en onderdrukking van queer en trans mensen hebben
een bewezen negatieve impact op ons welzijn. Om die tegen te gaan, is niet alleen maatschappelijke verandering nodig: we moeten onszelf ook als mens staande zien te houden in een wereld die ons graag ziet vallen. Want wie het nieuws volgt, kan moeilijk volhouden: ‘
it gets better’.
Midden jaren 00 woonde ik in een Gelders dorpje. Het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht was inmiddels een feit en daarmee zou de ‘homo-acceptatie’ compleet zijn. Toch groeide ook ik op met de permanente angst om ‘ontdekt’ te worden als een jongen die op jongens viel. Die angst uitte zich in een zenuwscheut telkens als het woord ‘gay’ of ‘homo’ viel, in welke context dan ook. De stress, gevoed door pesterijen en seksueel geweld, werd normaal en nestelde zich diep in mijn bewustzijn. De herinneringen aan hoe ik was als ik niet dood wilde of niet vluchtte in seks, drank of werk, vervaagde. Tegen de tijd dat ik mijn seksualiteit accepteerde, was een erger kwaad geschied: de zelfhaat had wortel geschoten.
“
Tegen de tijd dat ik mijn seksualiteit accepteerde, was een erger kwaad geschied: de zelfhaat had wortel geschoten
Langzaam krijg ik mijn self care onder de knie: ik leer mezelf te verzorgen, te hoeden en te koesteren. Maar dat is nog lang niet vanzelfsprekend. Simpele taken als wekelijks afstoffen of op tijd de afwas doen zijn niet heel lastig te leren, maar ophouden met mijn geïnternaliseerde afwijzing voor wie en wat ik ben, voor hoe ik me gedraag, is veel ingrijpender.
Die zelfhaat verdwijnt niet door uit de kast te komen, die smelt niet zodra je doorhebt dat Nederland lang niet altijd een LHBT-vriendelijk land is. Ik wist de haat van buitenaf pas los te maken van wie ik ben en herkende pas hoezeer die zich in mij had geworteld, toen ik safe spaces leerde kennen.
Niet alleen
Ik las het werk van
James Baldwin en zag hoe de mix van homofobie en racisme ouder is dan ikzelf. Ik las
Gloria Wekker en zag hoe racisme en seksisme zich in Nederland manifesteren. Ik las
Alan Downs en zag hoe isolatie en eenzaamheid psychologisch op mijn mannelijkheid inhaken. De verhalen van Marsha P. Johnson en Sylvia Rivera, de eerste verdedigers van een safe space, inspireerden me. Evenals die van
Sister Outsider, dat in de jaren 80 in Nederland safe spaces organiseerde.
Ik leerde van het bestaan van Nederlandse organisaties als
Maruf,
TransUnited,
The Hang-Out 010 en
Black Queer & Trans Resistance die nieuwe safe spaces creëren voor een nieuwe generatie. Ze zijn bijna allemaal opgezet door queer en trans vrouwen van kleur die inzagen dat voor verzet noodzakelijk is. De meest verzorgende, helende ontdekking is echter dat de strijd voor lhbti+-rechten groter is dan ikzelf. Ik ben niet alleen. Ik was nooit alleen.
Heling begint bij verzet
Natuurlijk is self care een luxe. Niet iedereen heeft de financiële middelen en mentale vrijheid om aan zichzelf te werken, of zelfs maar om iets te lezen. En safe spaces opzoeken is voor velen al evenmin een optie als verzet bieden is. Dat maakt het des te harder nodig dat al wie dat wél kan, dat ook echt doet.
De discriminatie van queer en trans mensen wordt zichtbaarder. Dat heeft impact op de mensen die nu in angst leven om ontdekt te worden. Ook bij hen kan de angst, stress of erger zich diep nestelen. De realiteit is dat Nederland nog lang geen veilige plek is voor queer en trans mensen. Daarom hebben we safe spaces nodig, die op hun beurt weer onze self care kunnen voeden. Want net als in de jaren 60 in de VS is in Nederland in 2018 duidelijk: de heling van queer en trans mensen begint en eindigt met sociaal en politiek verzet.
.jpg){kind=link}