Beeld: Sophia Floerchinger / iStock
Essay

Festivaldirecteur zegt na 27 jaar #MeToo: ‘Naar media stappen is paardenmiddel’

Een toneelschooldocent wilde plotseling met haar tongen, een werkgever ging ver over haar grens. Jaren later maken de herinneringen directeur van Read My World, Willemijn Lamp, nog strijdbaar. ‘Het geeft een sprankje hoop dat 10 miljoen mensen het endemische wegkijken deze maand ook zagen.’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Ik herinner me de toneelschool, waar een docent aan het begin van het jaar zei dat hij ons af en toe móest aanraken om onze houding te corrigeren. Dat moesten we geenszins verwarren met iets van seksuele aard. Ik was achttien. Hij raakte mij aan in mijn kruis. Het was 1995.

Iedereen raadde me af een klacht in te dienen; het hoorde er een beetje bij

Ik herinner me de toneelschool, waar een andere docent onverwachts zijn tong in mijn mond stopte, midden in een scène, ten overstaan van de hele klas. Ik schaamde me kapot, maar de schok van mijn klasgenoten wuifde ik weg: het was niets om je druk over te maken, want het was een ‘artistieke keuze.’ Ik geloofde dat op dat moment zelf ook nauwelijks. Iedereen raadde me af een klacht in te dienen; het hoorde er een beetje bij.
Een vriendin van me vertrok vroegtijdig met de noorderzon: haar verzet werd aangezien voor preutsheid, ze zou ‘te vast zitten in haar eigen cultuur.’

Ik herinner me de toneelschool, het gevoel uitverkoren te zijn, op weg naar een leven op het podium waar ik altijd zo graag op stond.

Ik sta niet meer graag op een podium.

Moedige vrouwen

Bij een culturele instelling vond ik mezelf later opnieuw uit, ditmaal achter de schermen. Ik herinner me maar al te goed dat de directeur zei dat hij ‘verliefd’ op me was. Het was nog voor de smartphones, maar zijn sms’jes waren minstens zo grafisch als een ‘dickpic’. De gesprekken werden intimiderend, en de telefonische bedreiging dat hij ‘niet langer met mij kon werken’ als ik zijn sms’jes niet beantwoordde, vormde de druppel. Ik legde mijn werkzaamheden neer en informeerde de Raad van Toezicht. Het was 2006.

Die Raad ‘behaagde het’ enkele maanden later om me te informeren dat ze mijn keuze betreurde. Ze had een stevig gesprek gevoerd met de directeur, maar stelde vast dat hij goed had gehandeld. Ik was niet uitgenodigd voor dat ‘stevige gesprek’, hoewel ik daartoe had verzocht.

Ik herinner me mijn woede en mijn onbedaarlijk huilen tegenover zo’n meldpuntpersoon

Ik herinner me #MeToo en de vele, vele zaken die breed werden uitgemeten aan talkshowtafels, in kranten en op social media. En de moedige vrouwen die met hun verhaal aan die tafels zaten. Het was 2017.

Ik herinner me de collectieve afkeuring van grensoverschrijdend gedrag en de oprechte overtuiging van de mensen aan het roer dat het anders moest. Dit kon zo echt niet meer, het moest afgelopen zijn. Er kwamen loketten, meldpunten, vertrouwenspersonen, debatten.

En ik herinner me mijn woede en mijn onbedaarlijk huilen tegenover zo’n meldpuntpersoon, veertien jaar later. Na een ongelooflijke hoeveelheid uren mails schrijven, documenteren en naar juridische wegen zoeken om alsnog actie te ondernemen, kwam ik van een koude kermis thuis. Mijn ervaring met de directeur was na al die tijd simpelweg onvoldoende te bewijzen.

Patriarchaal systeem

Mensen met macht normaliseren grensoverschrijdend gedrag

Ik herinner me de berichtgeving over The Voice. En dat ik verwachtingsvol keek naar John de Mol en dacht: wat goed dat hij daar zit. Eindelijk iemand die verantwoordelijkheid durft te nemen. Ja, mijn naïviteit voorkomt cynisme en onverschilligheid. En het geeft een sprankje hoop dat de schadelijkheid van het endemische wegkijken werd gezien door (inmiddels) 10 miljoen mensen.

Ik herinner me de zelftwijfel, de schaamte en de herbeleving. De emotionele rollercoaster die ook de vrouwen die getuigden bij BOOS compleet uit het lood moet hebben geslagen. Dat ze dit moesten ondergaan, is omdat onze samenleving, onze cultuur en ons juridisch stelsel hen daartoe dwong. Naar de media stappen om je gruwelijke verhaal wereldkundig te maken, is een paardenmiddel.

We hebben de plicht dit niet als het zoveelste incident te beschouwen, maar als een glasheldere illustratie van een doorwrocht patriarchaal systeem. Mensen met macht normaliseren grensoverschrijdend gedrag en dat moet nu echt klaar zijn. Dat zijn we verschuldigd aan al die moedige mensen die ooit die vreselijke gang naar de media moesten maken.

Ik zal dit morgen honderd keer opnieuw lezen en uren nadenken of ik het wil delen

Vandaag werd ik wakker als directeur van internationaal literatuurfestival Read My World. De afgelopen jaren creëerden we jaarlijks een wereld zoals wij die normaal vinden: waarin meertaligheid en meervoudige identiteiten de norm zijn, die gastvrij en veilig is voor iedereen, en die vooral door vrouwen wordt gemaakt; de ene meer gewond dan de andere. Drie dagen per jaar een eruptie van plezier, mogelijkheden, herkenning, troost en strijdbaarheid. Maar drie dagen per jaar is niet genoeg.

Morgen zal ik me herinneren dat ik dit gisterenavond schreef. Ik zal het honderd keer opnieuw lezen en uren nadenken of ik dit wil delen. Mijn boosheid zal groter worden, afnemen, en weer herrijzen. Maar ik weet me privé en in mijn werkende leven omringd met een leger van sterke vrouwen. Op al die plekken waar de macht zo lang in stand werd gehouden, tonen wij nu hoe het anders kan. En beter.

Wat is 'victim blaming' en waarom komt het zo vaak voor?

Nog geen 10 procent doet aangifte seksueel misdrijf: 'Wie neemt mij serieus?'

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons