‘Haatcelebs zijn net onkruid: ze komen altijd terug’

Natuurlijk, we hebben het de afgelopen tijd vooral over beroemdheden die seksueel grensoverschrijdend gedrag vertonen (we kunnen het ook gewoon verkrachting, mishandeling, aanranding, machtsmisbruik of wat dan ook noemen – je weet dondersgoed waar en over wie het gaat), maar er zijn nog zo veel meer manieren om je faam te misbruiken – zo blijkt. Er zijn namelijk ook genoeg beroemdheden (nationaal en internationaal) die hun status misbruiken om de emancipatie van minderheden finaal de grond in te boren (we kunnen het ook gewoon het verspreiden van hun haat jegens queers, mensen van kleur, mensen met een ander geloof of wat dan ook noemen). Denk aan de transfobie van Harry Potter-schrijver J.K. Rowling of het racisme van reality darling Erica Meiland.

Anita Bryant

Een van de grondleggers van het misbruiken van je faam voor het kleineren van anderen moet de Amerikaanse Anita Bryant wel zijn. Deze vrouw begon haar carrière als popzangeres rond 1960, zong in 1971 tijdens de felbegeerde halftime show van de Super Bowl en in plaats van daar gewoon tevreden mee te zijn en lekker op passieve rijkdom, royals voor haar hitje Paper Roses en af en toe een leuk concertje te mikken, besloot madam in de jaren zeventig dat ze zich hard ging maken voor de anti-homozaak. Ze zette in 1977 de campagne ‘Save Our Children’ op, gericht tegen wetgeving die discriminatie op basis van seksuele geaardheid verbood in Miami. Volgens haar omdat het beschermen van homorechten een gevaar zou vormen voor kinderen en die eeuwige ‘traditionele gezinswaarden’ waar de meeste haatverspreiders maar al te graag mee schermen. Haar actie sloeg aan en queerdiscriminatie werd in datzelfde jaar weer legaal in Miami.

Kleine opsteker: Bryant is inmiddels gezegend met een queer kleindochter die in 2022 met een vrouw trouwde. Daar blijft het dan ook bij, want verder is ze inmiddels 85, kerngezond, welvarend en nog altijd hartstikke anti-homo. Hoe de relatie nu is tussen haar en haar kleindochter, is helaas onbekend. Wat wel duidelijk is: Bryants muziek staat nog op Spotify dus echt aan het sappelen is ze vast niet.

Cancel culture

Voel je ‘m al aankomen? Als ik één term goed zat ben (naast ‘woke’) dan is het ‘cancel culture’ wel. Zeker als je mensen vraagt naar de betekenis ervan en er meteen een verhaal wordt opgedreund over de huidige tendens en ‘je mag ook niks meer zeggen’. Stop maar met praten. Cancel culture bestaat niet. Mensen verantwoordelijk houden voor de domme dingen die ze doen of de stront die er uit hun mond sijpelt, wel. En zelfs dat verantwoordelijk houden lukt zelden, of alleen tijdelijk bij de Echte Groten. De superrijken met juridische teams en pr-paniekplannen. De publiekslievelingen met een loyale achterban.

Je kan een beroemdheid misschien eventjes een rotweek bezorgen, wat boze tweetjes die kant op sturen of een sponsordeal voor ze verpesten, maar het is net onkruid: ze komen altijd wel weer terug. Doen ze dat niet in jouw voortuin, dan leven ze alsnog een heerlijk leventje tussen wat grindtegels twee huizen verderop.

De Meilandjes

Als ik denk aan het getergd claimen dat ‘cancel culture zo uit de hand loopt’, dan denk ik meteen aan de Meilandjes. Een intens vermoeiende realityfamilie die beroemd werd omdat ze een oude chateau aan het opknappen waren en veel wijn drinken. Vervolgens werd het gezelschap zogenaamd gecanceld omdat moeder Erica Meiland besloot om moslima’s in haar biografie gekscherend ‘pinguïns’ te noemen. En uitspraken te doen als: “Er is echt geen meisje dat in de zomer op de fiets wil met een hoofddoek om. Je wil gewoon de wind in je haren voelen. Dát is vrijheid.” En: “Ik ben ook voor een boerkaverbod. Ik heb weleens drie van die pinguïns in Noordwijk zien lopen, dat is toch niet normaal?” Toen er vervolgens een paar sponsordeals van Erica en dochter Maxime werden gecanceld en er geen chemische afslankthee meer gepromoot kon worden voor een geinig zakcentje, was het eerste wat ze riepen natuurlijk: ‘cancel culture!’

Maar die cancel culture was er helemaal niet, er waren gewoon een paar bedrijven die hun samenwerking met een moslimhater net iets te tricky vonden omdat ze hun spulletjes ook graag aan moslims slijten. Het Nederlandse publiek omarmde de familie en Erica juist nog meer. Eindelijk iemand – naast letterlijk elke rechtse politicus en iedere edgy talkshowgast op RTL4 de afgelopen twintig jaar – die durft te zeggen hoe bezopen ze die gekke, gevaarlijke moslims vindt! De zaak liep uiteraard met een sisser af, de Meilandjes staan nog altijd achter hun uitspraken, ze komen inmiddels weer om in de sponsordeals en ze hebben nog steeds semi-succesvolle tv-programma’s die hun GWL-rekeningen betalen.

J.K. Rowling

Haatcelebs kunnen nog een baby in de fik steken (bij wijze van spreken, doe maar kalm) en er zal altijd een fanschare zijn die ze trouw blijft steunen. Foto’s plaatsen van (trans)vrouwen en er dan (dit zal zij dan wel humor noemen) ‘1 april! Dit zijn toch geen vrouwen dit zijn mannen’ bijzetten. Roepen dat transvrouwen naar het mannentoilet moeten. Kwaad worden als het gaat over ‘mensen die menstrueren’. Suggereren dat Olympisch kampioen Imane Khelif een kerel is. De schrijver van de Harry Potter-reeks komt er inmiddels al jarenlang mee weg. En, je kan het wel raden, maar het meest schadelijke aan haatcelebs is het feit dat ze zo’n grote achterban hebben dat alles wat ze zeggen al gauw genormaliseerd wordt. Zelfs al worden ze een keer slapjes op hun vingers getikt, de overtuiging blijft, de verwarring is geschept, het volk is haat gevoed.

Rowling is inmiddels ook al een stuk of tien keer gecanceld, acteurs uit de Harry Potter-films hebben afstand van haar uitspraken genomen, Khelif is zelfs een rechtszaak tegen haar en mede-kwezel en haatceleb Elon Musk gestart. Heeft het Rowling doen indammen? Nee. Is er ooit een excuus geweest? Nee. Een belofte om het leven te beteren en transmensen niet meer te pesten? Niks van dat. Sterker nog: Rowling gaat hartstikke lekker op haar transfobe imago. En niemand legt haar een strobreed in de weg. Haar boeken verkopen nog altijd als een tiet, er is een nieuwe Potter-serie voor HBO in de maak waarbij ze nauw betrokken is en waar ze uiteraard een leuke aalmoes voor gaat vangen en ook haar ego eet goed: er komt volgend jaar een groots aangekondigde biografie over haar leven uit. Zoals ze zeggen: She’s laughing all the way to the bank.

Wat moet je met ze?

Maar wat moet je ook met mensen die zoveel schijt hebben? En wat kun je doen tegen mensen die gesterkt worden in hun zogenaamde gelijk door hun gigantische following? Is het onze energie waard om elke dag bij de waterkoeler te staan en iedereen te vertellen over alle celebrity’s die racistisch, homofoob, transfoob, seksist, moslimhater of antisemiet zijn? Elke dag maar weer die lijst afgaan pást niet eens in je lunchpauze. En het lijkt mensen die al hebben besloten dat ze een bekendheid ondanks hun hatelijke gedrag leuk vinden namelijk weinig te doen. En ik wil zelfs een stapje verder gaan: Als jij nu nog uitgesproken fan bent van zo’n persoon, dan is dat een statement. Denk aan mensen met grote groepen fans die hun hele bestaansrecht zijn: Donald Trump, Andrew Tate, Kanye West, maar ook de beroemdheden waarvan je misschien alweer was vergeten hoeveel haat ze in zich hebben: Roseanne Barr, Mark Wahlberg, Dave Chappelle, Gerard Joling – mijn god deze lijst is zo lang, waar ben ik aan begonnen, ehm – et cetera.

Negeren is niet zwak

Is het niet véél effectiever en grappiger om mensen die zó hard gaan op aandacht, publiek, gehoord worden, cancel culture roepen en ophef gewoon… stil te zwijgen? Had ik dit stuk gewoon niet moeten tikken? Ik ben zelf nooit zo van het negeren van mensen die verschrikkelijke dingen doen. Vooral niet als ik er directe getuige van ben. Er gaat wat mij betreft niets boven escalatie, volkswoede en gerechtigheid. Maar misschien zijn we dat stadium wel voorbij met sommige mensen? Is het niet gewoon tijd voor onze zen era? Is het enige krachtige wapen dat we kunnen inzetten tegen aandachtsgeile celebrity haatzaaiers een mediaban? Moeten we er gewoon niks meer over schrijven, zeggen of maken? En vervolgens dus ook niks meer over zien, horen of lezen? Het klinkt paradijselijk. En je kan ze ermee in hun portemonnee raken.

Ophef is er elke dag. En we leven (gelukkig) in een tijd waarin slechte mensen voortdurend op hun wandaden worden aangesproken. Alleen overschatten we het euforische gevoel dat daarop zou moeten volgen. Rijke, beroemde mensen gaan nooit écht diep door het slijk. Belanden nooit echt in die goot waar ze thuishoren. Zullen nooit écht lijden onder de gevolgen. Vinden altijd wel een uitweg. Dus wat krijg je dan? Teleurstelling. De zoveelste comeback. Slappe excuusfilmpjes. En alles steeds maar moeten aanschouwen kost ons alleen maar energie en levensvreugde. Ik weet in elk geval dat ik de termen Donald en Trump ergens pre-pandemie op al mijn social accounts heb geblokkeerd en nog nooit zo’n goede keuze heb gemaakt. Ik heb het nooit gemist en krijg zó weinig mee van wat die man op dagelijkse basis zegt dat het me vast en zeker een dure mindfulnesscursus heeft bespaard. Kleine tip, groot resultaat.