Hoe de seksistische game-industrie feminisme omarmde

De ontwikkeling van Lara Croft weerspiegelt hoe videogames een steeds bredere en diversere doelgroep zijn gaan bedienen. Anno 2020 spelen naar schatting zo’n 2,7 miljard mensen regelmatig videogames, van wie 41 procent vrouw. De game-industrie is verworden tot een volwassen entertainmentbranche die volgend jaar goed zal zijn voor een jaaromzet van 174 miljard dollar en een steeds grotere culturele impact heeft. Vooral verhalende videogames zijn in de snelle groei een opvallend progressieve weg in geslagen, al gaat dat niet zonder slag of stoot.

Het spel werd het slachtoffer van zogeheten ‘review bombing’ (waarbij grote groepen mensen negatieve online negatieve recensies achterlaten), maar werd desalniettemin de snelst verkopende Playstation4only-titel ooit. Cijfers die laten zien dat een grote gamestudio niet langer naar de pijpen van haar conservatieve fans hoeven te dansen. Kaskrakers als The Last of Us II zorgen voor representatie én laten een gemeenschap, die daar duidelijk om verlegen zit, kennismaken met feminisme.

Beetje bij beetje boekt de game-industrie dan ook doorbraken in wat ‘feminist gaming’ wordt genoemd. Horizon: Zero Dawn werd door journalist Candice Brusuelas omschreven als zo’n doorbraak: ‘[Hoofdpersoon] Aloy is geen plot tool, of een anderszins onbelangrijk object waar de man tegenaan loopt. Dat is op zichzelf al bijzonder. Ze is ook niet alleen een “vrouwelijke versie” van een eerdere game met een man in de hoofdrol. Haar verhaal en haar omgeving zijn uniek, en ze is geschreven als een uniek, emotioneel bekwaam personage.’

Terwijl de witte filmindustrie grotendeels onder maatschappelijke druk werd gedwongen te veranderen (denk aan de hashtag #OscarsSoWhite), geven ontwikkelaars gemarginaliseerde groepen een plek in hun games. Veel recente indie-games1 draaien om personages die van de witte, heteronormatieve norm afwijken. Zoals Hellblade (2017), waarin de speler een vrouwelijke Viking bestuurt die lijdt aan schizofrenie.

Deze titel werd in samenwerking gemaakt met mensen met psychoses en maakt gebruikt van 3D-geluid om de stemmen in het hoofd zo realistisch mogelijk na te bootsen. Ontwikkelaar Ninja Theory werd overspoeld door dankbetuigingen van mensen met een psychotische stoornis, die zich voor het eerst op een accurate wijze gerepresenteerd zagen in een mediavorm. Verder verschijnt momenteel het episodische avontuur Tell Me Why (2020), waarin een trans persoon een rol vertolkt. Ghost Of Thushima (2020) is een treffend voorbeeld van hoe games op het gebied van diversiteit als laagdrempelig educatief middel kunnen functioneren. Critici prezen het spel omwille van de respectvolle en accurate wijze waarop de game de culturele tradities van het Japan van de dertiende eeuw weergeeft.

Op de werkvloer en in het dagelijks leven is er nog veel te winnen op het gebied van gendergelijkheid, maar achter de computer of console neemt de representatie zienderogen toe. Dankzij de progressieve koers van de industrie ontstaat een steeds rijker palet aan menselijke verhalen. Videogames laten zien dat het kan: zij ontwikkelden zichzelf ook razendsnel van nichemarkt met seksistische en stereotiepe tendensen tot een volwassen industrie, waarin veel ruimte is voor vrouwelijke en lhbti+ personages. Hun ontwikkelaars kunnen de maatschappelijke grenzen verleggen en verandering in gang te zetten. Zij bieden een sprankje hoop voor een inclusievere toekomst in de hele entertainmentbranche.