Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Het is in Nederland bon ton om lacherig of zelfs hatelijk te doen over het idee van genderneutraliteit. Niet alleen de toiletten, taal en kleding en de organisaties en bedrijven daarachter moeten het bekopen. Transgender personen zelf worden op sociale media en in rechtse (online) media lichtzinnig weggezet als ‘gestoord’, ‘knettergek’ en ‘mierenneukers’. Daar deed Trouw-columniste Leonie Breebaart in
haar column van 27 oktober met liefde nog een schepje bovenop.
“
Breebaarts uitgesproken afkeer van genderneutraliteit is allesbehalve onschuldig
In haar column wierp Breebaart zich op om Nederland te waarschuwen voor een ‘golfje genderneutraal denken’ van overzee dat vrouwen in de sport zou bedreigen. Voor de onoplettende lezer zal het hebben gelezen als de zoveelste column waarin genderneutraliteit onder vuur wordt genomen, maar Breebaart ging veel verder: als zij het heeft over ‘vrouwen’, bedoelt zij uitsluitend ‘cisgender vrouwen’. Het gevaar dat hen bedreigt komt volgens haar van transgender vrouwen af. Breebaart plaatst transgenderrechten niet alleen buiten, maar ook tegenóver vrouwenrechten. Dat is natuurlijk makkelijk, wanneer je transgender vrouwen niet als vrouwen ziet, maar als ‘mannen die vrouw willen zijn’.
Transfobie is allesbehalve onschuldig
Breebaart stelt dat het openstellen van sportcompetities voor transgender scholieren de deur openzet voor jongens om mee te doen in meisjescompetities, wat oneerlijk zou zijn. Eenzelfde argument gaf de Nieuw-Zeelandse actiegroep
Speak up for women, toen die met een
evenement op de Massey Universiteit wilde demonstreren tegen het inclusieve beleid van de Victoria Universiteit in Wellington. Studenten, feministen en transgender activisten pikten dat niet, en overtuigden de Massey universiteit ervan de bijeenkomst niet toe te staan. Breebaart haalt het aan als een voorbeeld van het inperken van het vrije woord van vrouwen. Een opgeklopte angst voor mannen in de vrouwensport en tirannie tegen het vrije woord worden zo aan de lezers van
Trouw gepresenteerd als logische gevolgen van genderneutraal denken.
Breebaarts uitgesproken afkeer van genderneutraliteit is allesbehalve onschuldig. In de VS brengt de agenda van zogeheten ‘radicale feministen’ gelegaliseerde discriminatie van trans personen steeds een stap dichterbij. In het Verenigd Koninkrijk is het aantal meldingen van haatmisdrijven tegen trans personen met 81 procent toegenomen tot bijna 2000 meldingen in het afgelopen jaar. Tegelijkertijd is er een grootschalige verspreiding van anti-transgenderartikelen zichtbaar.
Doordat het anti-transgendergeluid in Nederland vooral uit de hoek van het Reformatorisch Dagblad en de SGP komt, lijkt het in ons land op een achterhoedegevecht. Het eind is echter zoek wanneer het idee meer draagvlak krijgt dat de emancipatie van transgender personen een bedreiging zou vormen voor de rechten van cisgender vrouwen.
“
Breebaart ziet cisgender vrouwen als slachtoffer en beschuldigt trans personen van tirannie
Anti-transgenderactivisten, die zich ook wel eufemistisch
genderkritisch noemen, scharen zich in de VS tijdens congressen van rechtse actiegroepen letterlijk aan de zijde van streng-christelijke organisaties. Transgender personen, met name vrouwen, krijgen daar al volop met discriminatie te maken. Anti-transactivisten treuren niet om de haatmisdrijven tegen zwarte en Latina trans vrouwen die er aan de orde van de dag zijn. Zij zien liefst zoveel mogelijk anti-transwetten aangenomen worden. Dat dezelfde senatoren achter zulke wetten net zo graag abortuswetgeving inperken en Trumps seksisme verdedigen doet er voor hen niet toe.
Die dubbele standaard kenmerkt de anti-transgenderlobbyisten. Zij houden vast aan hun idee dat transgenderrechten de deur openzetten voor geweld van ‘mannen’ tegen ‘vrouwen’. Het geweld dat mannen tegen transgender vrouwen plegen is voor hen geen onderwerp. Breebaart laat zo’n context in haar column ook gemakshalve achterwege; zij ziet cisgender vrouwen als slachtoffer en beschuldigt trans personen en hun medestanders op Twitter van tirannie.
<em>Support your sisters, not just your cis-ters</em>
Vanuit het ‘genderkritische’ kamp klinkt veel sympathie met transgender personen vanwege hun ‘worsteling’, maar die wordt altijd gevolgd door een ‘maar’. Het komt erop neer dat cis vrouwen mogen bepalen wie echt vrouw is en wie niet. Deze ontkenning van hun identiteit zouden trans vrouwen als makke lammetjes moeten accepteren. Trans mannen en non-binaire personen die bij geboorte als vrouw zijn aangeduid worden gezien als verward of verleid door het patriarchaat om te denken dat het verkeerd is vrouw te zijn. Feministes van de tweede golf die nu nog worden bewonderd, zoals Germaine Greer en Fay Weldon, geloven zelfs dat trans vrouwen onderdeel zijn van een complot van het patriarchaat.
“
Conservatieve groepen smullen van de onderlinge twisten tussen feministen en lhbti+’ers
Echte sympathie en solidariteit met transgender personen komt van intersectioneel en queer feministen. In hun kringen is
‘Support your sisters, not just your cis-ters’ een veel gedeelde slogan, maar wie opkomt voor trans en intersekse personen, ook zij die non-binair zijn, krijgt inmiddels ook vrouwen en lhbti+’ers over zich heen die in het anti-transkamp zitten. Conservatieve groepen smullen van de onderlinge twisten tussen feministen en lhbti+’ers. In hun strijd tegen emancipatie van vrouwen en lhbti+’ers zijn diezelfde vrouwen en lhbti+’ers de ideale bondgenoot.
In Ierland laten feministen en transgender activisten zien hoe onderlinge bondgenootschappen juist zowel conservatieve als anti-transgendergeluiden kunnen bestrijden. In aanloop naar het referendum voor abortuswetgeving in Ierland lieten trans activisten van zich horen als voorstanders. En in de aanloop naar wetgeving voor zelfbeschikking over de geslachtsvermelding klonk de steun van Ierse feministen luid en duidelijk. Anti-transgroepen kregen geen voet aan de grond en abortus werd gelegaliseerd. Dat neemt niet weg dat anti-transgendergroepen onder cisgender vrouwen sympathie weten te kweken.
Valse bondgenoten en welkome tegenstanders
Je eenmalig uitspreken voor de rechten van transgender personen maakt je nog niet gelijk een bondgenoot. Harry Potter-auteur J.K. Rowling mag Donald Trump dan op Twitter
onder het tapijt vegen, dat maakt haar nog niet solidair met trans vrouwen. Het is niet onopgemerkt gebleven dat ze tweets van anti-transgenderaccounts
likete en deelde. Andersom is niet elke criticus onwrikbaar: oud-tennisster Martina Navratilova was in het Britse debat over sportdeelname van trans vrouwen wel uitgesproken (valsspelen noemde ze het), maar een met argusogen ontvangen documentaire van Navratilova over dat onderwerp verraste transgender activisten in Engeland.
“
Trans vrouwen zijn vrouwen, ongeacht lichamelijke kenmerken, net als cisgender vrouwen dat zijn
De Brits-IJslandse activiste Owl Fisher
schreef over de documentaire dat die weliswaar problematische meningen verkende, maar dat Navratilova’s conclusie ook onverwacht was. Navratilova sprak voor de documentaire met diverse trans vrouwen, waardoor ze de invloed van het giftige debat beter is gaan begrijpen. De oud-tenisster had meer empathie voor transgender personen ontwikkeld en concludeerde dat trans vrouwen op alle niveau’s mee horen kunnen sporten en de binaire indeling in veel sporten opgeheven kan worden.
Trans vrouwen zijn vrouwen, ongeacht lichamelijke kenmerken, net als cisgender vrouwen dat zijn. Vrouwenrechten zijn ook transgenderrechten. Genderneutraliteit betekent niet dat vrouwen of mannen worden uitgewist. Geslacht is namelijk geen publiek bezit maar een persoonlijk besef, en niemand is erop uit om dat van je af te nemen. Wc’s en maandverband hebben geen geslacht, dus waarom wijzen we dat er dan wel aan toe? Maak daar geen ophef van, maar verdiep jezelf daarin.
De Leonie Breebaarts in Nederland zouden hiervoor een voorbeeld aan de Navratilova’s kunnen nemen. Juist zij zouden Nederland kunnen laten zien dat afkeer van genderneutraliteit en het weren van transgender personen uit de vrouwensport giftige standpunten zijn waar ze op terug durven komen. Het zou van hen onverwachte, maar zeer welkome bondgenoten maken.
