Edson da Graça: ‘Laten we het over systemisch racisme hebben’

Nooit meer vliegen of nooit meer nieuwe kleren?
“Er zijn al genoeg kleren op de wereld, ik blijf liever vliegen. Ik wil mijn moeder in Kaapverdië graag kunnen bezoeken. En ik ben nooit in de gelegenheid geweest om langere tijd te reizen, dat zou ik willen doen als ik met pensioen ben. De wereld zien is een verrijking, het relativeert mijn leventje in Amsterdam enorm.”

Flexitariër of vegan?
“Ik eet vlees, al doe ik dat de laatste jaren wel minder. Mijn vrouw houdt er namelijk niet van. Ik denk dat we niet compleet hoeven te kappen met vlees eten, we moeten gewoon minderen. Ik hoor mensen weleens tekeergaan: ‘Ik mag ook niks meer!’ Ze voelen zich beperkt. Maar je beperkt jezelf juist als jij vindt dat je altijd vlees moet eten.”

Je altijd uitspreken tegen racisme en homofobie of de goede vrede bewaren?
“Laatst zei een kennis van me het n-woord, gewoon als onderdeel van zijn verhaal. We hadden er een goed gesprek over. Maar als een voorbijganger op straat het zegt, dan spreek ik ’m niet aan, dat voelt als verspilde moeite.

Laten we het in plaats daarvan over systemen hebben. Als het over systemisch racisme gaat, hoor ik mensen zeggen: ‘Wat is het probleem, jullie kunnen toch gewoon
meedoen?’ Maar je hebt geen idee hoe ontoegankelijk bepaalde banen zijn voor mensen die er niet wit uitzien, die zich niet wit gedragen.

Als ik in een ruimte ben met alleen witte mensen, gedraag ik me anders. Het is alsof ik ze het gevoel moet geven dat ik geen gevaar ben: niet te hard praten, niet te veel ruimte innemen maar ook niet te weinig. Ik zou willen dat dat niet zo was. Als ik op een feestje binnenkom, hoor ik weleens: ‘Hé, ben jij de dj?’, terwijl ik gewoon een gast ben. En toen we ons – grote – huis verhuurden via Airbnb, dachten mensen dat ik een tussenpersoon was. This is my fucking house! Ja, dat is lelijk, hoor.”

Intersectioneel feminisme en validisme: belangrijke termen of woorden zijn maar woorden?
“Het is zeker belangrijk, maar ik merk dat al die verschillende termen het voor mij onnodig ingewikkeld maken. Neem al die letters in lhbti+, daarmee creëren we voor mijn gevoel allemaal aparte hokjes. Hoe meer letters er zijn, hoe meer mensen zeggen: ja, maar ik val niet precíés onder een van die noemers, er moet nog een letter bij. Het is voer voor criticasters. Al die termen zorgen er volgens mij voor dat we afdrijven van de essentie: mensen moeten gewoon kunnen zijn wie ze willen zijn en mee kunnen doen.”

Idealist of realist?
“Ik voel me soms wel een idealist. Wat voor mij normaal is – laat iedereen gewoon lekker zijn wie die is – blijkt een utopie. Kijk maar naar de reacties op het programma Gewoon Bloot, waarin kinderen vragen stelden aan naakte volwassenen. Dat is het mooiste en belangrijkste dat ik ooit gemaakt heb, maar er ontstond veel ophef over. Het was smerig, schandálig zelfs, om kinderen te confronteren met naakte lichamen. De seksualisering ging te ver, werd geroepen. Maar het ging niet over seks; het ging over zelfbeeld. Het doel was om gewone lijven te laten zien, zodat jongeren weten dat die gefotoshopte bodies op Instagram niet normaal zijn.”

Dit interview verscheen in december 2024 in OneWorld Magazine.