Mannen slachtoffer van eigen mannelijkheid?

De mannenbeweging is geen lang leven beschoren. Socioloog Michael Messner wijt dit aan de inherente spanning die in hun boodschap schuilt: enerzijds erkent de mannenbeweging dat mannen vrouwen onderdrukken, anderzijds stelt zij in een moeite door dat mannen vreselijk lijden onder de ‘ongezonde’ sekserol die de samenleving hun oplegt.

Deze twee lastig te verenigen standpunten leiden uiteindelijk tot een breuk: de mannenbeweging valt eind jaren zeventig in twee kampen uiteen. Een deel blijft de feministische ideeën trouw, een ander deel – de men’s rights movement (MRM) – wrikt zich daaruit los.

Dergelijke cijfers onderbouwen de boodschap van ex-feminist Warren Farrell, naamgever van de MRM. Farrell stelt in zijn boek, The Myth of Male Power, dat de samenleving de waarde van mannenlevens totaal niet serieus neemt: ze worden verwaarloosd, zijn kanonnenvoer en overtollig. Mannen lijden volgens hem onder de zware eisen van hun toegekende rol.

Mannenrechtenactivisten (MRA’s) kunnen buiten hun eigen groep vooral op bijval rekenen waar het de omgangsregelingen voor gescheiden vaders met hun kinderen betreft. Vaders worden volgens MRA’s systematisch benadeeld in voogdijzaken. Ook voor deze benadeling is genoeg bewijs te vinden. De gangbare repliek hierop is dat sommige vaders pas tijdens de scheidingsprocedure interesse in hun kinderen tonen, terwijl ze voor die tijd weinig tot geen aandacht of tijd aan hun kroost besteedden. Een kanttekening hierbij is dat het vooral voor armere mannen erg lastig blijkt te zijn om de rol van primaire broodwinnaar te combineren met die van betrokken vader. 1

Het probleem is dat de MRM symmetrie van de sekserollen veronderstelt. Het leed dat te rigide sekserollen voor zowel mannen als vrouwen veroorzaakt, houdt nog niet in dat we te maken hebben met gendergelijkheid (om maar niet te spreken van de wrange vorm waarin de MRM het giet).

Kortom, om de balans te herstellen, moet het feminisme volgens de MRM een deel van haar verworvenheden inleveren. En wie deze ideeën doortrekt – dat het feminisme zou zijn ‘doorgeschoten’, of dat vrouwen tegenwoordig een te grote stempel op de samenleving drukken, komt al snel uit bij antifeministische groepen die overlappen met de MRM en met alt-right. Daar wordt het mannelijk ideaal gevierd, daar is de mannenbevrijder de redder in nood en de noodzakelijke, langverbeide tegenhanger van het feminisme.

Maar die kant lijken we niet op te gaan. De heropleving van traditionele mannelijkheid kristalliseert zich ook online uit, op duizenden obscure fora en sites die tezamen bekend staan als de manosphere. In het volgende deel van mijn zoektocht wil ik verder ingaan op die manosphere, het gefantaseerde mannelijk ideaal dat mannen nastreven, en op de mogelijke consequenties als mannen niet aan dat veeleisende ideaal kunnen voldoen.