Matcha: van meditatiemiddel tot big business

Een uur malen

In tegenstelling tot je gewone kopje groene thee, waarvoor je de bladeren laat trekken en weggooit, consumeer je met matcha het hele blad vermaald tot poeder en opgelost in water. Matcha maken is een precies en tijdrovend werkje. De bladeren worden met de hand geplukt, te drogen gelegd en daarna langzaam tot een fijn poeder gemalen. Bij het malen mogen de molenstenen niet te warm worden; dat gaat ten koste van de smaak. Daardoor duurt het gerust een uur om slechts 30 gram matchapoeder te produceren, wat de thee relatief duur maakt..

Japanse theeceremonie

In de twaalfde eeuw bracht een Japanse boeddhistische monnik genaamd Eisai theezaden uit China naar Japan. Japanse monniken gebruikten matcha om hun meditaties te verbeteren. De combinatie van cafeïne en het aminozuur L-theanine in de thee zorgde voor een staat van ontspannen alertheid, wat hen hielp om gefocust en opmerkzaam te blijven tijdens lange meditatiesessies. Ook in het huidige Japan is achteloos een kopje matcha achteroverslaan not done; matcha blijft onderdeel van een strak geregisseerde theeceremonie. De host roert uiterst precies met een bamboeklopper in de thee, waarna de gasten die al even zorgvuldig opdrinken met kleine slokjes en beleefde buigingen.

De perfecte insta-accessoire

Dankzij de hype rondom ‘superfoods’ is de wereldwijde matchamarkt in een aanzienlijk tempo gegroeid. Buiten Japan zullen niet zoveel mensen zich wagen aan een traditionele theeceremonie, maar in het Westen vind je op elke hippe menukaart sinds een aantal jaar wel een matchalatte en matchasmoothie. En wat dacht je van matcha-ijsjes en matchamartini’s? Matchagezichtsmaskers en matchascrubs? Matcha is favoriet geworden onder mensen die geobsedeerd zijn door wellness, bovendien heeft het een aantrekkelijk vleugje mystiek. De perfecte accessoire voor iedere influencer, naast zijn/haar/hun avocadotoast. En wie thuis een kopje matcha wil drinken, kan gewoon een matchacupje in het koffieapparaat steken. Lekker makkelijk. Wie wel moeilijk wil doen, koopt goede, ceremoniële matchathee, die zo 100 euro kost voor 100 gram, natuurlijk afgemaakt met een speciale theekom, -zeef, -schaal en uiteraard de traditionele Japanse bamboeklopper.

Wonderdrankje?

Matchaliefhebbers (en -verkopers) roemen de gezondheidsvoordelen van het drankje. Het zit boordevol antioxidanten die niet alleen goed zijn voor je hart en je lever,
maar ook ontstekingsremmend werken. De aminozuren in de thee spelen een cruciale rol in allerlei biologische processen, zoals spieropbouw, de werking van je
immuunsysteem en de aanmaak van dopamine en serotonine. In de praktijk vallen de gezondheidsvoordelen best mee: de fijne stofjes zijn in zo’n kleine hoeveelheid aanwezig dat je er geen wonderen van moet verwachten. De status van superdrankje is vooral te danken aan slimme marketing.

Massaproductie

Het is opmerkelijk dat een thee die zoveel tijd kost om te produceren dankzij gezondheidsrages inmiddels een massaproduct is geworden. De omvang van de markt gaat in 2024 richting de 4 miljard dollar, is de schatting. De meeste matcha wordt nog steeds geproduceerd in Japan, maar ook China en Taiwan roeren mee in de matchapot. De beste thee komt meestal van kleinere, traditionele boerderijen die prioriteit geven aan arbeidsintensieve technieken zoals handmatig plukken. Maar in de praktijk worden deze bedrijfjes regelmatig verdreven door producenten met industriële maalmachines, die shortcuts niet schuwen.

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld Magazine van december 2024.