Ook Beiroet is homovriendelijke stad in het Midden-Oosten

“Dus we waren in een gay club in Beiroet…” Zo beginnen mijn betere uitgaansverhalen. In Libanon, het land van mijn grootvader, is het vaste prik op vrijdagavond: je begint in een café, daarna ga je met vrienden naar een gay club. Het is niet heel anders dan een avondje uit in Amsterdam, maar de reacties die ik in Nederland op zo’n verhaal krijg, zijn dat wel. “O, mag dat daar wel, een gay club?” vragen mensen. “Is dat underground? Hoe gevaarlijk is het?”

Libanon is een klein land in het Midden-Oosten, een regio die in het Westen homofobe faam geniet. Dat idee wakkeren islamofobische politici flink aan: zo legt de PVV graag de nadruk op plegers van homofoob geweld die afkomstig zijn uit het Midden-Oosten of Noord-Afrika. Libanon zelf heeft, onder meer vanwege de burgeroorlog (1975-1990), het huisvesten van Hezbollah en de nabijheid van Syrië, een slechte reputatie.

Dus als je het over je avonturen in het gay nachtleven van Beiroet hebt, reageert men hier vaak verbaasd. Het Israëlische Tel Aviv wordt vaak gezien als de enige homovriendelijke stad in het hele Midden-Oosten. Maar het recente promotieonderzoek van mijn oud-docent Mikki Stelder (UvA) laat zien dat de staat Israël zichzelf presenteert als de enige homovriendelijke bestemming in de regio, om zo de rest van het Midden-Oosten weg te kunnen zetten als minder tolerant. Dat steekt me. Als Nederlander van Libanese afkomst ben ik namelijk in Beiroet een fijne queer community tegengekomen. Niet voor niets stond Beiroet eerder bekend als het Parijs van het Midden-Oosten.

Laten we beginnen bij de hamvraag: heeft Libanon anti-homowetten? Die zijn er inderdaad, maar mogen dankzij meerdere rechterlijke uitspraken niet worden uitgevoerd. Arrestaties van homo’s en transgenders komen voor, zij het mondjesmaat, vooral wanneer de politie een argument nodig heeft om activisten de mond te snoeren. Met name transgender vrouwen zijn daar het slachtoffer van.

Dat schetst misschien een duister beeld, maar in het chaotische Libanon is niks rechtlijnig. Libanon heeft vele gay bars en clubs, zelfs een heuse drag queen bar. Afgelopen jaar kwamen beroemde drag queens zoals Alaska en Violet Chachki in Beiroet optreden in club Grand Factory.

Ik leerde in Beiroet een breed scala van mensen uit het LGBTQI-spectrum kennen. Toen ik voor het eerst in het land kwam, was dat een aangename verrassing. Ook ik dacht eerst: hè, in Libanon? Ik had me voorbereid op een conservatief, mogelijk zelfs gevaarlijk land – maar mijn wortels liggen er, dus ik wilde het zelf zien. Het verbaasde me hoe snel ik in Beiroet deel werd van een queer community. Op de campus van de Amerikaanse Universiteit in Beiroet leerde ik al meteen een gay jongen kennen; binnen een week gingen we samen op stap in het Beiroetse queer nachtleven, waar mijn kennissenkring zich direct uitbreidde.

Men kent elkaar, wisselt contactgegevens uit, nodig elkaar uit voor huisfeestjes en hangouts, en steekt elkaar online – voornamelijk op Twitter – waar nodig een hart onder de riem. Mijn overeenkomst met deze groep jongeren was simpel, maar hecht: we waren allemaal Libanees en hadden een leven – kleding, stijl, liefde, identiteit – waarvoor in de ‘normale’ wereld minder ruimte is.

Ik ontdekte dat veel jonge homo’s, lesbiennes en transgenders in Beiroet thuis hun ei thuis niet kwijt kunnen. Hun ouders weten vaak meer dan ze toegeven, maar zulke zaken worden niet snel uitgesproken. Zodoende is de gemeenschap in het uitgaansleven verbonden door de wetenschap dat iedereen daar tenminste wél zichzelf kan zijn. Iedereen lijkt elkaar bij naam, telefoonnummer en Twitter-gebruikersnaam te kennen.

Libanon is verzuild. Iedereen behoort tot een religieuze groepering, die ook aparte sociale voorzieningen hebben. Katholieken, protestanten, shia’s, sunni’s – alles loopt door elkaar heen. Die verzuiling kun je ook zien als een van de redenen waarom Libanon, als het laatste land in het Midden-Oosten, nog echte religieuze diversiteit kent. En in het uitgaansleven maakt het allemaal niets uit, daar is religie geen factor en loopt alles en iedereen door elkaar heen.

Libanon is altijd een land geweest waar vele verschillende culturen samenkwamen en samenleefden, ondanks pogingen uit het buitenland om die groepen tegen elkaar op te zetten. Leef en laat leven, is er het motto, en dat faciliteert ook het bestaan van een groeiende, bloeiende queer community, die meestal met rust wordt gelaten en zodoende de kans heeft om zichzelf te ontwikkelen.

Tel Aviv pronkt met een grote Gay Pride en een waanzinnige queer scene die die van Berlijn evenaart. Volgens Mikki Stelder maskeert dit juist de onderdrukking van andere bevolkingsgroepen door de staat, en koketteert Israël met een soort hypertolerantie die als doel heeft de rest van het Midden-Oosten als barbaars af te schilderen. Beiroet is misschien niet perfect, maar wat daar is ontstaan heeft een lange, interessante voorgeschiedenis en is niet eenvoudig in te zetten als propagandamiddel. Overigens is er ook homotoerisme naar Libanon, en had het land vorig jaar zijn eerste Gay Pride.