‘Pas als de moeder op sterven ligt, mogen we iets ondernemen’

Ook zelfmoord vormt een alarmerend deel in de statistieken van moedersterfte.
Volgens cijfers uit 2014 pleegde 57 procent van de gestorven minderjarige zwangere meisjes zelfmoord. Over te voorkomen moedersterfte kan Carolina Mena (40) me alles vertellen. Zij is arts en gespecialiseerd in foetusaandoeningen in het grootste openbare moederziekenhuis van El Salvador, het Hospital de la Mujer. Hier bevallen de arme vrouwen. De arts vertelt horrorverhalen over buitenbaarmoederlijke zwangerschappen waarbij men verplicht is te wachten tot de eileiders ontploffen.

Zij publiceerden afgelopen april een verklaring waarin ze meldden dat ‘het leven begint bij de bevruchting en een dokter niet mag doden, dat de wet goed is zoals ze is, en het leven van de moeder en het kind genoeg beschermt’. Nog kwader wordt ze van artsen en verpleegkundigen die patiënten aangeven bij de politie wanneer ze vermoeden dat een vrouw een abortus heeft gepleegd. “Dit heeft niets met wetenschap te maken, maar alles met hun religieuze overtuiging en een cultuur die vrouwen als minderwaardig beschouwt.”

Eind april 2018 staat de teller op 145 moorden. Vorig jaar verdubbelde het aantal geregistreerde verkrachtingen: tussen januari en september waren 1461 vrouwen en meisjes slachtoffer. De politie vermoedt dat meer vrouwen aangifte durven doen en ziekenhuizen deze gevallen beter registreren. Vrouwenorganisaties verklaren de stijging ook door een algemene toename in geweld tegen vrouwen. Zeven op de tien slachtoffers zijn minderjarig en de verkrachters zijn meestal een bekende. “Als we in een maatschappij leven waarin vrouwen vermoord en verkracht worden in hun eigen huis, hoe kunnen we dan verwachten dat die maatschappij hun seksuele en reproductieve rechten respecteert?”

Wanneer ik Teodora vraag naar haar eerste dagen in de vrouwengevangenis in Ilopango lacht ze nerveus. Dit heeft ze nog niet eerder verteld. “Ik stopte niet met huilen. Ik smeekte de agent om me te laten gaan. Die had medelijden maar antwoordde dat ze dat onmogelijk kon doen.” De eerste drie maanden zat Teodora in afzondering zodat de andere vrouwen haar geen kwaad konden doen. “Kort ervoor keek ik uit naar de geboorte van mijn kind en opeens zat ik in een gevaarlijke gevangenis waarin ik bekend stond als kindermoordenaar.”

Een opiniepoll van het Colectivo Feminista staaft deze bewering. Drie op de vijf Salvadoranen vindt dat abortus is toegestaan wanneer het leven van de moeder in gevaar is. Teodora lacht ongelovig. “Er is iets bovennatuurlijks nodig voordat El Salvador abortus zal aanvaarden.” Toch zal dit haar niet stoppen actie te voeren voor de legalisering abortus. “We hebben misschien een gevecht verloren, maar niet de hele oorlog. We blijven doorgaan tot er verandering komt. Dat ben ik aan mezelf en de andere vrouwen verplicht.”