Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Als tiener was ik vaak op feesten waar dronken jongens en meiden met elkaar tongden. Niet omdat dat lekker was, meer omdat het erbij hoorde. Zoenen maakte je geen slet: het werd niet echt als iets seksueels beleefd. Met jan en alleman ‘verder gaan’, dát was voer voor roddels.
Wat ruim tien jaar geleden normaal was, is nu wel anders. “Dat wij vroeger in het fietsenhok zoenden, vinden jongeren van nu smerig”, zegt jeugdhulpverlener Jacqueline Kleijer. Wordt de jeugd dan preutser? Onderzoek lijkt dat te bevestigen: de leeftijd waarop de helft van de jongeren voor het eerst seks heeft, is van 17 naar 18 jaar gegaan.
Seksuele schizofrenie
Dat komt door sociale media, zo kopten verschillende nieuwsmedia pasgeleden. Face to face contact met iemand die je leuk vindt zou een drempel zijn, de angst om te falen groot en met name meisjes zouden bang zijn voor exposure 1. Deze informatie haalden nieuwsmedia uit een kwalitatief onderzoek van Rutgers, waarin 47 jongeren in focusgroepen zijn ondervraagd.
Maar diezelfde sociale media bieden jongeren juist alle kennis en video’s over seks die je maar kunt bedenken. En als ik om me heen kijk, heb ik niet de indruk dat jongeren van expliciet materiaal schrikken, of dat die ze in verlegenheid brengt. “Ik noem het seksuele schizofrenie”, zegt Kleijer. “Enerzijds zien jongeren op internet van alles over seks, en kijken ze veel porno. Aan de andere kant zie ik een nieuwe preutsheid ontstaan als het gaat om het praten over seksualiteit. Dan doel ik op onderwerpen als ‘gevoelens’ of ‘voor het eerst zoenen’.”
Kwetsbaar
“Jongeren douchen met hun onderbroek aan
Het lijkt alsof jongeren bang zijn voor de kwetsbaarheid die met hun seksualiteit gepaard gaat. Dat is niet per se iets nieuws: iedere puber is min of meer onzeker en op ontdekkingstocht. Maar wie in deze tijd opgroeit, loopt het risico zijn kwetsbaarheid ongevraagd met de wereld te moeten delen. Kleijer illustreert: “Sommige jongeren douchen niet na de gymles, of doen dat alleen met hun onderbroek aan. Je kan zomaar gefilmd of gefotografeerd worden. Dat heeft iets heel onveiligs.”
Anderzijds kunnen sociale media jongeren juist veiligheid bieden in hun contacten. In mijn tienertijd was MSN hot and happening. Het was de plek bij uitstek om te praten met mensen waar je in het echt niet op af durfde te stappen. “In een gezond geval is internet inderdaad een prettig opstapje naar verdiepend contact”, zegt Kleijer. “Maar het kan ook zo zijn dat iemand juist in het online contact blijft hangen.”
Dat ziet ook wetenschapper Annemarie van Oosten. “Sociale media kunnen versterkend werken. Een sociaal angstige jongere kan zich bijvoorbeeld verliezen in de online wereld.” Maar: “The rich get richer. Jongeren die goed kunnen flirten, kunnen dat offline én online. Het lijkt alsof er morele paniek ontstaat over sociale media, die zouden jongeren verpesten. Er zullen altijd jongeren zijn met problemen en risicogedrag die hun toevlucht zoeken in sociale media. Komt dat dan door dat medium? Ik geloof daar niet zo in.”
Je mag niet falen
Onderzoeker Marianne Cense is verantwoordelijk voor het onderzoek. Ze legt uit dat vooral gendernormen en de druk om de ‘juiste’ keuzes te maken, belangrijke uitkomsten van de focusgroepen zijn. “Dat jongeren hun eerste keer uitstellen, komt niet alleen door de online wereld”, nuanceert ze. “Maar die druk om niet te falen wordt wel door sociale media versterkt. Ga je af, dan wordt dat makkelijk openbaar gemaakt.”
“Meisjes die rokjes dragen, worden voor hoer uitgemaakt
En dat blijkt: naaktfoto’s verspreiden zich niet zelden breed over het internet. Sexting 2lijkt een vreemde ontwikkeling, zeker afgezet tegen de vermeende nieuwe preutsheid. “Op internet zijn jongeren veel bezig met seks, maar in de offline wereld werkt het anders”, verduidelijkt Kleijer. “Ik kom op scholen waar meisjes geen rokjes dragen, omdat ze dan voor hoer worden uitgescholden. Het lijkt soms alsof seks buiten het internet niet mag bestaan.”
De ongeschreven regels zijn onverbiddelijk en de standaarden hoog. Jongeren laten zich van hun beste kant zien op Instagram en Snapchat en meten zich constant aan anderen. Op zich geen onbekend fenomeen: als puber vergeleek ik mijzelf ook met klasgenoten en popsterren. “Het verschil is dat jongeren nu zelf permanent beoordeeld worden met likes. Je krijgt credits voor je mooiste foto’s, niet voor wat je verbergt. Dat kan extra onzeker maken”, legt Kleijer uit.
Porno
Ook het kijken naar porno kan zo’n vergelijkingseffect opleveren. “Ik hoor van kinderen dat porno ze een beetje bang heeft gemaakt voor seks”, vertelt Kleijer. Van Oosten constateerde in haar onderzoek dat jongeren die vaker naar porno kijken, meer prestatiegericht zijn. “Jongeren halen hun scripts uit porno. Het kan zijn dat ze daar voor hun gevoel niet aan kunnen tippen.”
“Zwijgen over echte seksualiteit zorgt voor irreële angsten
Volgens Kleijer is het onderscheid tussen seks en seksualiteit niet duidelijk. “Porno is geen seksualiteit. Ik vind het niet erg dat jongeren af en toe porno zien, maar het moet niet de seksualiteitsbeleving worden.” Daar ligt een taak voor ouders, vindt ze. Er moet gepraat worden over dit onderwerp, maar dat is voor velen nog altijd spannend. “Ouders zeggen vaak dat hun kind alles al weet, omdat ze het op internet hebben opgezocht. Ik denk niet dat kinderen uit zichzelf naar de website Sense gaan. Je moet ze daar echt bij helpen.”
Die begeleiding is volgens mij de sleutel. Niet het online flirten, maar het gemis van aanmoediging om eens in het echt op iemand af te stappen, versterkt onzekerheid. Niet het zien van porno, maar het zwijgen over echte seksualiteit zorgt voor irreële angsten. Niet het sturen van naaktfoto’s, maar sexting als ‘domme keuze’ wegzetten zorgt voor victim blaming3. We moeten jongeren ondersteunen wanneer ze opgroeien. Ook in hun online wereld.
- beelden die online worden gezet ↩︎
- het verspreiden of delen van seksueel getinte foto’s of berichten via mobiele telefoons of andere mobiele media ↩︎
- een vorm van morele ontkoppeling waarbij een dader of omstanders de schuld bij het slachtoffer leggen ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
