Seksuele voorlichting? Dat doen de ouders maar

Vooral voor strenggelovige Brazilianen is alles wat met gender en seksualiteit te maken heeft een gruwel. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de evangelische kerk die de laatste decennia enorm is gegroeid: van 6 procent van de bevolking in 1980 tot meer dan 22 procent in 2010.

“Er is in Brazilië altijd weerstand geweest tegen seksuele voorlichting op school”, zegt de psychologe Gabriella Galazans die aan de Universiteit van São Paulo onderzoek doet op het gebied van seks en reproductieve gezondheidszorg onder jongeren. “Vooral onder conservatieven heerst het idee dat voorlichting leidt tot het aanmoedigen van seksuele activiteiten,” aldus de 48-jarige. “Terwijl uit onderzoek blijkt dat juist het omgekeerde het geval is.”

Het debat over seksuele voorlichting in Brazilië begon begin jaren 90 als gevolg van de hiv/aids-crisis. De eerste proefprogramma’s waren vooral een initiatief van buitenlandse organisaties.

“Het is nog altijd een minderheid, maar een nogal luidruchtige minderheid”, zegt Galazans. “Politici en scholen zijn bang om hun vingers te branden.” Zo produceerde het ministerie van onderwijs in 2012 een schoolpakket over seksuele diversiteit. In rechtse kringen werd de regering er toen van beschuldigd homoseksualiteit te bevorderen. De druk liep zo hoog op dat het pakket uiteindelijk nooit werd gedistribueerd.

Ook tijdens de recente presidentiële verkiezingen was seks een hot topic. Op sociale media verschenen tal van valse berichten. Zo sprak ik ooit een Bolsonaro-fan die ervan overtuigd was dat de arbeiderspartij op scholen video’s met groeps- en zelfs dierenseks had verspreid.

“Het is allemaal zo hypocriet”, zegt Galazans. “Enerzijds worden kinderen in advertenties en de media op steeds jongere leeftijd geseksualiseerd. Anderzijds willen wij als samenleving geen verantwoordelijkheid nemen voor goede voorlichting.”

“De conservatieven vinden dat de ouders dat moeten doen”, vervolgt ze. “Maar in de praktijk hebben veel ouders daar grote moeite mee. Er heerst vaak een zekere gêne. Dat is een voorname reden waarom veel Brazilianen het liever de school zien doen.”

Conservatieve Brazilianen zijn ervan overtuigd dat onderwijs en media in Brazilië een “cultureel marxistisch bolwerk” zijn geworden. Daarom eist ESP ‘neutraal’ onderwijs, dat wil zeggen: vrij van enige vorm van politieke of culturele indoctrinatie.

Daar valt gender-onderwijs ook onder. ESP vindt namelijk dat respect voor de morele, seksuele en religieuze overtuiging van de leerling en zijn of haar familie zwaarder weegt dan wat de school belangrijk acht te onderwijzen. ESP wil zelfs dat de termen gender en seksuele diversiteit in zijn geheel uit het onderwijs verdwijnen.

Bij zijn aanstelling liet de 75-jarige Rodríguez er geen twijfel over bestaan wat hij als zijn belangrijkste taak ziet: het bestrijden van cultureel marxisme in het onderwijs, omdat dat “patriotisme” en “een religieuze kijk op de wereld” aantast. Volgens hem is het bestrijden van “de gender-ideologie” daar onlosmakelijk deel van.

Een van de pastoors had haar aangepraat dat het haar schuld was. Zij had hem verleid. Bovendien dreigde hij met geweld als zij het waagde haar ouders te verwittigen. Het veranderde haar. Ze was altijd een vrolijk en levenslustig kind, zei ze, maar werd daarna somber en teruggetrokken. Jarenlang kon en durfde ze niet over haar ervaring te praten.

In het interview zegt Alves zich bewust te zijn van het feit dat 65 procent van het seksuele misbruik in Brazilië zich in familie- en vriendenkring afspringt. En ze geeft toe dat de school in deze zin een belangrijke rol kan spelen.

“Ik ben voor seksuele voorlichting”, zei ze. “En ik ga hier met de minister van onderwijs over praten. De school moet een rol spelen in de strijd tegen kindermisbruik. Een eerste idee is het onderwijzend personeel te leren de tekens van seksueel misbruik te herkennen.”

“Op het gebied van seksualiteit is Brazilië is het meest progressieve land in Zuid-Amerika”, zegt de psychologe Gabriella Galazans. “Maar de conservatieve beweging is al jaren drukdoende dat te veranderen. Een ding is zeker: vooral jongeren in achterstandswijken worden daar het slachtoffer van. Nu al toont onderzoek dat het gebruik van condooms onder jongeren sinds 2010 is afgenomen, terwijl hiv/aids-besmetting en zwangerschap juist zijn toegenomen.”