Meisjes in Sierra Leone willen hun eigen koers varen

Ghappie is niet de enige. Grofweg vier op de tien meisjes in het West-Afrikaanse land wordt moeder voor haar achttiende jaar. Vanwege haar zwangerschap stopte Ghappie met school, was ze gebonden aan huis en afhankelijk van anderen voor haar levensonderhoud. Ze zat opgesloten in een wereld zonder keuzes. Inmiddels is ze 24. De tranen rollen over haar wangen als ze – uitkijkend over de palmen en de velden van haar dorp Taiama in het midden van Sierra Leone – vertelt wat daar vier jaar geleden gebeurde.

Het leven van Ghappie nam een andere wending toen een medewerker van Defence for Children Sierra Leone haar aandroeg als youth advocate voor de Girls Advocacy Alliantie (GAA). Ze kreeg een intensieve training waarin ze leerde te lobbyen voor meer rechten voor meisjes bij invloedrijke figuren in haar dorp. Zoals bij de chief (een soort burgemeester) en de schooldirecteur, en bij ouders van kwetsbare meisjes, zodat ook bij hen het belang ervan doordringt dat meisjes naar school blijven gaan, zich veilig voelen en pas na hun achttiende trouwen. Ze wordt bij haar werkzaamheden begeleid door een mentor die zich ontfermt over de lobbygroep waar Ghappie deel van uitmaakt.

Hoewel die tien landen hun handtekening zetten onder internationale verdragen – zoals het VN-Kinderrechtenverdrag en het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van Discriminatie van Vrouwen (IVDV) – worden deze in de praktijk nauwelijks nageleefd. Volgens Jos van Heijningen, senior beleidsadviseur bij Plan International Nederland, is beïnvloeding via andere wegen daarom noodzakelijk. Sierra Leone is – samen met Liberia – voor de GAA het uitdagendste land om te werken. “Door de nasleep van de oorlog, de ebola-uitbraak, de grote armoede en de gebrekkige infrastructuur staat de overheid voor enorme uitdagingen. Dat maakt beleidsbeïnvloeding lastig. Daarom richten we ons voornamelijk op het aanpakken van onderliggende normen en waarden door religieuze en traditionele leiders te beïnvloeden.”

Door meisjes en jonge vrouwen te versterken in hun rol als youth advocate investeert de GAA in een nieuwe generatie activisten die de acceptatie rondom meisjes- en vrouwenrechten van binnenuit vergroot. Zodat het over een aantal jaar heel normaal is dat meisjes in Sierra Leone hun middelbare school afmaken, vrij zijn van geweld en intimidatie, en op latere leeftijd kinderen krijgen. Elke groep wordt begeleid, bijvoorbeeld in het maken van plannen voor komend jaar, het agenderen van onderwerpen en het uitvoeren van acties.

Met een jaar extra onderwijs verdient een meisje later gemiddeld 20 procent meer. En 90 procent van haar inkomen besteedt een vrouw aan haar gezin. Bewapend met die kennis wil Ghappie gaan studeren. Landbouwkunde, om precies te zijn. “De ouders van mijn overleden man zijn bereid om op mijn zoon te passen. Uiteindelijk wil ik hier, in Taiama, een boerenbedrijf beginnen, met een winkeltje erbij”, zegt ze vastberaden.

Ze sloot zich op haar dertiende aan bij een jongerennetwerk, en sinds een jaar is ze via Defence for Children Sierra Leone een belangrijke stem binnen de Girls Advocacy Alliance. Ze denkt mee in de onderwerpen voor campagnes, de plannen en voert actie. Zelf wil ze kinderen nog even uitstellen. Als actievoerder komt Mellicentia via de betrokken organisaties in contact met politici en journalisten en spreekt ze met hen over de rechten van meisjes. Ook spreekt ze namens andere meisjes op bijeenkomsten in het hele land én daarbuiten.

“In onze cultuur praten ouders nauwelijks met hun kinderen over seks. Mijn ouders deden dat gelukkig wel. Ik pleit voor seksuele voorlichting. En vertel ze niet alleen over de lusten, maar ook over de lasten, zoals de gevolgen van op jonge leeftijd zwanger raken.” Haar moeder luistert trots mee naar wat haar dochter te zeggen heeft. “Het is de droom van iedere ouder om zijn of haar kind te zien doen waar het goed in is. Voor meisjes en vrouwen in dit land.”

Deze productie is tot stand gekomen in samenwerking met Girls Advocacy Alliance.