Single moeder? ‘Dan had je je benen bij elkaar moeten houden’

Ze schrijft over alleenstaand moederschap en benaderde voor haar eerste boek beroemde, (voormalig) alleenstaande moeders. Ze gaven vaak niet thuis. “Vrouwen met status, die echt het verschil hadden kunnen maken, wilden niet meewerken. Vaak zeiden ze dan: ‘Ik ben geen single moeder nu’. Maar ze wáren het wel! Nu ze uit die situatie gekomen zijn, willen ze er niets meer mee te maken hebben.”

Ze zijn vaak niet financieel zelfstandig en hebben weinig perspectieven om door te groeien. Volgens Brussaard laat de politiek het vaak afweten en wordt alleenstaand moederschap nog te veel behandeld als een individueel probleem. “Maar het is een probleem van de samenleving. Toen ik moeder werd, waren er enkele honderdduizenden kinderen die opgroeiden in een eenoudergezin, nu zijn dat er al meer dan een half miljoen.”

Voor veel alleenstaande moeders is er weinig zicht op een verbetering van de situatie, zeker bij laagopgeleide vrouwen. Brussaard: “Als je te weinig verdient om de kinderopvang te betalen, is buitenshuis werken geen optie. De politiek heeft geen oog voor je en als je in de bijstand zit, is het maar de vraag of je kunt denken aan een opleiding om je situatie te verbeteren.”

Ook Brussaard voedde haar kind alleen op, maar een tijd later, haar zoon is van 2003. “Het was ook voor mij absoluut geen ‘blijde verwachting’, zoals ze soms zo mooi zeggen. Ik was enorm verdrietig over het stuklopen van mijn relatie, over het feit dat ik uit mijn studentenhuis werd gezet omdat ik zwanger was en nergens terechtkon. In boekwinkels vond ik geen boeken over alleenstaand moederschap. Ik voelde me enorm eenzaam, en bij het Fiom (organisatie die hulp biedt bij ongewenste zwangerschap, red.) raadden ze me een abortus aan. Terwijl die optie niet bij mij paste op dat moment.”

Zijzelf was al een prominent feminist tijdens de tweede golf, die ruwweg van 1965 tot 1985 duurde. “Ik kom uit een tijd dat je als vrouw werd geacht je werk op te geven zodra je kinderen kreeg. Je kon zelfs ontslagen worden. Werkende moeders waren een probleem, werkende vaders niet.” Het is goed dat dat niet meer zo is, stelt ze. Maar nu wordt het tijd om verder te kijken dan werk. “Ik vind dat we als samenleving wat goed te maken hebben, en ook dat het feminisme wat goed te maken heeft”, zegt ze stellig.

Zo normaliseert Mees het idee dat het prima is om mensen die geen opleiding of andere mogelijkheden hebben het werk te laten doen dat vroeger vrouwenwerk was. “Ja, zo haal je de top 100 meest succesvolle vrouwen van Opzij wel”, zegt Meulenbelt. “Het is leuk om te focussen op deze vrouwen die het glazen plafond weten te doorbreken, maar wie zijn degenen die daarna de scherven bij elkaar mogen vegen? Andere vrouwen, vaak slechter betaald en in een veel moeilijkere situatie.”

Volgens haar spreekt hier een enorm wantrouwen uit jegens de ouder, die op deze manier niet zelf kan beslissen wat het kind nodig heeft. “Het beste wat een gemeente een kind kan geven, is een ouder die economisch zelfstandig is, zodat ze daarmee ook een rolmodel voor haar kinderen kan zijn. Het levensgeluk van het kind verbetert ook als de moeder niet overspannen of depressief is. Dat is wel vaak het geval als een gezin lang in armoede leeft”, zegt Brussaard.

Alle politieke partijen zouden zich het lot van alleenstaande ouders moeten aantrekken, vindt Brussaard. “Als deze mensen het zo slecht doen in de cijfers, is er toch echt wat aan de hand. Start een eenouderpunt, waar mensen terecht kunnen. Zorg voor kinderopvang zodat ze kunnen gaan solliciteren, organiseer reïntegratietrajecten. Ik wil dat er doorgepakt wordt. Wat gaan we er als samenleving aan doen?”

Ze vond het dan ook tekenend om de reacties te zien op het televisieprogramma Een huis vol, over ongewoon grote gezinnen. “Daar zat zo’n hele aardige, alleenstaande vader in. En ja, die had het ook niet makkelijk, maar voor hem is landelijk uiteindelijk bijna een ton opgehaald. Maar die veertigduizend alleenstaande moeders in Amsterdam worden vaak gezien als slechte moeders. Het wordt tijd dat we solidair zijn met hen. Als het feminisme niet ook gaat over deze groep, is het voor mij geen feminisme.”

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld-magazine.