‘Stalking? Nee joh, is gewoon flirten’

“Mijn stalker had een briefje in mijn fietsmand achtergelaten, waarop stond ‘Elke nee brengt je dichter bij een ja’, met zijn telefoonnummer eronder. Dat was voor mij de druppel om aangifte te doen: het voelde als een dreigement.” Dat vertelt Stephanie Afrifa, curator, presentator en een graag geziene tafeldame, onder andere bij De Wereld Draait Door. “Toen ik alle moed had verzameld om toch aangifte te doen, stond ik mijn verhaal te doen in een overvolle wachtruimte op het politiebureau. Iedereen kon meeluisteren, terwijl ik daar stond te shaken en details deelde over mijn stalker.”

Helaas. Ze moest erom lachen. “Hij probeert je dus gewoon al heel lang te versieren.” It must be me. https://t.co/nFp3qCw2IO

— s. afrifa (@okayafrifa) October 25, 2018

“Ik deelde mijn frustraties op Twitter. Het bericht werd vaak gedeeld, waarna het terecht is gekomen bij een operationeel specialist van hetzelfde politiebureau. Hij wilde graag kijken hoe we het konden oplossen. Het gesprek dat ik met hem had was fijn: hij vond het niet terecht hoe ik was behandeld én nam mij serieus. Hij ging over tot actie, en plande een stopgesprek in met mijn stalker. Dat betekent dat hij wordt opgeroepen om op het bureau te verschijnen, en duidelijk wordt gemaakt wat voor consequenties er hangen aan een vervolging door het bureau. De agente die als eerste mijn verhaal had aangehoord, had mij niet eens verteld dat zo’n gesprek bestaat.”

Toch lijkt dat wel te gebeuren: “Ik krijg nog steeds berichten van vrouwen die gestalkt worden, en zeggen dat je maar ‘geluk’ moet hebben, wil je een empathische agent hebben. Dat is toch niet normaal?”

Volgens de ‘formule’ van de onderzoekers zouden er honderd keer meer aangiften moeten zijn van stalking, of in juridische termen, ‘belaging.’ Volgens Nico van Oosten, psycholoog en senior-adviseur Huiselijk Geweld bij Kennisinstituut voor sociale vraagstukken Movisie, zijn er verschillende redenen waarom het aantal aangiften afwijkend is van de berekening van de twee onderzoekers. “Mensen zijn vaak bang dat het stalken erger wordt als er aangifte wordt gedaan. Ze zijn dan bang dat de stalker boos wordt als de politie erbij wordt gehaald, of dat de bedreigingen erger worden. Veel mensen weten echter niet dat stalking een vorm van criminaliteit is, waarbij een aangifteplicht geldt.”

Evenzo ben je verplicht om een melding te maken als je getuige bent van een overval of geweldsdelict. “Daarnaast zijn mensen ook angstig om aangifte te doen als ze een afhankelijkheidsrelatie hebben met hun stalker, bijvoorbeeld bij een ex. Mensen zijn afhankelijk van alimentatie, of hebben samen nog kinderen. Slachtoffers zijn dan eerder geneigd om hun stalker in bescherming te nemen.”

Daarnaast geeft Van Oosten aan dat het opsporen van een stalker ook niet altijd even eenvoudig is. “Als mensen worden gestalkt via social media is het moeilijk voor de politie om erachter te komen wie de dader is. Iemand kan continu nieuwe profielen aanmaken. Waar moet je dan zoeken?”

Ook Robert Salome, woordvoerder van de politie, erkent dat stalking, of belaging, een lastige zaak is op bureaus: “Bij stalking is er vaak sprake van een groot grijs gebied: wanneer iets strafbaar is, en wanneer iets grensoverschrijdend is, is moeilijk vast te stellen. In zulke gevallen vragen we mensen dan om een melding te maken, zodat we in ons systeem bij een volgende keer kunnen zien dat er echt iets aan de hand is.”

Daarnaast geeft Salome toe dat opsporing niet altijd het hoogste doel is: “We willen de veiligheid van het slachtoffer waarborgen, en we willen voorkomen dat het stalkgedrag uiteindelijk uitmondt in een strafbaar feit.”

Toch blijft het balletje wel liggen bij het slachtoffer, omdat die elke keer de moed moet verzamelen om keer op keer naar het bureau te gaan om aangifte te doen, of om weer een melding te maken. Daarom is het juist belangrijk dat iemand zich serieus genomen voelt bij het doen van aangifte, zegt Salome. “Het is niet uit te sluiten dat het weleens mis gaat, maar het is absoluut niet de bedoeling. Als agent is het juist belangrijk dat je je verplaatst in het slachtoffer.”

Elke keer dat Renate haar stalker blokkeerde op social media maakte hij een nieuw account aan. Renate: “Hij stuurde zelfs mensen op mij af die mij moesten overtuigen van mijn zogenaamde zondige bestaan. In de tussentijd schreef hij dat ik ‘behoefte had aan een keiharde pik’, en dat hij op die manier al heel veel lesbische meisjes had ‘genezen.’”

Maar die brief hielp niet: het stalken werd erger. “Zijn berichten werden steeds grimmiger. Toen hij een bericht stuurde waarin hij aangaf dat ik niet lang meer te leven had, besloot ik om weer aangifte te doen. Dit keer bij Roze in Blauw.” Die namen haar wel serieus: in plaats van een melding, kon Renate nu echt aangifte doen van laster en smaad.

Helaas kwam Renate daar uiteindelijk ook niet veel verder mee. “Toen de zaak uiteindelijk bij de rechtbank belandde, besloot het Openbaar Ministerie niets te doen. Hoewel ik een tweehonderd pagina tellend logboek aan bewijs had, werd mijn case afgewezen: het budget van het OM was beperkt, was de boodschap. Daarnaast werd gezegd dat het een kwestie van geloofsovertuiging was, en dat het daarmee niet van maatschappelijk belang was.”

Uiteindelijk heeft Renate het anders opgelost: “Een goede vriend van mij drong er elke keer op aan om op de boosdoener af te stappen, maar ik weigerde dat. Ik wilde het via de wet aanvechten, niet door fysiek geweld te gebruiken, of door hem te intimideren. Maar toen het OM besloot om de zaak te laten liggen, heb ik die vriend toch maar even gebeld. Wat hij precies heeft gedaan weet ik niet, en daar wil ik ook niet naar vragen. Maar het stalken is gestopt. Toch ben ik ontzettend teleurgesteld, en gekwetst. Het heeft mijn blik en vertrouwen in de wet aangetast. Ik dacht dat de wet mij zou beschermen, maar zo pakte het helaas niet uit.”

*Om privacyredenen is de naam van Renate gefingeerd. Haar naam is bekend bij de redactie.