Sylvana Simons: ‘Nederland laat zich gaslighten door extreemrechts’

‘Wat doe jij tegenwoordig?’, wil iedereen weten die ik tegenkom sinds ik in december van vorig jaar de Tweede Kamer verliet. Mijn antwoord is steevast: ‘Afkicken en detoxen.’

In de eerste weken na mijn afscheid raasde de onrust door mijn lijf. Na jaren van meer dan tachtig uur per week werken, tientallen deadlines per week en continue verantwoordelijkheid voor mijn medewerkers en de partij, moest zowel mijn hoofd als mijn lijf afkicken van de enorme werkdruk en stress. En na jarenlang elke dag in het meest toxische werkveld dat ik ben tegengekomen gewerkt te hebben (en ik werkte dertig jaar in de dans- en televisiewereld, mind you) moest ik ook letterlijk ontgiften.

Het grootste gif in de politiek heet gaslighting: het verdraaien van de waarheid om een ander te verwarren of aan zichzelf te laten twijfelen, zodat die jouw gelieg en gemanipuleer ruim baan geeft. Dat gebeurt in de Tweede Kamer aan de lopende band. Gegoochel met woorden, keihard liegen, jijbakken, misogynie, verhuld en onverhuld racisme, het is onderdeel van de Nederlandse politiek zoals maden in je biobak na een paar hete dagen.

Extreemrechts

Gaslighting is soms overduidelijk en soms subtiel. Ruttes ‘Wat doet u geïrriteerd, mevrouw eh, eeehh, Simons’ op een vraag van mij waar hij geen antwoord op wist, was overduidelijk gaslighting: hij zette mijn vermeende emoties in om zijn eigen verantwoordelijkheid te ontduiken. Dat is niet alleen manipulatief, maar ook seksistisch, want vrouwen, en juist Zwarte vrouwen en vrouwen van kleur wordt vaak emoties verweten, alsof iets voelen slecht is en het vermogen tot waardevolle bijdragen uitwist.

Een andere duidelijke vorm van gaslighting was het bezwaar van Kamervoorzitter Bosma tegen de term ‘extreemrechts’ om zijn extreemrechtse partij mee te duiden, halverwege mei. Bosma heeft er immers geen moeite mee anderen van nazisme te beschuldigen en extreemlinks wél als een neutrale term te beschouwen.

Een subtielere, maar even schadelijke vorm van gaslighting is hoe VVD-leider Yeşilgöz de ene dag een akkoord sluit met de PVV waarin queerness, als onderdeel van die vermaledijde woke-ideologie, bestreden moet worden, om de volgende dag de queer vlag te hijsen onder het mom van ‘onze vrijheid’. Laat heel Nederland geloven dat je op de barricades staat voor lhbti+-rechten, terwijl jij en je bondgenoten de rechten en veiligheid van de gemeenschap iedere dag verzwakken.

Trucs

En ik ben zelf ook niet zonder zonden.

Als mijn moeder vroeger onder aan de trap naar boven riep ‘of die herrie wat zachter’ kon, wachtte ik tien seconden en vroeg dan – zonder ook maar aan de volumeknop te hebben gezeten: ‘Zo beter?’ Ze tuinde er elke keer in.

Net zoals Omtzigt, Yeşilgöz, Van der Plas en de parlementaire pers elke keer dat Wilders beweert ‘milder’ te zijn geworden, om vervolgens via sociale media niets dan haat de wereld in te slingeren. Laat Nederland zich om de tuin leiden door een truc uit een meisjesboek?

Nederland laat zich verblinden door de schijn van redelijkheid, oprechtheid en tolerantie, rechtstreeks de fuik in van het eerste extreemrechtse kabinet van ons land. Wie het eenmaal ziet, kan het niet meer ont-zien.

Sylvana Simons las een eerdere versie van deze column, haar eerste voor OneWorld, voor op 18 mei 2024, op het OneWorld Festival in de Amsterdamse Tolhuistuin.