Twerken en bubbling: ‘vulgair’ of een trots statement?

Van Congo tot Ivoorkust

Het Afro-Amerikaanse twerken heeft overeenkomsten met Afrikaanse dansen. Zoals de Congolose ndombolo, de soms gehurkte dans waarbij de billen snel bewegen, die in de jaren 90 werd geïntroduceerd door Koffi Olomide en Werrason, de sterren van het popgenre soukous – afgeleid van het Franse woord secouer, oftewel schudden. Ndombolo veroverde dansvloeren in heel Afrika. Maar in Mali, Kameroen en Kenia werd de dans te pikant bevonden en werd soukous bijna van de radio verbannen.

 
Tekst gaat verder na de video.

Dichter bij de schepping

In Ivoorkust werd in 1998 de dans mapouka op tv verboden – van oorsprong een dans die mensen dichter bij de schepping moest brengen of werd gebruikt om een partner uit te zoeken, waarbij vrouwen billenschuddend op de knieën of volledig plat op de grond spectaculaire bewegingen laten zien.

Tekst gaat verder na de video.

Voetenwerk bij Bubbling

De organisatie van Rotterdam Zomercarnaval heeft nu een verbod op bubbling afgekondigd, een snelle muziekstijl en dans die in Nederland hoogtij vierde in de jaren tachtig en negentig onder aanvoering van onder meer DJ Moortje en MC Pester. Maar bubbling kent vele stijlen, die niet alleen met schuren, schudden of erotiek te maken hebben, maar ook met snel voetenwerk.

Tekst gaat verder na de video.

Hip, maar niet nieuw

Het woord twerken, dat ‘draaien’ en ‘schokken’ maar ook ‘werken’ betekent, dook volgens het Oxford-woordenboek al in 1820 op in de Engelse taal. De huidige dans ontstond vanuit de Afro-Amerikaanse ‘bounce’-scene in New Orleans, een energiek hiphop-genre uit de jaren 80 met veel invloed van de lhbti+gemeen-schap. Grondlegger van bouncen en twerken is Freddie Ross, beter bekend als ‘Queen of Bounce’ Big Freedia.
Vanuit het zuiden van de VS werd twerken overgenomen in steeds meer rapteksten en video’s. Zo had producer Timbaland in 2001 een hit met Twerk a little en Beyonce stond in 2005 op 1 met Check on it waarin ze ‘Dip it, pop it, twerk it, stop it’, zingt. Vele andere titels en video’s die billen centreerden volgden, maar de dans werd pas mainstream toen witte artiesten het ontdekten.

 
Tekst gaat verder na de video.

Culturele toe-eigening

Toen voormalig country-zangeres Miley Cyrus in 2013 met een twerk-optreden op de MTV Awards meende ‘geschiedenis’ te schrijven, ontplofte het internet en werd twerken een algemene trend. Het was dat jaar zelfs het meest gegoogelde woord in de VS. Er was ook kritiek. Een radiopresentator van de beroemde Amerikaanse ochtendshow Hot 97 noemde het een perfect voorbeeld van culturele toe-eigening; een witte vrouw die zichzelf relevant maakt door te profiteren van een gemarginaliseerde cultuur. Popprinses Taylor Swift kreeg dezefde kritiek op haar twerk-poging in de video van de monsterhit Shake it off.

 
Tekst gaat verder na de video.

Politiek statement

Omdat twerken de onbeschaamde verheerlijking van billen vereist, wordt de dans vaak als provocatief of vulgair beschouwd door buitenstaanders. Dat oordeel was voor universitair docent genderstudies Sami Schalk reden om vorig jaar in een strak, glimmend, zilveren pakje met zangeres Lizzo op een podium te twerken. Ze vertelde media dat het een daad van verzet was; ze is zwart, queer, een volle vrouw en mag genieten zoals zij dat wil. Twerken is volgens haar ook een politiek statement van gemarginaliseerde en geseksualiseerde groepen, zoals zwarte vrouwen en queer mensen. Zij gebruiken twerken om hun vrijheid te vieren en het patriarchaat van zich af te schudden.

 
Tekst gaat verder na de video.

Twerken en dwarsfluiten

Megan Thee Stallion, Cardi B en Lizzo, de meest uitgesproken vrouwelijke Amerikaanse artiesten van dit moment, zijn allemaal fervent twerkers. Ze zijn onderdeel van een nieuwe, inclusieve feministische golf die niet alleen staat voor vrouwen die aan het westerse schoonheidsideaal voldoen. Dat moedigt zwarte, bruine, volle vrouwen aan om zich te onttrekken aan de norm en nieuwe realiteiten te creëren. Een bekende move van Lizzo is dat ze twerkt terwijl ze dwarsfluit. Ze lijkt te willen zeggen; klassieke muziek en twerken zijn gelijke kunstvormen.

Tekst gaat verder na de video.

Buik-, been-, en kniekracht

Geen goede conditie of zwakke been-spieren? Waag je dan niet zomaar aan een sessie twerken – niet voor niets ‘werken’ met een t ervoor. Dat lichaam moet aan de slag! Je moet door je knieën én je billen los van de rest van je lijf – en soms zelfs individueel van elkaar – kunnen laten bewegen. Om dat, ook nog eens laag bij de grond, vol te houden moet je ijzersterk zijn in buik, benen en knieën. Geen wonder dat twerken al enige tijd als sportles wordt aangeboden; van het sportcentrum van de universiteit Leiden tot aan dansscholen in Brabant.

Mentaal twerken

Twerk-workshops worden ook wel eens ingezet om trauma’s te verwerken of fysieke blokkades op te heffen. Zo ziet de Afro-Argentijnse activist en promovendus Fannie Sosa een verband tussen twerken en mentale gezondheid. In 2015 werd ze bekend door haar ‘twerkshops’, waar vrouwen al twerkend leren over hun relatie met pijn. Én hoe ze de pijn in hun heupen, baarmoeder en darmen al schuddend kunnen verhelpen.

 
Dit artikel verscheen eerder in OneWorld Magazine van februari 2020.