Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Hoe te schrijven over de Amerikaanse schrijver en activist Leslie Feinberg? Zelf werd Feinberg in het Engels
het liefst aangeduid met de voornaamwoorden she/her of zie/hir.
1 Maar de transgender activist en schrijver maakte er geen halszaak van. Het ging om de context, vond Feinberg: ‘Mensen zijn respectvol tegen me geweest met het verkeerde voornaamwoord en respectloos met het juiste.’ Die houding is typerend voor hoe Feinberg (1949-2014) een leven lang solidariteit en onderling begrip predikte.
“
Leslie Feinberg was solidair met iedereen die werd onderdrukt
Leslie Feinberg was in zekere zin de belichaming van
intersectionaliteit, het idee dat de maatschappij op verschillende facetten van identiteit discrimineert en dat een persoon meerdere van die facetten in zich kan herbergen. Bij diens geboorte in 1949 werd die voor meisje aangezien, waarna die opgroeide in Buffalo, een industriestad in de staat New York, in een seculier Joods arbeidersgezin. Als lesbische
butch2 belandde die op de fabrieksvloer, identificeerde zich later als transgender én werd revolutionair communist. De maatschappelijke ongelijkheid die die hierdoor ervoer, van seksisme en antisemitisme tot economische achterstelling en discriminatie als transgender, maakte van Feinberg een rebel met vele doelen, die felle opiniestukken schreef in solidariteit met allen die vanwege hun seksuele, etnische, raciale of welke andere identiteit dan ook werden onderdrukt.
Stone Butch Blues
Je moet mensen niet buitensluiten omdat ze anders zijn, maar elkaar omarmen, zei Feinberg in 2008 in een lezing aan de Sonoma State Universiteit in Californië: ‘De strijd van een ander verwatert niet de jouwe. Wie opstaat tegen repressie, creëert ruimte voor de volgende opstand.’ Dus liep die zowel mee in demo’s tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam in de jaren 70 en voor Palestijnse zelfbeschikking in de jaren 80, als demonstraties van ongedocumenteerde immigranten voor rechtvaardiger migratiewetgeving in de VS in 2008. In de jaren 70 organiseerde die betogingen tegen racisme en begin jaren tachtig toerde de activist door het land om aandacht te eisen voor de hiv/aids epidemie.
Ook na diens tijd als arbeider in een pvc-fabriek bleef Feinberg diens sociaal-economische achtergrond een leven lang trouw. Die was tot het eind van diens leven actief in de lhbti+-coalitie van de grootste overkoepelende vakbondsorganisatie van de VS. Feinberg begon met schrijven in de jaren 70, en gaandeweg werd diens werk intellectueler. Als lid van de marxistische Amerikaanse Workers World Party kwam die in de redactie van Workers World, de krant van die Amerikaanse partij, eerst als redacteur van de pagina over politieke gevangenen en vanaf 1995 enige tijd als hoofdredacteur. Ook na diens hoofdredacteurschap zou Feinberg blijven schrijven voor dat politieke platform.
“
Veel lezers herkenden de worsteling met gender in 'Stone Butch Blues'
Wereldwijde bekendheid verwierf Feinberg met de beschrijving van diens zoektocht naar diens eigen identiteit. Die werd een boegbeeld van de eind jaren tachtig ontwakende transgenderbeweging. In 1993 publiceerde Feinberg de iconische roman
Stone Butch Blues (in het Nederlands vertaald als
Een butch zingt de blues maar niet meer in druk), deels gebaseerd op diens eigen ervaring. De roman, die op Feinbergs nadrukkelijke verzoek
gratis online te lezen is, vertelt het verhaal van hoofdpersoon Jess, een mannelijk ogende vrouw die op haar vijftiende het ouderlijk huis in Buffalo ontvlucht, en is doortrokken van emotioneel en fysiek geweld dat ouders, medescholieren en later collega’s en politie haar aandoen omdat ze niet aan de heersende gendernormen voldoet. Het fictieve verhaal is niet geheel gebaseerd op Feinbergs eigen leven, maar vertoont wel veel gelijkenissen. ‘Alleen al boodschappen doen was gevaarlijk’, vertelt Feinberg over diens adolescentie in het Buffalo van de jaren 70 tijdens de eerder genoemde lezing in Californië. ‘Omdat ik een mannelijke vrouw was, meende elke vreemdeling mijn leven te kunnen nemen.’
In het boek beleeft Jess haar coming out als butch in de gaybars van Buffalo, maar merkt gaandeweg dat ze toch liever man wil zijn. In die tijd was genderdysforie, het gevoel van onvrede met het geslacht dat je bij je geboorte is toegewezen, nog geen bekend begrip. ‘Zelfs woorden als transgender en gay kenden we toen niet’, aldus Feinberg. Jess staakt uiteindelijk de hormoonbehandeling en leeft ten slotte als genderqueer of non-binair persoon – niet uitsluitend mannelijk of vrouwelijk – avant la lettre: ook die begrippen moesten nog geboren worden. Deze worsteling met de eigen genderidentiteit was voor menig lezer herkenbaar.
“
Feinberg liet zien dat de wereldgeschiedenis doorspekt is met gender non-conformiteit
Het boek werd een klassieker in onder lhbti+’ers en werd in meer dan tien talen vertaald. Op Feinbergs verzoek ging de opbrengst van de Hebreeuwse vertaling naar ASWAT, een feministische Palestijnse organisatie die opkomt voor de rechten van lhbti+’ers. Dertig jaar later prijkt
Stone Butch Blues nog altijd op lijstjes van de
beste queer boeken.
Klaar voor de strijd
Na
Stone Butch Blues schreef Feinberg nog enkele non-fictieboeken, waarvan
Transgender Warriors (1996) het bekendst werd. Daarin verzamelde de schrijver historische figuren die door de eeuwen heen de gendernormen doorbraken, zoals Jeanne d’Arc, en beschreef die tradities die maling hadden aan de westerse man-vrouwverdeling, zoals sommige
sangoma-genezers uit de cultuur van de Zulu, die je nu transgender zou noemen. Een historisch verantwoorde verhandeling was het boek niet, maar voor velen was het wel een eyeopener dat de wereldgeschiedenis doorspekt is met gender non-conformiteit.
“
Feinberg was 'mad as hell' dat die de Stonewall-rellen had gemist
De naam Leslie Feinberg was een van de vijftig namen op de Stonewall eremuur in New York City, het eerste nationale Amerikaanse lhbti+-monument aangewezen door president Obama in 2016. De Stonewall Inn was een lhbti+-bar in de New Yorkse wijk Greenwich Village waar de bezoekers in 1969 in opstand kwamen tegen de veelvuldige politie-invallen en het (seksuele) politiegeweld. De bonte gemeenschap in de Village pikte dit niet langer en de rellen en protesten die volgden waren een bepalend moment in de emancipatie van de lhbti+-beweging. Toen Feinberg hoorde van de opstand, was die ‘
mad as hell’ er niet bij te zijn geweest, vertelde die in diezelfde lezing: ‘Ik was klaar voor de strijd.’
Leslie Feinberg overleed in 2014 aan de gevolgen van een al in de jaren 70 opgelopen, maar nooit goed behandelde, Lymeziekte. De activist schroomde naar de dokter te gaan omdat de medische stand ongemakkelijk omging met gender non-conforme mensen. Volgens Feinberg werd de door teken veroorzaakte ziekte veronachtzaamd door de farmaceutische industrie omdat er niet genoeg aan te verdienen viel. Ook daartegen schreef die geheel in overeenstemming met diens strijdbare leven, een stevig antikapitalistisch pamflet. Feinbergs laatste woorden waren ‘Herinner mij als een revolutionair communist.’
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 28 april 2023.
Verder lezen:
Gratis te downloaden pdf van de roman
Stone Butch Blues.
Verder luisteren:
Tony en Dave van de podcast Tadpod lezen in 26 afleveringen de roman Stone Butch Blues voor.
Verder kijken:
Leslie Feinberg zelf aan het woord in 2008: de lezing ‘Beyond Pink or Blue’ aan de Sonoma State Universiteit in Californië.
