Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
‘En, dit weekend nog wat leuks gedaan?’ Het is 2012 als ik in een klein kamertje half ontkleed op handen en knieën op een soort massagetafel zit en achter me de ‘wax angel’ een luchtig gesprek aanknoopt. Voor haar is deze opstelling op de waxtafel
business as usual; voor mij nog wat onwennig, zeker als ze vraagt of ik ‘mijn billen even uit elkaar wil trekken’ zodat ze overal goed bij kan.
Zo’n vreemde, pijnlijke en prijzige behandeling (zo’n 45 euro per keer), waarom zou je dat jezelf aandoen? Het meest gehoorde argument: je moet toch iets, en na afloop van zo’n harsbeurt ben je voor ruim een maand van je ‘overtollige’ haar af. In werkelijkheid ben je alsnog gebonden aan die terugkerende afspraak, omdat het haar geen millimeter te kort of te lang mag zijn om het te kunnen waxen. Maar de vraag waarom het vanzelfsprekend is dat je je schaamhaar bijhoudt, horen we nauwelijks.
“
Openheid over je intieme delen is mainstream geworden. Je níét meer schamen voor je schaamte, daar komt het op neer
Hoe wonderlijk ik dit bezoek aan de waxsalon bijna acht jaar geleden nog vond: van een dergelijke scène zullen anno 2020 weinig mensen verbaasd opkijken. Waxsalons vind je op elke hoek van de (stedelijke) straat, en openheid over (het haar op) je intieme delen is mainstream geworden. Je níét meer schamen voor (je schaamte over) je schaamhaar, daar komt het op neer.
Deze openheid gaat gepaard met een steeds uitgebreider scala aan mogelijkheden om die te verfraaien. De boodschap is duidelijk: de vulva moet vooral niet zijn wat zij is. De boel de boel laten is geen optie. De vulva oogde vanaf de jaren 90 net als de wenkbrauw uit die tijd: strak, een tikkie ordinair en met zorg in toom gehouden. Buiten de slaapkamer was het streven om de vulva vooral zo onuitgesproken, geur- en kleurloos mogelijk te maken. Dagelijks gebruik van inlegkruisjes werd aangeraden, maandverband was er vooral zodat je in een hagelwit jurkje kon blijven tennissen, bloed in reclames was blauw en een uit een bikinibroekje gefloepte haar was een doodzonde.
Intieme tissues
Inmiddels is de verbeteringsmarkt voor de vulvahouder bijkans ontploft. Zo bestaan er ‘intieme doekjes’ en vaginale douches van merken als Lactacyd en Chilly, om de vagina te reinigen en te ontdoen van ‘ongewenste geurtjes’. Uit onderzoek blijkt dat deze producten niet alleen nutteloos zijn – de vagina kan prima met water gewassen worden en houdt verder zichzelf in balans –, maar zelfs gevaarlijke gevolgen kunnen hebben.
“
Vaginale douches zorgen voor een verhoogde kans op soa's
Zo ontdekte microbioloog Charlotte van der Veer tijdens haar
promotieonderzoek naar de effecten van de vaginale douche dat het product bij een derde van de vrouwen irritatie, jeuk en overmatige afscheiding veroorzaakte. De in de war geschopte bacteriële balans zorgt bovendien voor een verhoogde kans op soa’s als chlamydia. Een grootschalig onderzoek uit de Verenigde Staten
toonde zelfs een verband aan tussen vaginale douches en eierstokkanker.
Je kunt je schaamlippen (of anus trouwens, onder de noemer ‘poupe soleil’) daarnaast laten bleken – een ingreep voor vrouwen die vinden dat de ‘huid van de grote schaamlippen rimpeliger en donkerder’ wordt – aldus een van de vele privéklinieken die zo’n ingreep aanbiedt. Extra cru: schaamlippen zijn natuurlijk niet donkerder dan vroeger, maar door de populariteit van waxen valt het veel vrouwen nu ineens op welke kleur hun schaamlippen hebben. Zo zet de ene ingreep de andere in gang.
“
Fabels zoals dat veel seks leidt tot 'uitgerekte schaamlippen' dragen eraan bij dat vrouwen denken dat er iets mis is met hun lichaam
Ook worden schaamlippen steeds vaker ‘gecorrigeerd’ ofwel verkleind (het overgrote merendeel zonder medische noodzaak): in 2016 werden wereldwijd 50 procent meer schaamlipverkleiningen uitgevoerd dan in het jaar ervoor, en in 2017 was dit de snelst groeiende cosmetische ingreep. Gynaecologen spreken zich al jaren uit tegen de ingreep. ‘Het is snijden in een gezond lichaam en in die zin vergelijkbaar met een meisjesbesnijdenis – waar iedereen tegen is’,
zei gynaecoloog van het LUMC Philomeen Weijenborg al in 2006 tegen
Trouw.
En fabels zoals dat veel seks leidt tot ‘uitgerekte’ schaamlippen blijven bijdragen aan het misverstand dat bij veel vrouwen leeft: namelijk dat er iets mis is met hún lichaam, wat misschien wel duidt op slechte hygiëne, veroudering of een losse seksuele moraal. Nog altijd drie doodzonden voor de vrouw. Niet voor niets kan ook de hele vagina ‘operatief vernauwd’ worden, als bijvoorbeeld na een of meer bevallingen het geheel ‘te wijd’ geworden is. Te wijd voor wie? Als dieptepunt zijn er klinieken die ‘herstel van het maagdenvlies’ aanbieden (à 2500 euro), omdat ‘in sommige culturen het hebben van een maagdenvlies erg belangrijk is’.
Maagd, tienermeisje, pornoactrice
Ondertussen is een tegenbeweging groeiende. In plaats van beperkende en ‘corrigerende’ ingrepen die ons laten lijken op tienermeisjes, maagden of pornoactrices (van wie ‘de meeste, zo niet állemaal een schaamlipreductie hebben ondergaan’, aldus seksuoloog Ellen Laan), is er een ander geluid te horen, dat oproept tot de viering van de vulva. Sinds een paar jaar is lichaamshaar weer hip (zie #januhairy, #hairywomen en bodyhairdontcare). Naast de strip of de
Brazilian ‘mogen’ vrouwen het tegenwoordig weer laten groeien, schrijft het ene na het andere vrouwenblad. ‘Doe vooral wat jij mooi vindt’, geeft
&C haar lezers bijvoorbeeld mee.
Maar, zoals dit duidelijk maakt: wat je mooi vindt, is nog altijd het uitgangspunt. Waar deze viering zich richt op de vulva in alle soorten en maten, gaat die toch weer over het uiterlijk – al is het nu minder vanuit een beperkend, rigide en mannelijk perspectief. Er is minder nadruk op ‘wat hoort’ en ‘wat niet hoort’ en meer ruimte voor speelse versiering in de vorm van bijvoorbeeld glitters waar het schaamhaar hoort te zitten (de zogenaamde vajazzle – ‘leuk voor kerst of tijdens de huwelijksnacht’).
“
Iedere zichzelf liefhebbende vrouw heeft wel een vulva-ketting, -portemonneetje of een pussyhat
De vulva is bovendien een embleem van verzet geworden. Slimme ondernemers liften mee op de trend, er zijn tegenwoordig
vaginalippenstift, gehaakte vulva-kerstballen en ‘kutcakes’ (cupcakes in de vorm van) verkrijgbaar. Iedere zichzelf liefhebbende vrouw heeft wel een vulva-ketting, -portemonneetje of de populaire
pussyhat. Gwyneth Paltrow kreeg weliswaar uitgebreide kritiek op haar kwakzalverige vagina-eieren en peperduur wc-papier, haar vaginakaarsen van 75 dollar zijn ondertussen uitverkocht. Zo gebruikt Paltrow de diepgewortelde schaamtecultuur
opnieuw als verdienmodel, net zo goed als Lactacyd, OB of Libresse dat al jaren doen. Dit soort bedrijven gaan mee in de ommekeer, en plaatsen nu filmpjes die ‘
Viva la Vulva’ heten. Behalve de vraag hoe geloofwaardig die zijn, roept al deze positieve aandacht weer andere vragen op.
Want al die fraaie en gevierde vulva’s ten spijt: nog steeds wordt in de biologieles nauwelijks aandacht besteed aan de functionaliteit van de vagina, aan de diversiteit in vulva’s, aan menstruatie of de werking van de clitoris. Nog steeds hebben we het niet over wat de vulva nodig heeft (wassen met water en verder zo min mogelijk gedoe) en over wie er geld verdient aan de schaamtecultuur.
“
Wat als je je vulva helemaal niet wilt vieren?
Na jaren van zelfmutilatie en ziekmakende schoonmaakmiddelen lijkt de vajazzle een opluchting. Maar die eindeloze nadruk op de schoonheid en gadgets legt toch weer druk op jonge meisjes. Wat als je je vulva niet wilt vieren? Door continu keihard te roepen dat je je ergens niet voor schaamt, wek je toch de indruk dat stiekem wel te doen.
Kort geleden las ik over body neutrality, een nieuwe beweging, als tegenreactie op de lichaamsvierende body positivity. De kern: je dikke/leuke/behaarde lichaam is er, je hoeft het te haten noch te vieren. Je bent méér dan je lichaam en zou het recht moeten hebben om het af en toe te vergeten, of op zijn minst hoe het eruitziet. Vulva neutrality klinkt helemaal zo gek nog niet.
Dit artikel verscheen eerder in OneWorld Magazine.
Hoe Zit Het Met de Vulva? is onafhankelijk tot stand gekomen en financieel mede mogelijk gemaakt door Plan International Nederland.
De overeenkomst tussen OneWorld en deze organisatie is openbaar en in te zien.
