“Ik denk dat weinig mensen zullen bestrijden dat de Volkskrant naar rechts is opgeschoven, zoals de hele samenleving dat is. De hoofdredacteur is met een doelbewust beleid op zoek naar rechtse geluiden. Hij hielp bijvoorbeeld de knetterrechtse Martin Sommer in het zadel als reizende commentator. Dat er daardoor feitelijke onjuistheden over bijvoorbeeld klimaat of windmolens in de krant kwamen (zoals ik intern steeds weer naar voren bracht) nam hij op de koop toe. Gaandeweg, kennelijk achteloos, werden steeds meer rechtste en ultrarechtse stemmen opgenomen. Alsof ultrarechtse standpunten óók normaal zijn.
“Alsof ultrarechtse standpunten óók normaal zijn
Fatsoen
Dat was een vreemde gewaarwording: toen ik bij de krant kwam werken was dat zinnetje een ijkpunt en anker voor journalisten bij de krant. Het omschreef in zorgvuldig gekozen en niet al te algemene bewoordingen waar we voor stonden. Waarom doen we wat we doen. We konden het ook allemaal wel citeren. Nu vonden journalisten dat zinnetje niet meer nodig. De meeste redacteuren zijn op het persoonlijk vlak aardig en sociaal, en bijna niemand stemt rechts. Maar er was iets bijzonders gebeurd: toen ik bij de krant begon vond ik mezelf niet bijzonder links. Ik ben sindsdien ongeveer dezelfde gebleven, maar de wereld is om mij heen veranderd en opeens was ik kennelijk een van de meest linkse personen op de redactie.
Dus: ja, ik betreur de ‘verrechtsing’ van de krant, maar ik kreeg op de redactie ook het gevoel dat ik daarmee tot een kleine minderheid behoorde. Mensen zeiden soms privé moeite te hebben met de nieuwe koers, maar reageerden ook vrij laconiek. Niet iedereen heeft de moed of de behoefte daar tegenin te gaan. En nogmaals: als die baan bij Investico er niet was geweest, had ik nog steeds over deze dingen zitten klagen bij de lunch.”
“De stemming over het statuut werd niet als ‘verrechtsing’ opgevat door de redactie. “Het was een modernisering. Het expliciete doel om op te komen voor verdrukten en ontrechten roept vragen op over de onafhankelijkheid en objectiviteit en is een onbruikbaar criterium. Want wie zijn de verdrukten als je schrijft over migratie: de migranten of de mensen die langer moeten wachten op een huurwoning omdat migranten voorrang krijgen?”
Philippe Remarque – hoofdredacteur Volkskrant
“Ik denk dat er op de redacties waarmee ik werk eerder sprake is van onkunde, dan van onwil. De antennes ontbreken. Omdat de redacties te wit en te weinig divers zijn en er te weinig redacteuren zijn die zich verslikken in hun koffie bij bepaalde koppen of stukken. De correspondenten bij NRC worden voor iedere correspondentendag gevraagd om op te schrijven wat ze van de krant vinden. Ik schrijf ieder jaar dat ik de krant te wit en te eurocentrisch vind in kolommen en columns. Daar was de hoofdredactie het mee eens. Er is echt geprobeerd daar wat aan te doen. Het taalgebruik van de krant is veranderd. Er zijn nieuwe columnisten aangetrokken.
“Het is geen onwil, maar onkunde
“Ik ben onder meer gestopt omdat ik een kwaliteitskrant langzaam op zag schuiven naar mee-hijgen. Er is zo’n uitdrukking: in de krant van vandaag zit morgen de vis? Journalisten werken tegenwoordig veel te veel volgens die gedachte. Geen ambacht meer, maar aan de lopende band stukjes tikken. Vandaag een mening in de krant, maakt niet uit wat. Morgen de volgende. Over vaccineren, een ridicuul proefballonnetje van Dijkhoff, de klimaatvisie van Baudet. Niet nadenken. Tikken. Vooral overal aandacht aan besteden, want anders word je misschien afgeschilderd als linkse maffia. Morgen is er weer een krant, dan kan iemand die wel een goed onderbouwd verhaal heeft het later eventueel weer rechtzetten. Meningen en feiten worden steeds vaker als inwisselbaar gepresenteerd. Journalisten en columnisten zijn ook steeds vaker inwisselbaar.
“Kranten zijn onderdeel van de amusementsindustrie
““Kritiek op de media lijkt me volledig toegestaan, dus waarom OneWorld iemand anoniem aan het woord laat snap ik niet. Het beeld dat deze bron schetst van de wijze waarop Trouw en andere kwaliteitskranten werken, lijkt me niet helemaal correct. We investeren juist veel in onderzoeksjournalistiek, in verantwoording van bronnen, we scheiden mening en journalistiek en hebben iedere dag een Verdieping vol stevige achtergrondverhalen.”
Martijn Roessingh – adjunct-hoofdredacteur Trouw
“De meeste redacteuren beseffen niet welke impact eenzijdige en negatieve beeldvorming van minderheden heeft op de samenleving. Enerzijds heb je redacteuren die redelijk kritiekloos meegaan in de populismestroom en anderzijds heb je de mensen die het rechtse sentiment meer munitie geven. Bij de rechtszaak tegen de ‘blokkeerfriezen’ schreven wij dat de anti-zwarte piet demonstranten ook ‘voor de rechter’ stonden, terwijl zij de gedupeerden waren. En we zijn geneigd om incidenten waar moslims bij betrokken zijn tot terreur te bestempelen als het onderzoek daarnaar nog gaande is.
Deze hijgerigheid en onzorgvuldigheid komt doordat niemand wil dat RTL het eerder heeft. Maar er wordt ook veel rekening gehouden met ‘de boze burger.’ Er is de angst dat de witte, rechtse kiezer ons zal verwijten dingen te verzwijgen als we eerst iets afwachten en uitzoeken. Dat is de groep die ons beticht van ‘linkse propaganda’ zodra we iets positiefs over moslims maken. Dat was vroeger echt anders, nu heeft de boze burger veel macht. En die slaat specifiek aan op asielzoekers en zwarte piet. Over klimaatverandering of de dividendbelasting heeft die minder emoties.
“De boze burger heeft veel macht
Het besef dat we als organisatie te wit zijn is er wel. Er zijn diversiteitstrainingen, maar die zijn te slap. Er worden geen vragen gesteld als: Wat heb je zelf gedaan om mensen met een migratieachtergrond anders in beeld te brengen? Dus niemand voelt zich aangesproken. Er zijn ook goeie mensen met een migratieachtergrond bij gekomen, maar niet één programma van de publieke omroep heeft een eindredacteur of chef die niet wit is. Zij bepalen wat er in een uitzending komt.”
“Hoofdredacteur Marcel Gelauff zegt zich niet te herkennen in bovenstaand beeld. “Cruciaal in ons denken als publieke nieuwsvoorziening is dat we zelf als redactie over nieuwsfeiten geen mening hebben. Wij lopen qua personeelsbeleid voorop in het streven naar pluriformiteit. De stelling over de diversiteitstrainingen is echt onjuist: op de redactie en in nieuwsgesprekken bediscussiëren wij regelmatig wat wij doen om mensen met een migratieachtergrond anders in beeld te brengen. We hebben overigens meer vrouwelijke chefs dan mannelijke.”
Marcel Gelauff – hoofdredacteur NOS
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
