Niet weer die ijsbeer

Beelden van de lokale effecten van klimaatverandering op een individu of een groep mensen hebben de meeste impact, ontdekten de onderzoekers. Zoals een brandweerman die een bosbrand blust of een vader die zijn huis is kwijtgeraakt door een overstroming. Maar variatie is belangrijk: als je alleen lokale beelden laat zien, verliest het publiek het grotere plaatje uit het oog. Demonstranten in beeld brengen is een slecht idee wanneer je een groot publiek wil aanspreken. Beelden van demonstraties spraken alleen proefpersonen aan die zichzelf al als klimaatactivist zagen. ‘Beelden van protesten versterken het idee dat klimaatverandering vooral iets is waar ‘zij’ mee bezig zijn in plaats van ‘wij’.’

Minder bekende beelden stemmen meer tot nadenken dan rokende schoorstenen en ijsberen. De ijsbeer is trouwens niet alleen een cliché, het beest sluit ook nog eens slecht aan bij onze belevingswereld, betoogt klimaatexpert George Marshall in zijn boek Don’t even think about it, Why Our Brains Are Wired to Ignore Climate Change. ‘Een probleem dat te lijden heeft van een gebrek aan nabijheid, heeft als icoon een dier dat niet verder van het echte leven van de mens verwijderd kon zijn.’

Het mag duidelijk zijn: het publiek met beelden overtuigen van de ernst van de klimaatcrisis is geen gemakkelijke opgave. Beeldprofessionals Ronald van der Heide, Wendy Panders en Branko de Lang vertellen wat volgens hen wel werkt, en wat niet.

De overheid vraagt vaak maar kleine stappen van haar burgers. Een paar jaar geleden maakte ik een infographic over de bodemdaling van veenweidegrond die viraal ging. Er was toen nog weinig bekend over het probleem, dus de infographic stelde echt een probleem aan de kaak. De oplossingen die ik toen uitbeeldden waren nog niet goed uitgewerkt. Toch is die infographic nuttig geweest, daar kan de overheid nu weer op voort bouwen. Het is niet altijd nodig om die vuilnisbak in één keer over mensen leeg te kieperen.”

Ik heb geen moeite met leuk als het om klimaatverandering gaat. Een grapje is een goede manier om te prikkelen of de aandacht vast te houden. Net zo goed bij volwassenen. Ook hou ik van speelse grafieken, anders wordt het al snel een schoolboek. Bevolkingsgroei door de jaren heen kun je in een curve laten zien met het aantal geboortes per minuut. Maar als je het aantal hoofdjes laat zien wordt meteen inzichtelijk hoe enorm de groei is.”