Interview

‘Al is het maar een muggenprik, we doen het toch’

‘De grootste vervuiler van Nederland’ moet zich straks verantwoorden bij de rechtbank. Milieudefensie spant in april een klimaatzaak aan tegen oliebedrijf Shell. Meer dan 14.000 mensen steunen deze actie. Wie zijn zij?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Geen vlees, geen vliegtuig, geen plastic – wat laten we niet liggen voor het klimaat. Maar wat doet Shell? Dat vroeg Milieudefensie zich afgelopen jaar af. Terwijl de jongerenactiegroep YouthForClimate de straat op ging voor een beter klimaat, zette Milieudefensie de laatste puntjes op de i van de aanklacht tegen de Brits-Nederlandse oliemaatschappij.

Shell is sinds 1988 verantwoordelijk voor 1,2 procent van de industriële broeikasgassenuitstoot wereldwijd, stelt het Carbon Majors Report 2017. Hoewel het bedrijf het klimaatakkoord van Parijs zegt te omarmen, gaat het over de hele wereld door met boren naar olie en gas.

Milieudefensie wil dat het bedrijf eindelijk verantwoordelijkheid neemt voor het klimaatprobleem. Iedereen die Shell wil uitdagen kan zich aansluiten door mede-eiser van de klimaatzaak te worden. Deze drie mensen zetten hun naam onder de dagvaarding, en zijn daarmee officieel mede-eiser van de zaak.

'Het milieu vervuilen is deels onze eigen keuze'

Herm Lamberink
Herm Lamberink (28) is arts en doet momenteel onderzoek naar epilepsiepatiënten. Hij reist voor zijn werk soms naar het zuiden van Frankrijk – met de trein. “Dan werk ik gewoon lekker door.”

Voor hem was het even wikken en wegen voor hij de petitie ondertekende. “Ik heb eerst serieus getwijfeld of een zaak aanspannen tegen een bedrijf wel de juiste oplossing is. Veel mensen hebben een auto, bijna iedereen wil met het vliegtuig op vakantie. Waarom zouden we een bedrijf dat ons benzine levert de schuld geven? Het is deels onze eigen keuze.”

De regering heeft een zwak voor commerciële belangen. Veel bedrijven hoeven geen belastingen te betalen

Maar de behoefte om ‘iets te doen’ woog uiteindelijk zwaarder. “Ik vind dat er te weinig actie wordt ondernomen. Het klopt dat de overheid veel meer zou moeten doen en dat een enorm bedrijf als Shell veel grotere stappen voor het klimaat kan zetten dan ik. Maar ik geloof toch dat individuele mensen ook een verschil kunnen maken. Het is essentieel dat de CO₂-uitstoot omlaag gaat. We moeten er alles aan doen om het mogelijk te maken. Ook al betekent het dat we een multinational via de rechter gaan dwingen z’n strategie aan te passen.”

Bedrijven aansprakelijk stellen is maar één aspect van de strijd voor een beter klimaat, vindt Lamberink. De aanpak van de overheid moet ook anders. “Ik merk dat de regering een zwak heeft voor commerciële belangen. Zo hoeven veel bedrijven geen belastingen te betalen. Kijk naar kerosine. Daar zit nog altijd geen belasting op.”

Samen kunnen we iets groots in beweging brengen

Lamberink, die sinds zijn studietijd in Utrecht woont, is twee jaar geleden gestopt met vliegen. “Ik vloog naar Borneo in Maleisië, waar ik ook nog een aantal binnenlandse vluchten nam. Ik besefte toen hoe bizar het eigenlijk is om zo veel te vliegen.” Hij reist nu vooral met de trein. Hij heeft Zuid-Frankrijk, Spanje en Italië al verkend. Volgend jaar staat Kroatië op de lijst. “Vliegen moet nog af en toe, voor mijn werk. Met de trein gaan duurt soms gewoon te lang.”

Lamberink negeert opmerkingen van sceptische mensen die vinden dat een individu weinig impact heeft. “Ik merk dat mijn gedrag toch wel effect heeft op mensen om me heen. Als ik dacht dat een individuele actie geen zin heeft, dan zou ik deze petitie niet hebben ondertekend. Samen kunnen we iets groots in beweging brengen.”

'Ik doe het voor de vrouwen'

Nicolette Reneman
Nicolette Reneman (69) liep vroeger mee in protestmarsen tegen kernwapens. Op 10 maart gaat ze weer de straat op, met haar dochter en kleinkinderen. Deze keer voor het klimaat. Sinds haar achttiende probeert ze zuinig om te springen met de omgeving en de aarde.

Maar dat was niet de voornaamste reden om de petitie tegen Shell te ondertekenen. “Ik doe het omdat ik begaan ben met vrouwen uit landen die onder de gevolgen van de klimaatverandering lijden, vooral in droogte- en overstromingsgebieden. In veel Afrikaanse en Aziatische landen zijn het vaak vrouwen die voor het voedsel moeten zorgen. Ze hebben meestal een stukje land waar ze groenten op verbouwen. Maar als er bijvoorbeeld minder regen valt in het woestijngebied waar je woont, dan kun je je familie niet van voedsel voorzien. En ook niet als je alles kwijt bent geraakt na een overstroming in Bangladesh.”

Als je niets doet, dan gebeurt er ook niets. Al is het maar een muggenprik, we doen het toch

Volgens Reneman moeten de omstandigheden waarin die vrouwen leven veranderen. “Pas als de vrouwen in staat zijn om meer voor zichzelf en voor hun kinderen te zorgen, dus op het moment dat de eerste levensbehoeftes zijn bevredigd, dan kunnen ze zich op iets anders richten.” Toen ze de petitie zag moest ze denken aan de schade die Shell in verschillende Afrikaanse landen heeft veroorzaakt. Toen wist ze dat ze moest tekenen. “Voor die vrouwen. Die wil ik steunen.”

Reneman werd ontslagen toen ze op haar 25e een kind kreeg. Sindsdien zet ze zich in voor vrouwenrechten. Ze sloot zich aan bij De Nederlandse vereniging voor vrouwenbelangen en was lid van verschillende feministische actiegroepen.

Hoewel ze beseft dat er naast Shell veel meer bedrijven zijn die verantwoordelijk zouden moeten worden gesteld, is ze blij dat de actie er is. “Als het maar vaker gebeurt. Want als je niets doet, dan gebeurt er ook niets. Al is het maar een muggenprik, we doen het toch. Muggen kunnen bijzonder irritant zijn.”

'Samen een gloeiende plaat koud krijgen'

Jessica Effah Beeld: Lisa Koning
Jessica Effah (24), sociaal pedagogisch hulpverlener uit Zaandam, twijfelde geen seconde toen ze over de petitie hoorde. In november deed ze mee aan een Silence Walk om de slachtoffers van de Shell-activiteiten in de Nigeriaanse delta te herdenken. Daar werd ze aangesproken door een medewerker van Milieudefensie, die haar over de petitie heeft verteld. “Ik ben zeer begaan met mensenrechten”, zegt ze. “Daarom doe ik nu mee. Ik vind het ook belangrijk dat er zo veel mogelijk mensen betrokken raken. Niet alleen Europeanen, maar ook mensen die direct last ondervinden van milieuvervuiling.”

Effah heeft een sterk verantwoordelijkheidsgevoel: “Ik wilde iets bijdragen. Ik voel me zo machteloos als ik dingen maar zie gebeuren. Dan wil ik meedenken aan een oplossing. We zouden sowieso meer als een onderdeel van de aarde moeten leven in plaats van de baas over alles te willen zijn en alles geleidelijk aan kapot te maken.”

Mensen mogen niet het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan

De petitie is voor haar een gebaar van solidariteit. “Mensen mogen niet het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan.” Daarom moet er volgens haar uit alle hoeken dezelfde boodschap komen: dit dulden we niet meer. Effah gelooft dat de kracht van de Klimaatzaak in het aantal betrokkenen ligt: “Het is logisch dat een druppel op een gloeiende plaat geen verschil maakt, maar samen krijgen we die plaat wel koud.”

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door ActionAid.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons