‘Als Afrikaanse klimaatactivist voel ik me een ‘token’’

Maar op de boerderijen van zijn familie, even buiten de hoofdstad Kampala waar hij zelf opgroeide, ziet hij de klimaatcrisis overal om zich heen. “Mijn ouders en grootouders konden van januari tot en met maart zaadjes planten, want in april kwam de regen”, vertelt hij. “Nu blijft het soms maanden langer droog. En als het dan regent, regent het zo hard dat alles wegspoelt.”

Van Green Futures Initiative kan hij niet leven, dus schrijft hij voor klimaatgroepen en daarnaast probeert hij naar zoveel mogelijk klimaatconferenties te gaan, en te protesteren waar dat mogelijk is. Zo deed hij onder andere mee aan de wereldwijde protestactie Debt for Climate, waarbij landen in het mondiale Noorden werden opgeroepen om de schulden van landen in het mondiale Zuiden kwijt te schelden. Daarnaast roept hij Ugandese leiders op om klimaateducatie een verplicht onderdeel van school te maken, en vraagt hij wereldleiders om meer geld vrij te maken voor groepen en gebieden die het meest te lijden hebben door de klimaatcrisis.

Tekst gaat verder na de foto

En protesteren zoals ze in Europa doen, gaat vaak niet. “Door de politieke situatie in Uganda kunnen wij niet zomaar de straat op, of schilderijen beschadigen. De gevolgen van zulke protesten zijn te groot, we lopen kans op aanhouding, mishandeling, of zelfs verdwijning.” Want hoewel Uganda op papier een democratie is, duldt de regerende partij van president Museveni geen tegenspraak, elke oppositie wordt met harde hand ingedamd. “Zelfs voor legale protesten is het vrijwel onmogelijk om een vergunning te krijgen.”

Hij geeft een voorbeeld. “Vrienden van mij zitten bij de Rise Up Movement, een organisatie die zich inzet om de stemmen van Afrikaanse klimaatactivisten te versterken, opgericht door klimaatactivist Vanessa Nakate. Toen ze protesteerden voor het parlementsgebouw werden ze aangehouden en bedreigd door de politie. Als ze nog eens zouden protesteren, zouden ze hun families nooit meer zien.”

Bovendien kunnen veel Afrikaanse activisten de dure vliegtickets naar de conferenties niet betalen. “Als een organisatie ons dan uitnodigt en sponsort, zoals vorig jaar bij de klimaatconferentie in Egypte, voelt het vaak alsof we tokens zijn. Dan mogen er drie Afrikaanse activisten komen kijken en foto’s maken. Dat is meer voor de bühne.” Het voelt als dubbele discriminatie, zegt hij. “Wij worden het hardst geraakt, maar we krijgen geen inspraak.”

Zijn kritiek doet denken aan het voorval in 2020 waarbij activiste Vanessa Nakate door persbureau Associated Press (AP) uit een foto van een persconferentie op het World Economic Forum werd geknipt, waardoor alleen Greta Thunberg en andere witte klimaatactivisten er nog op stonden. Of die keer dat ze werd weggeknipt van de foto op de klimaatconferentie in Glasgow in 2021.

Afrika draagt voor minder dan 4 procent bij aan de globale uitstoot van broeikasgassen. Maar het continent heeft het door de klimaatcrisis zwaar te verduren. “Uganda is bijvoorbeeld enorm afhankelijk van de landbouweconomie”, vertelt Kirabo. “Geen regen, is geen eten.” De streek Karamoja in het noorden van Uganda had drie jaar geen regenseizoen, met als gevolg bijna duizend doden door ondervoeding. Tot er vorig jaar na de droogte extreem veel regen viel, waardoor dertig mensen omkwamen door overstromingen en minimaal vijftien doordat hun huizen onder modder bedolven werden. En dat geldt niet alleen voor Uganda. “De droogte trekt door tot in Kenia. In Malawi zijn er ineens tornado’s, en in Nigeria zijn er overstromingen.”

Maar ondanks de benarde politieke situatie in Uganda is het Westen geen lichtend voorbeeld voor Kirabo. “Het mondiale Noorden is grotendeels verantwoordelijk voor de klimaatcrisis. Waarom nemen de rijke landen hun verantwoordelijkheid dan niet?” Volgens hem laten ze geen leiderschap zien: mooie praatjes op klimaatconferenties, en dan terug naar je land en investeren in fossiele brandstoffen.

Als Kirabo iets tegen het Westen zou mogen zeggen, is het dit: “Het gaat om echte landen met echte mensen, die nu al zwaar geraakt worden door iets wat zij niet hebben veroorzaakt. De klimaatcrisis begint niet in 2050, de klimaatcrisis is er al.”