Biomass
Houtachtige biomassa wordt in Nederlandse kolencentrales bijgestookt in de vorm van pellets (middelste beeld)

Biomassa: brandstof voor de energietransitie?

Sinds eind vorig jaar worden tonnen biomassa bijgestookt in de Nederlandse kolencentrales. Met subsidie, want het zou een duurzaam alternatief zijn. Maar daarover lopen de meningen behoorlijk uiteen. Vandaag een lijstje voordelen:

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update: Het verbranden van biomassa is geen duurzaam alternatief om energie op te wekken, stelt de European Academies Science Advisory Council (EASAC). Bij de verbranding van hout blijkt zelfs netto meer CO2-uitstoot vrij te komen dan bij verbranding van kolen en gas.

De Nederlandse overheid heeft miljarden gereserveerd om de komende jaren kolencentrales om te bouwen tot biomassacentrales. Volgens de EASAC is deze transitie echter schadelijk voor het klimaat en een slechte besteding van publiek geld.

Meer dan de helft van de groene energie die in Nederland wordt opgewekt, komt van biomassa

Bij duurzame energie denk je meestal meteen aan windmolens en zonnepanelen. Maar meer dan de helft van de groene energie die op dit moment in Nederland wordt opgewekt is afkomstig van de verbranding van biomassa. Dat klinkt goed, maar wetenschappers vliegen elkaar al jaren in de haren over de vraag of de verbranding van biomassa nu een goed, of een verschrikkelijk idee is.
Wat zijn de argumenten voor en tegen? Vandaag bespreek ik de voordelen, volgende week de nadelen.

Allereerst: wat is biomassa?

Biomassa kan van alles zijn: van snoeiafval tot rioolslib, van speciaal geteelde maïs, tot oud frituurvet. De gemene deler van alle biomassa is dat het ooit geleefd heeft (vandaar het ‘bio’ voorvoegsel); het is organische stof. Daar zitten verschillende voordelen aan:

Voordeel 1: Biomassa kan aangroeien, in tegenstelling tot fossiele brandstoffen

Met een beetje groene vingers groeit biomassa gewoon weer aan; het raakt nooit op

Sinds de aardbeving bij het Groningse Zeerijp van januari is het duidelijk: we moeten stoppen met het oppompen van het Groningse aardgas. De gasbel is leeg en de provincie schudt op haar grondvesten. Als een huis waar de onderste verdieping van in elkaar zakt. Bovendien is het gas gewoon bijna op, dus valt er niks meer op te pompen.
Biomassa is anders: zo lang de zon schijnt en planten voldoende water en – ook niet onbelangrijk – CO2 hebben, groeit biomassa gewoon aan. Met een beetje groene vingers raakt het nooit op.

Dat brengt ons meteen bij:

Voordeel 2: biomassa onttrekt CO2 aan de atmosfeer (en laat het vervolgens weer los, dat wel)

Biomassa is onderdeel van de ‘korte koolstofcyclus’. Dat betekent dat de planten CO2 aan de atmosfeer onttrekken om te kunnen groeien. Die koolstof komt vervolgens wel weer vrij als we biomassa verbranden (of, in sommige gevallen, vergisten), maar netto verandert er weinig. Dit in tegenstelling tot fossiele brandstoffen waarbij tonnen CO2 vrijkomen die al miljoenen jaren veilig lagen opgeslagen in de aardkorst.

Planten onttrekken koolstof aan de atmosfeer en laten het bij de verbranding ervan weer los. Netto verandert er weinig.

Een klimaatneutrale brandstof! Dat klinkt goed, hé? Deze denkrichting is dan ook een belangrijke reden om de bijstook te subsidiëren. Maar helaas is de realiteit in het gunstigste geval complexer dan hierboven beschreven en in het ongunstigste geval gewoon helemaal anders. Daarover meer in de lijst nadelen die ik volgende week zal publiceren.

Maar eerst nog wat meer voordelen:

Voordeel 3: je maakt energie van iets wat je anders zou weggooien

De biomassa die sinds eind vorig jaar gesubsidieerd wordt bijgestookt in kolencentrales, bestaat vooral uit houtpellets. Dat zijn een soort geperste korrels die zouden worden gemaakt uit verhakseld ‘top- en takhout’. In tegenstelling tot boomstammen kan je daarvan namelijk helemaal niks maken; het is het afval van de bosbouw.

Ook hier zit een nadeel aan, maar de voordelen zijn nog niet op:

Voordeel 4: biomassa kan helpen bossen te beschermen

Het klinkt paradoxaal, maar door de bijstook en daardoor de handel in biomassa te stimuleren, worden bossen meer waard. Die waarde betekent dat mensen meer geneigd zijn om bossen te beschermen.

Door bossen meer waard te maken, zullen boseigenaars meer geneigd zijn om het bos te beschermen. Dat is althans de theorie.

Zie het zo: wereldwijd neemt de hoeveelheid bos af omdat mensen meer geld kunnen verdienen als ze het hout verkopen en op het vrijgekomen land bijvoorbeeld landbouw ontwikkelen. Op het moment dat een boseigenaar geld krijgt voor het afval – de dode takken en onbruikbare stammen van bomen die oud, ziek of omgevallen zijn – dan zal hij meer geneigd zijn om het bos te laten staan en zijn geld te gaan verdienen met bosbeheer. Zo zou de verkoop van biomassa de bossen dus beschermen. Dat is althans de theorie.
In Scandinavië zijn deze zogenaamde productiebossen heel succesvol. Volgens wetenschappers die ik erover sprak, nemen deze zelfs meer CO2 op dan bossen die met rust worden gelaten. Dat komt doordat de bosbeheerders de groei gaan stimuleren om meer hout – biomassa dus – te kunnen oogsten.

Maar om vast een voorschot te nemen op het lijstje nadelen: de prikkel om simpelweg bomen om te hakken en ze te verkopen is natuurlijk ook aanwezig.

Voordeel 5: biomassa vormt de basis van de biobased economy

Van biomassa kan je nog veel meer maken dan alleen energie. Brandstoffen (voor auto’s bijvoorbeeld) en gebruiksartikelen (dingen van plastic, bijvoorbeeld) die nu afhankelijk zijn van petrochemische industrie, zouden kunnen worden vervangen door een variant van biologische oorsprong. Door de energievraag met biomassa te beantwoorden, hopen experts de sector te ontwikkelen waardoor we makkelijker kunnen overschakelen op de zogenaamde ‘biobased economy’.

Dat klinkt allemaal heel goed. Maar het is maar de helft van het verhaal. Tegenover al deze voordelen kun je nadelen zetten. Voor- en tegenstanders van biomassa bevechten elkaar al sinds jaar en dag in niet mis te verstane bewoordingen. Daarom volgende week een lijst met de nadelen. Als je een te goed gevoel aan het lijstje van vandaag hebt overgehouden, kan je vast deze aflevering van Zembla kijken.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons