De klimaatstrijd kan niet zonder feministische mannen

Het moment, vastgelegd in de documentaire I Am Greta, illustreert niet alleen op pijnlijke wijze de kloof tussen activistisch jong en het oude establishment, maar ook een betekenisvolle aanvaring tussen een jonge vrouw en een man; die tweede kloof wordt ook wel de eco gender gap genoemd. Want wat blijkt: de klimaatstrijd moet het voorlopig nog niet van mannen hebben.

Vrouwen lopen voorop in de beweging richting een duurzamere wereld, mannen blijken minder gewillig. Dat is ook terug te zien op het hoogste niveau: terwijl mannelijke machthebbers als Donald Trump en Jair Bolsonaro klimaatverandering afdoen als nepnieuws, presenteren vrouwelijke leiders als de Finse premier Sanna Marin en de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern moedige klimaatplannen. Wat weerhoudt mannen ervan om hun steentje bij te dragen?

Ook vlees eten is omgeven met genderverwachtingen. Gegrild vlees, waar de diersoort het liefst nog in te herkennen valt, associëren we met kracht en masculiniteit, zeggen de wetenschappers. Een echte man eet rood vlees. De studie verklaart mede waarom mannen minder duurzaam consumeren: uit angst om voor ‘verwijfd’ of ‘soy boy’ te worden aangezien.

Mannelijkheid is kortom een fragiel construct. Wanneer iemand de indruk krijgt dat zijn man-zijn op het spel staat, ontstaat dan ook de neiging om deze genderidentiteit op andere manieren te bevestigen, blijkt uit sociologisch onderzoek.

Een Hummer-reclame uit 2007 illustreert dit treffend. Twee witte mannen loeren in de supermarkt naar elkaars boodschappen op de band. Een man in een groene polo rekent een pak tofu af – hét symbool voor een vegetarisch dieet – terwijl hij onzeker kijkt naar de hompen vlees en barbecuesaus van een man in een blauw T-shirt. Dan valt zijn oog op een reclamefolder van Hummer: een automerk dat door de spierbundel Arnold Schwarzenegger op de kaart is gezet. De tofu-man snelt de winkel uit.

Zij bedoelen daarmee: een samenleving die is vormgegeven door hun perceptie van mannelijkheid. ‘Eco-fundamentalisten’ ageren volgens hen niet alleen tegen de roekeloze exploitatie van de planeet, maar tornen ook aan de norm van mannelijke dominantie. Dat verklaart ook waarom klimaatscepticisme niet zelden hand in hand gaat met antifeminisme. De agressie die Thunberg in I Am Greta over zich heen krijgt, lijkt voornamelijk te komen van oudere mannen die haar emotioneel, hysterisch en labiel noemen. Stereotiepe labels die niet voor het eerst worden gebruikt om een vrouwelijke stem het zwijgen op te leggen.

Want benauwende ideeën over wat het betekent om een ‘echte’ man te zijn staan een duurzamere wereld in de weg, zo zien we. We leerden mannen de zogenaamd vrouwelijke kanten van zichzelf te onderdrukken die we hard nodig hebben in ons streven naar een duurzame wereld: zorgzaamheid, kwetsbaarheid en inlevingsvermogen.

Als we de verdere ontwrichting van het klimaat willen tegengaan, zullen we dus moeten breken met die geïnternaliseerde opvattingen over gender. Oftewel: de klimaatbeweging schreeuwt om feminisme voor mannen.