De nieuwe samenwoners

Helemaal achterin de Emile Durkheimweg, waar de eerste woningen werden gebouwd, zitten de meest bevlogen Oosterwolders. Een gefiguurzaagd bordje ‘Ubuntulaan’ getuigt daar van. Bolhuis’ buurman bijvoorbeeld is al drie jaar bezig een earthship op te trekken uit afval. Door het afschermende landbouwplastic vang je een glimp op van de buitenmuren, een opstapeling van autobanden. Meer naar het begin werden kopers soms door de lage grondprijs aangetrokken, en daar zie je dan ook menige nepboerderij verrijzen.

Wat verder opvalt: de kaalheid, zeker nu in de winter, die scherp contrasteert met de lommerrijke lusthoven die websites met ‘tiny houses in de groene weelde van Oosterwold’ beloven. Bolhuis schrok er niet van. “Ik ben in Almere opgegroeid en wist dat dit een kleiige akker was. Ik houd juist wel van het weidse.” Hij zocht met zijn project Bosveld wel de groene rand van Oosterwold op, die grenst aan het Kathedralenbos.

In Oosterwold zijn geen gas- en warmtenetten aangelegd. De elektriciteit komt grotendeels van eigen zonnepanelen, verwarmen doe je naar eigen keuze. “Wij hebben een lucht/water-warmtepomp. De buren verderop hebben geïnvesteerd in een grond-warmtepomp. Die is duurder in aanschaf, maar vraagt veel minder elektriciteit. Onze directe buren verwarmen met een houtkachel.”

Maar als nieuwe woonvorm wil de Wij_landgroep wel graag een voorbeeldproject zijn. Bakker: “Bij ons maken de kopers van de grote appartementen het mogelijk dat mensen met minder geld de kleine appartementen kopen en zij betalen ook meer aan de gemeenschappelijke ruimtes. Dat Robin Hood-idee zorgt ervoor dat duurzaam en sociaal wonen betaalbaar blijft, en niet alleen voorbehouden is aan de rijken.”

Wat Bakker en Capiau wel merken: het hele traject vergt een lange adem, die niet iedereen bezit. Tussen de eerste plannen en de verwachte oplevering van Wij_land eind 2020 zitten bijna vier jaren. “In het begin waren er gezinnen met kinderen in de groep met acuut ruimtetekort. Die hebben vaak al iets anders gevonden. Nu hebben we veel eenoudergezinnen en alleenstaanden. ”

De zogenoemde wooncoöperatie, een huurderscollectief waarbij je opvolger nog vergelijkbare huur betaalt als jij, vindt ze daarom een interessante ontwikkeling. Met name Zwitserland kent veel van dit soort coöperaties. In een stad als Zurich is een vijfde van de huizenvoorraad in handen van wooncoöperaties. Zeulevoet werkt als architect en onderzoeker in het programma ‘Samen Wonen, Samen Onderzoeken’ van de TU Delft en wil de ontwikkeling van De Warren, de eerste zelfbouw-wooncoöperatie, gaan volgen.

Dr. Darinka Czischke spreekt als onderzoeksleider aan de TU Delft van de ‘comeback van samenwonen’ in Europa. “Ik doe vergelijkend Europees onderzoek en wil weten hoe je deze woonvormen kunt bevorderen.” In Nederland mag je pas sinds 2015 een eigen wooncoöperatie beginnen en wij liggen dus achter op landen als Denemarken en Zweden. De beweging die nu ontstaat, komt van onderop, zegt ze, als antwoord op grootstedelijke problemen als anonimiteit, eenzaamheid en een vastzittende woningmarkt. Daarnaast zit er een sterke push richting duurzaamheid achter. “In vormen van collectieve zelfbouw kun je je huis meteen volledig duurzaam bouwen, en voorzieningen delen zoals de keuken en de wasmachine.” Die sociale en duurzame motivatie zie je bij hoogopgeleide jongeren en ouderen, aldus Czischke. “Veel babyboomers zijn opgegroeid in een tijd van experimenten met collectief wonen, in de jaren ’70. Daarna vormden ze een standaard gezin, maar als de kinderen het huis uit gaan, zoeken ze weer naar gezamenlijkheid.”

De gemeente Amsterdam en onderzoekers van de TU Delft zien veel potentie in De Warren. Half februari zal de campagne voor crowdlending van start gaan, waarbij de investeerder ‘een nette rente’ en sociaal en ecologisch rendement voor de maatschappij’ tegemoet kan zien.

Frode Bolhuis van Bosveld kan Chandar van der Zande alvast waarschuwen: de aanvragen voor rondleidingen en interviews worden overstelpend. “Interviews geef ik al nauwelijks meer. De gemeente Almere komt hier graag langs met bezoekers. Voor hen zit er iets heel charmants aan dat je het als groep met elkaar probeert.”