Klimaatverandering vraagt om internationale samenwerking

Terwijl ik dit schrijf zit ik in de kogeltrein van Nagano naar Tokio, op de weg terug van drie dagen vergaderen over klimaat en duurzaamheid met collega’s van de G20. Met hoge snelheid zoef ik langs rijstvelden en hoge bergen, waar de sneeuw van een lange winter nog op te zien is. Hier en daar heeft het landschap mooie roze tinten, dankzij ontluikende kersenbloesem. Om me heen zitten voornamelijk Japanse mannen in pak, die geen oog hebben voor al dat fraais buiten. Ze kijken door een digitaal venster of naar de binnenkant van hun ogen. Ik richt me ook weer op mijn scherm en loop in gedachten de afgelopen dagen nog eens langs.

Net zoals de treinen in Japan verlopen ook vergaderingen in dit land volgens een strak tijdschema. Altijd weer interessant om te zien hoe zoiets als ‘op tijd beginnen’ in verschillende culturen wordt geïnterpreteerd. Het leidt een enkele keer zelfs tot een heel onkarakteristieke Japanse stemverheffing.

De agenda reflecteert de Japanse worsteling om onder de paraplu van klimaat en duurzaamheid onderwerpen te vinden die in dit forum der grootste vervuilers de minste controverse zullen veroorzaken. In deze afweging heeft Japan duidelijk de zijde gekozen van de Tovenaar, zoals Charles Mann deze beschrijft in zijn boek De Tovenaar en de Profeet. De Tovenaar stelt groot vertrouwen in technologische vooruitgang en denkt dat we daarmee de grote vraagstukken van deze tijd – zoals honger en klimaatverandering – zullen overwinnen. De Profeet wijst op de grenzen aan de groei en stelt dat we moeten matigen, dingen anders moeten doen.

Veel innovaties trekken aan ons voorbij deze dagen, variërend van een nieuw procedé om schadelijke uitstoot bij olieraffinage te voorkomen tot een kleinschalige kernreactor die volledig veilig is, volgens de presentator. Niet alle innovaties zijn van technische aard. Een Chinees initiatief dat gezond gedrag beloont met het planten van bomen mikt op een bereik van 400 miljoen mensen—en op nog veel meer bomen.

De keuze van de voorzitter voor deze onderwerpen is begrijpelijk vanwege de geo-politieke context. Al te veel expliciete klimaatonderwerpen zullen op een veto van de VS stuiten of hebben dat al gedaan. Maar na een aantal dagen in Japan te hebben doorgebracht wordt duidelijk dat onze gastheer zelf ook nog een lange weg te gaan heeft voordat het op een pad naar het realiseren van de doelen van het Akkoord van Parijs zal zitten.

Voor Nederland is deelname aan dit soort internationale bijeenkomsten van groot belang. Met een actieve klimaatdiplomatie proberen we internationaal de druk op de ketel te houden. Klimaatverandering stopt niet bij de grens en vraagt om internationale samenwerking. Wanneer de kogeltrein het hoofdstation van Tokio precies op tijd binnenrolt bedenk ik me dat we dat niet meer moeten doen als koopman en dominee. Voor dit vraagstuk zullen we tovenaar en profeet moeten zijn.

*De ranglijst is een gewogen gemiddelde van vier categorieën: uitstoot van broeikasgassen, energiegebruik, energie-efficiëntie en klimaatbeleid. 

Ter vergelijking: Nederland staat op de 28ste plaats (van de 60) en is aan een opmars bezig. We bevinden ons in een bandbreedte die wordt gekarakteriseerd als ‘medium’. Onze opmars is met name te danken aan een ambitieus klimaatbeleid.