Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Het zal niemand ontgaan dat we aan de vooravond van grote revolutionaire veranderingen staan. Heilige huisjes moeten eraan geloven, oude concepten gaan op de schop. Een recente uitspraak van onze minister van Economische Zaken en Klimaat, die na een demonstratie van een nieuwe technologie openlijk zegt: “Door deze doorbraak kan ik gerust stellen dat ‘immers’ en ‘nu eenmaal’ voortaan verleden tijd zijn”, onderstreept dat: hoe we de dingen vroeger deden, is niet meer van belang.
Verandering van tijdperk
Hoogleraar duurzaamheid Jan Rotmans heeft verstand van transities. Hij meent dat Nederland zich de komende decennia zal transformeren tot een nieuwe samenleving, waarin de huidige machtsverhoudingen radicaal zijn omgegooid. Dat is volgens hem geen idealistisch vergezicht, maar de onontkoombare uitkomst van de kantelperiode waarin we ons nu bevinden. Rotmans benadrukt al enige jaren dat ‘wij niet leven in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk’ – en hij weet dat wetenschappelijk te onderbouwen.
“Wij leven niet leven in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk
Het zijn grote woorden, maar ze passen bij de grote uitdagingen waar we voor staan. Ook de mondiale afspraken in VN-verband benadrukken de urgentie van de wereldproblemen en onderstrepen onder welke tijdsdruk we staan. Het is hoog tijd dat burgers, politici, ambtenaren en bedrijven niet langer kijken naar winst en verlies op korte termijn, maar juist naar milieu- en sociale aspecten.
Verslaglegging
Het risicomanagement moet derhalve opnieuw worden uitgevonden. Risico’s kunnen we niet langer blijven definiëren als: kan een onderneming de schuld op z’n financiële balans wel terugbetalen? Ook de risico’s op sociaal en milieugebied dienen voortaan te worden gewogen en berekend. Daar hoort bij dat de regels voor verslaglegging veranderen: verplichte openbaarmaking van alle investeringen en activiteiten zou regel horen te zijn. Want alleen zulke transparantie stelt consumenten in staat om verantwoorde keuzes te maken in hun eigen leven, en hun bestedingspatroon duurzamer te maken. Een dergelijke transparantie geeft bedrijven zodoende een economische stimulans om sneller te verduurzamen, want de consument zal met zijn koopgedrag zijn steentje bijdragen.
“De verplichte openbaarmaking van investeringen stelt consumenten in staat om verantwoorde keuzes te maken
Maar transparantie en vertrouwen zijn momenteel vaak ver te zoeken, met als voorlopig dieptepunt de dividenddiscussie in de Tweede Kamer van deze week: het kabinet wekte op z’n minst de schijn van gerommel en handjeklap. Het huidige wantrouwen jegens de politieke elite wordt zo alleen maar gevoed. Datzelfde geldt voor bedrijven die krampachtig vasthouden aan oude denkbeelden, technologieën en maatstaven die niet meer passen bij een inclusieve, duurzame samenleving. We moeten dat vertrouwen van de burger zien terug te winnen, anders redden we het niet – laat staan dat we dan koploper kunnen worden in deze revolutionaire transitie.
Versterking
“Transparantie is daarbij een groot goed, misschien zelfs wel de belangrijkste voorwaarde voor succes
Zelf ben ik – juist omdat dit een tijd van disruptieve verandering is – voorstander van belangenversterking. Maar die is alleen acceptabel wanneer je daar ethisch correct mee omgaat. Transparantie is daarbij een groot goed, misschien zelfs wel de belangrijkste voorwaarde voor succes. Wie niet voldoende transparant is, belandt in hetzelfde lastige parket waarin de premier, ex-medewerker van Unilever, en een ex-minister, nu commissaris van Shell en samensteller van dit kersverse kabinet zich bevinden: zonder transparantie kunnen zij geen dividenddeal sluiten, zonder – terecht – boze burgers op hun dak te krijgen.
Je vraagt het je soms af: zou de gevestigde orde niet eerder geregeld een stok in het wiel hebben gestoken, en de implementatie van duurzame innovatie hebben vertraagd of afgehouden, waardoor wij nu – ondanks ons vernuft, ondernemerschap en geld – ongeveer het vieste jongetje van Europa zijn?
Geweld
De vernieuwing vindt van onderaf plaats, in de spelonken van de universiteit, in schuren en garages. Dat is altijd zo geweest. De kleinere ondernemers bedenken nieuwe technologieën in ons eigen landje en tonen aan dat die echt werkten. De gevestigde orde zou deze vernieuwing nu meer dan ooit moeten omarmen, in plaats van ertegen te vechten. Maar ik heb goede hoop dat dat nu eindelijk aan het gebeuren is. De geschiedenis laat zien dat revoluties vaak voortkomen uit een verandering van energie en daarna een verandering van communicatie teweeg brengen, en dat zulks gepaard gaat met veel ‘geweld’.
Nadat wij ons vestigden als landbouwers ontstond het spijkerschrift, nadat we met wat stoom en tandwielen de arbeidsproductiviteit verhonderdvoudigden ontstond de drukpers en korte tijd later de telecommunicatie. De revolutie waar wij nu in verkeren, heeft de volgorde omgedraaid. Communicatie loopt nu voorop en de energietransitie volgt. Dat betekent: transparant zijn, meetbaar zijn, eerlijk zijn. Laten we zorgen dat die transitie zonder geweld of teveel schade verloopt. Laten we zorgen dat het een revolutie met vooral winnaars wordt: een heuse vlinderrevolutie.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
