Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De hele weg die een product aflegt voordat jij het in handen hebt, komt langs; teelt, verwerking, transport, consumptie en afval. Het verhaal neemt je mee door verschillende landen en langs verschillende mensen. Hoeveel liter water gaat er doorheen bij een koffieplantage? Waar komt olijfolie vandaan? Op de website staat het hele proces uitgebreid omschreven. Hieronder een kijkje in de
eerste vijf tracés.
Kweekzalm, gezonder geworden of niet?
De laatste jaren is de kweek van zalm enorm gestegen, maar of dit de gezondheid ten goede komt is nog maar de vraag. Gekweekte zalm bevat omega 3-vetzuren, wat discussie oproept onder wetenschappers. Omega 3 zou hart- en vaatziekten kunnen voorkomen, zegt de ene groep. De andere helft is het daar niet mee eens. In ieder geval staat vast dat de hoeveelheid omega 3-vetzuren in kweekzalm de laatste vijf jaar is gehalveerd. Op een ander vlak is vis in elk geval gezonder geworden. Eerder gebruikten kwekers visolie in het voer, dat schadelijke stoffen bevat als dioxines en PCB’s (polychloorbifenylen). Bij langdurige blootstelling hieraan kunnen ze schadelijk zijn voor de gezondheid. De visolie is nu grotendeels vervangen door plantaardige olie, die deze stoffen sowieso niet bevat.
Het dilemma van kippenvlees
Niet alleen vis, ook kip zorgt voor discussie. Vleeskippen worden in veertig dagen tijd zo volgepropt dat ze hun eigen gewicht, ongeveer 2,2 kg, niet langer kunnen dragen. Tegenover deze ‘plofkip’ staat de biologische kip, die zeventig tot tachtig dagen leeft en die vanaf week zes ook eindelijk de kans krijgt om in de buitenlucht te zijn. Hoewel dit zonder twijfel beter is voor het beestje, heeft het ook nadelen. Een langer leven voor de kip betekent meer ammoniak, meer stank, hogere verwarmingskosten, meer kippenvoer en een lagere bezettingsgraad, omdat biokippen meer ruimte krijgen. Kortom, het energieverbruik is hoger. Wat goed is voor de kip, is niet goed voor het milieu.
Waterschaarste bij olijfolie
En die kweekzalm of kip bak je bijvoorbeeld met olijfolie. Daarin ben je niet de enige. De consumptie van olijfolie is de laatste 25 jaar verdubbeld en dat is vooral te merken in het Middellandse Zeegebied. Met haar milde klimaat en heuvelachtige ondergrond is het geschikt voor de teelt van olijfbomen. Het gebied verzorgt zeventig procent van de wereldwijde productie en dat heeft grote gevolgen op het gebied van water. Het begint met waterschaarste rondom de Middellandse Zee. De bodem is niet berekend op grote hoeveelheden regenwater, die er af en toe wel zijn. Door de aanplanting van olijfbomen is de oorspronkelijke begroeiing weggehaald, waardoor die geen water meer vasthoudt. Bij hevige regenval, is de bovenste bodemlaag niet in staat om het water op te nemen. Het water stroomt weg en dat kan onder andere tot vervuiling van grondwater, rivieren en meren leiden.
Bij de productie van olijfolie komt ook veel afvalwater vrij. Dat water wordt in sommige gevallen opgeslagen in grote vijvers. Via verdamping van het water komen de schadelijke stoffen in het water in de lucht. Ook het slib dat door boeren als mest wordt uitgereden, verspreidt de stoffen. Gelukkig kunnen olijfpitten, als restproduct, het afvalwater reinigen.
Koffie & klimaat
Koffie is misschien wel het meest gebruikte product in de lijst van tracé’s. De koffieplant is heel gevoelig voor temperatuurschommelingen. Als de temperatuur met 1oC stijgt, kan dat al leiden tot een verlies van een kwart van de productie. Al bij kleine stijgingen slaan schimmelziektes toe. Wanneer dat gebeurt, zit er voor de koffieboer niks anders op dan alles te kappen en nieuwe struiken neer te zetten.
Tegelijkertijd draagt de teelt en bereiding van koffie bij aan haar eigen ondergang. Hoe meer koffiebonen er gebruikt worden, hoe groter de uitstoot voor het milieu en hoe warmer de temperatuur wordt.
Bodemverdichting bij brood
Naast een kop koffie, hoort brood ook bij het ontbijt. Tarwe, waar een groot deel van het brood van gemaakt wordt, is na mais de meest geteelde graansoort en neemt een gebied van 200 vierkante kilometer in beslag. Dat is gelijk aan drie keer de oppervlakte van Frankrijk. Het oogsten op dit enorme oppervlak gebeurt met zware landbouwmachines. Hun gewicht leidt tot bodemverdichting. Dit zorgt voor meer erosie en verlies van belangrijke meststoffen. Met nat weer is de draagkracht van de grond minder en er groeien steeds minder planten. Dat leidt tot minder oogst.
Maar brood heeft ook minder milieubelastende aspecten. De groei van tarwe, waar het meeste brood uit bestaat, is niet zo ontzettend milieubelastend als het in een gunstig klimaat gebeurt. En dat is in West-Europa het geval. Door de neerslag hier is irrigatie vaak niet nodig.
In februari komt het tracé over koemelk online. Meer lezen over de verschillende tracés? Klik hier voor het overzicht of schrijf je in voor de nieuwsbrief.
