Nu je dit zo leest, herinner je je nog wat je gisteren hebt gegeten? Hoe vaak je eigenlijk iets in je mond hebt gestopt? Had je enige invloed op de bereidingswijze of ingrediënten? Weet je überhaupt waar het vandaan komt? Dit klinken misschien als overbodige vragen, want eten doe je toch gewoon. Wij wel, ja. Maar lang niet iedereen.
Het voedselsysteem staat wereldwijd op springen. Miljoenen boeren ontvangen schandelijk lage prijzen voor wat wij gebruiken als bouwstenen van ons lichaam. De natuurlijke diversiteit aan eetbare bloemen en planten slinkt sneller dan spinazie in je wok en waar mogelijk zwaait efficiëntie de scepter in voedselproductie,- en verwerking. Maar daar heb jij, als consument en burger met gezonde trek, het meeste invloed op. Word weer regisseur van je personal food policy, wees geen slaaf van de supermarkt!
Word weer regisseur van je personal food policy, wees geen slaaf van de supermarkt!
Die drie hoofdmaaltijden per dag, en ontelbare tussendoortjes, vormen jouw personal food policy. En net als met echt beleid, wordt iedere kleine verandering op de lange termijn zo uitvergroot, dat het een verschil kan maken. Bedenk maar eens dat je meer dan duizend keer per jaar kiest wat je eet. Iedere hap vormt niet alleen een accumulatie van allemaal kleine (on)gezonde gewoonten voor eigen lijf en leden, maar ook voor die van boeren en producenten, biodiversiteit en een eerlijkere verdeling van ons voedsel. Zoals auteur Annie Dillard zegt: “How we spend our days is, of course, how we spend our lives.” Daar mag je best drie keer per dag en duizend keer per jaar bij stilstaan. Dan besef je dat wat jij koopt en eet bij elkaar genomen heel veel impact kan hebben.
Speelgoedwinkel
Ik voelde me een tijdlang machteloos. Waarom wordt zo’n groot deel van de voedselketen verborgen gehouden voor consumenten? Struinend door de supermarkt had ik het gevoel door een speelgoedwinkel te lopen, in plaats van een bron van vitaminen en energie. Alsof ik het echte eten niet te zien kreeg. Nu heb ik het over eten in de breedste zin des woords. Iets dat je in je mond stopt. Of het gaat om de voedingswaarde, herkomst of smaak tel ik even niet mee. Dit is eten als commodity, als product. Bedacht, geproduceerd en verkocht. Eters als ideale consumenten, want magen legen zich gelijk ze gevuld zijn. De productlevenscyclus van eten is zo kort als onze kaken snel kauwen kunnen.
Ik ging op zoek naar een positieve manier om om te gaan met deze soms verwarrende uitersten. Want lang niet iedereen maakt zich hier zo druk over als ik. Kortom, hoe maak je zo’n groot wereldprobleem weer heel klein, zodat iedereen het gevoel heeft echt iets te kunnen doen? Wat in z’n macht ligt, natuurlijk.
Nou, er is een grote kans dat jouw dag zo ongeveer zeven eetmomenten telt, waaronder drie hoofdmaaltijden en wat tussendoortjes. En als je bedenkt dat de Nederlander 18 seconden overheeft voor het theezakje in een kop gekookt water, wil ik niet weten hoe weinig tijd er is om echt aan tafel te zitten. Het lijkt soms alsof eten meer een last is, dan een lust. Het kost ook de moeite van het kiezen. Iedere dag weer. Een keuze, ingegeven door bereikbaarheid en beschikbaarheid van ingrediënten, prijs, mate van gezondheid en gemak, maar ook steeds meer door ethiek, milieubewustzijn en beleving. Je bent dus vrij om te diëten, en vrij om je vol te vreten. Vrij om een keuze te maken.
Zen and the art of eating
Je hebt bij iedere (gekozen) hap de kans om even stil te staan, je zintuigen scherp te stellen. Zen and the art of eating. Smaak vult de maag; probeer eens echt te ruiken en proeven wat je eet. Hoe zou je het omschrijven? Waarom vind je het eigenlijk wel of niet lekker? Daarnaast is visuele schoonheid ook belangrijk. Iets dat met aandacht wordt geserveerd, wordt met aandacht gegeten. Wat hoor je als je eet? Of ben je te druk met praten, muziek luisteren of TV kijken om een knapperige korst te horen breken als je je tanden erin zet? Hoe voelt je bestek in je hand? Is je bord warmer dan je eten, of andersom? Ieder moment waar je met al je aandacht induikt, levert een verrassend palet aan (zintuiglijke) ervaringen op.
Het klinkt misschien gek om zoveel moeite te stoppen in wat er op je bord ligt, maar alleen dan besef je hoezeer dat bord verbonden is met de rest van de wereld.
Eigenlijk ben jij gewoon regisseur van een gezonder voedselsysteem, waarbinnen eten de status krijgt die het verdient: van commodity naar cadeau. Het kost alleen een beetje aandacht om jezelf én de wereld 1000 cadeautjes per jaar te geven.
Barbara Putman Cramer schrijft over eten voor ELLE Eten, is food curator voor de TEDxAmsterdam-conventies en werd in 2012 verkozen tot opkomend talent bij de Trendwatcher of the Year.
