Solar Visuals op het Ketelhuisplein tijdens de DDW

Dutch Design Week: creatief met energie

Ontwerpers en bezoekers komen deze week vanuit de hele wereld naar de Dutch Design Week in Eindhoven. Ook energievraagstukken worden er soms met ‘design thinking’ getackeld. Powerswitch nam een kijkje.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het is gezellig druk in ‘lichtstad’ Eindhoven, op zaterdagochtend om half elf. Niet zo gek, want de DDW ging vandaag van start: negen dagen lang is op verschillende plekken in de stad Nederlands en buitenlands design te bewonderen, veelal op verlaten industrieterreinen. Circulariteit is een terugkerend thema, maar lang niet alles is ‘duurzaam’ te noemen: sommige dingen zijn gewoon mooi of raken aan andere maatschappelijke vraagstukken.

De hoeveelheid vernieuwende ideeën en projecten over het energievraagstuk en de energietransitie is enigszins teleurstellend. Maar ze zijn er wel. We lichten er drie voor je uit.

Solar Visuals tijdens de DDW

Geïntegreerde zonnecellen

Het nieuwe bedrijf Solar Visuals wordt gelanceerd tijdens de Dutch Design Week. De afgelopen jaren is zonne-energie in populariteit toegenomen. Maar, zo denken de techneuten en designers bij Solar Visuals, als we met de energietransitie echt willen inzetten op zonne-energie, zijn de daken als oppervlak om ze neer te leggen niet voldoende. Dus werkten techneuten van TNO (organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) sinds begin vorig jaar samen met designers van UNStudio om zonnepanelen te ontwerpen die we niet uit het zicht willen houden hoog op het dak, maar juist willen zíén. Het resultaat mag er zijn. In Hal 3 in het Klokgebouw op Strijp S, het voormalige industrieterrein met de fabrieken van Philips, springen de gekleurde panelen meteen in het oog: rood, groen, blauw, oranje, en met mooie patronen.

De zonnepanelen kunnen als verfraaiing dienen, of wegvallen in de omgeving. Denk aan groen in het bos of een muurpatroon

Zonnepanelen

Zonnepanelen zijn lelijk, maar dat gaat veranderen

John van Roosmalen, die bij TNO al jaren onderzoek doet naar zonne-energie, legt uit: “De zwarte zonnepanelen zoals we die kennen, die hebben gewoon het beste rendement. Wij gebruiken kleuren, en die nemen geen zonlicht op, daar is het zwart in het paneel voor nodig. Je hebt dus altijd wat verlies, maar met de panelen die wij hebben gemaakt verlies je slechts 15 procent aan rendement. Terwijl ze wel als verfraaiing dienen, of op een mooie manier geïntegreerd kunnen worden in de omgeving. Ze kunnen wegvallen in de kleuren van het gebouw, of denk aan een muurpatroon. Of aan groene panelen bij een gebouw in het bos.”

Maar de panelen kunnen ook een kunstwerk op zich vormen. Buiten, op het Ketelhuisplein, staan drie grote platen tegen elkaar aan, balancerend op de hoeken, in vrolijke kleuren. Het is zo stevig, het kan de ‘buitenschil’ van een gebouw zijn. En dat is ook precies de bedoeling: Solar Visuals maakt panelen die als buitenwand kunnen dienen. Het ís de wand, en hoeft dus niet op een wand geplakt te worden. Dat bespaart weer materiaal bij een nieuw gebouw. En niet alle vlakken hoeven daadwerkelijk zonnepanelen te bevatten, ook hier kun je mee spelen.

Of ze al klanten hebben? Van Roosmalen: “Ik mag het eigenlijk nog niet verklappen, maar volgend jaar kun je ergens aan het IJ het eerste gebouw met geïntegreerde zonnepanelen bewonderen.”

Vlak Goes Wireless

Afgedankte accu’s

Gregor van Egdom, ontwerper van Vlak, vond het zonde dat oplaadbare batterijen weggegooid worden wanneer een laptop het niet meer doet, want vaak zijn ze nog goed te gebruiken. Ze krijgen een tweede leven in een nieuw model lamp: Vlak Goes Wireless. Na het opladen van de lithiumaccu’s kan de lamp zo’n tien uur branden. Een draadloze lamp dus. Het zijn bijzondere lampen, waarbij de oude batterijen gewoon te zien zijn: zoals de cilindervormige accu’s uit afgedankte laptops, elektrische fietsen en draadloze stofzuigers. Zonlicht vormde de inspiratiebron voor de lampen: het licht is inderdaad warm en zacht. Het komt van LED-lampjes in verschillende kleuren onder een plaatje, dat het licht verspreidt. Met een draaiknop bepaal je de felheid.

Van Egdom had een hele verzameling oude accu’s liggen. “In mijn ontwerpen zie je gewoon nog wat voor materiaal er is gebruikt, wat de vorige functies zijn geweest. Ik vind dat mooi: ik ben opgegroeid in de jaren negentig, toen je van die glazen computerkasten had, en alle elektronica van binnen te zien was. Dat vind ik gaaf, zo maak ik mijn lampen ook.”

Toch is niet al het materiaal gerecycled. “Ik werk vanuit een Hollandse zuinigheid, maar duurzaamheid is niet mijn belangrijkste principe, dat is eerder fascinatie voor het materiaal. Ik gebruik bijvoorbeeld messing, wat vaak gerecycled koper is. Maar het is mooi en past goed bij de lamp. Ik vind het belangrijk om te laten zien wat voor moois we allemaal weggooien.”

SEB op de DDW

De energiebutler

Drie masterstudenten Design for Interaction aan de TU Delft laten slimme technologie en het opwekken van energie samenkomen. In Hal 2 in het Klokgebouw hebben zij een klein houten huishouden gebouwd, compleet met zonnepanelen op het dak en elektriciteitspaal in het weiland ernaast. Op een telefoon kunnen we de SEB-app uitproberen: de Smart Energy Butler, een bedieningssysteem waarmee huishoudens zelf kunnen meedoen aan de energiemarkt.

SEB is letterlijk ‘een energie-butler’. Hij zal er voor zorgen dat al die individuele huishoudens beter met elkaar verbonden zijn

Het idee erachter is als volgt. In de toekomst zullen steeds meer mensen thuis zonnepanelen op het dak hebben of op een andere manier energie opwekken. Veel mensen zullen dan een batterij hebben om niet direct gebruikte energie op te slaan. Toch zal het ook nog nodig zijn om energie af te nemen van de grote leveranciers als er niet genoeg is opgewekt, bijvoorbeeld op een minder zonnige dag. Via de Smart Energy Butler kunnen huishoudens bijhouden hoeveel energie er in de batterij is opgeslagen. De app bedenkt ook wat een slim moment is om energie te kopen of te verkopen. Op het moment dat de vraag naar energie hoog is, rond etenstijd bijvoorbeeld, wanneer iedereen thuiskomt, de lampen en de verwarming aanzet en wil koken, zou een gunstig moment zijn om het overschot aan energie te verkopen, omdat de prijzen dan hoger liggen. Andersom zal de Smart Energy Butler voorspellen wanneer de batterij leegraakt, en ’s middags om drie uur aangeven dat het een goed moment is om alvast energie in te kopen. Ook houdt hij een overzicht bij van de apparaten die stroom gebruiken en zal hij advies geven over een optimaal gebruik ervan.

Maar het gaat uiteindelijk niet alleen om het economische voordeel dat per individueel huishouden te behalen is. Uiteindelijk hebben de studenten Ziyi Zhang en Yihan Zhao een beter op elkaar afgestemd systeem voor ogen. Zhang, de initiatiefneemster van SEB, vertelt: “We vinden het idee dat mensen zelf energie opwekken mooi. In China gebeurt het ook wel, maar in mindere mate dan in Nederland. We willen dat vergemakkelijken, SEB is letterlijk ‘een butler’. Deze app zal er uiteindelijk voor zorgen dat al die individuele huishoudens beter met elkaar verbonden zijn, zodat alles gestroomlijnder loopt.”

Al ziet het er heel professioneel uit, het project staat nog in de kinderschoenen. De studenten hopen dat een partner met hen wil samenwerken om het te realiseren.

Spaans gevecht tegen energiearmoede

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons