Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Jongens, wie heeft dit stuk komkommer in de vuilnisbak gegooid?” Ik vis zojuist een kontje komkommer, nog in het plastic, tussen de lege sojamelkpakken vandaan. Zoons S. en L. en Man P. kijken verschrikt op van respectievelijk hun klei en krant. “Plastic moet bij het plastic, en de komkommer gaat naar de wormen”, zeg ik streng. Om het goede voorbeeld te geven, loop ik met het corpus delicti naar buiten, waar het koud is en regent. “Mama, doe je het wel snel, anders worden de wormen nat als je de deksel openmaakt”, roept Zoon S. mij nog na.
Bij ons in huis ontstaat er regelmatig wrijving tussen de grote duurzaamheidsstappen versus het kleine ‘groen doen’. Voor Man P. waren spouwmuurisolatie en dubbel glas HR++ noodzakelijke voorwaarden voor het huis dat we kochten. Hij zorgde voor zonnepanelen en houdt de grafieken bij met hoeveel we terugleveren aan het net. Hij regelde een duurzaam pensioenfonds voor mij en zoekt alvast uit welke hybride we gaan rijden als onze benzineauto op is. Papier en glas houdt hij netjes apart, maar plastic kost meer moeite. En dat terwijl hij het presteert om bij de supermarkt heel veel spullen te kopen met heel veel plastic eromheen.
Ik ben vervolgens degene die dat plastic, glas en papier tot op de snipper staat te sorteren bij de recyclebakken. Omdat er in onze gemeente geen gft-afval wordt opgehaald, hebben we een wormenbak gemaakt. Ik ben ook degene die het vaakst de luierwas doet, van kind drie inmiddels. De investering in bamboeluiers hebben we inmiddels dubbel en dwars terugverdiend, en de eerste twee waren allebei snel zindelijk, maar op de een of andere manier gaapt die volle luieremmer me altijd net aan op de momenten dat ik de nieuwe Dave Eggers wil lezen of Jinek wil kijken.
Pretreis naar Bonaire
“Ik zal Ibiza wel missen dit jaar
Toch voelt dat ergens ook wel lekker, al die duurzame gedoetjes waarmee een mens druk kan zijn. Een type zelfk astijding van hetzelfde kaliber als jezelf naar de sportschool slepen terwijl iedereen op het terras zit. Het is even doorbijten, maar daarna voel je je beter over jezelf. Maar intussen speur ik internet af voor vliegtickets naar Bonaire, waar Zus R. tijdelijk werkt als arts. Ik was niet al te lang geleden ook al in China en Mali. Een retourvlucht Bonaire levert per persoon 2300 kg CO2uitstoot op, rekent MilieuCentraal voor me uit. Dat staat gelijk aan het gas en elektra-gebruik van een huishouden van 2,2 personen in een half jaar tijd. Ik wil mijn neefjes graag zien, en het ziekenhuis waar mijn zus werkt. Maar kan ik dat wel maken als milieubewust persoon, zo’n pretreis naar Bonaire? Ik vraag aan mijn Facebookvrienden of zij hier weleens over nadenken. Het levert een lange lijst reacties op. Hoewel het onderwerp ‘in echte gesprekken’ bijna nooit voorbij komt, blijken veel mensen ermee te worstelen. Want ze maken nogal wat vliegkilometers voor verre reizen, familiebezoek en werk. Ze stellen daarom voor zichzelf regels op, zoals ‘maximaal eens per jaar’ of ‘bestemmingen binnen Europa met de trein’. Dispuutsgenoot Ninouschka heeft met haar gezin harde actie ondernomen. De jaarlijkse vliegvakantie naar Ibiza is ingewisseld voor een autoreis naar de ecocamping in Frankrijk. “Het was een gezamenlijke keuze”, zegt ze. “Maar ik zal Ibiza wel missen dit jaar.”
“Ik plant bomen, maar dat is meer een symbolische daad dan dat ik er fiducie in heb dat die boom er over twee jaar nog staat
Veel van mijn Facebookvrienden proberen, net als ik, in hun dagelijks leven een vorm van boete te doen voor hun vlieggedrag. Docent en onderzoeker international business Gabi Spitz organiseert via PetiteRetreat ontspan-weekenden op Fuerteventura, een Spaans eiland voor de kust van Marokko. “Ik plant bomen, maar dat is meer een symbolische daad dan dat ik er fiducie in heb dat die boom er over twee jaar nog staat”, vertelt ze als ik haar bel om te vragen hoe zij daarmee omgaat. “Er gaan werkende moeders mee, maar ook mensen met een burnout, of die herstellende zijn van kanker. Voor hen betekent het veel, het is niet het zoveelste ‘instagrammable’ gebeuren. Ook in december kun je boekjes lezen aan het strand, zwemmen, surfen en yoga doen in de buitenlucht. Maar ja, het is wel 3000 kilometer verderop. In Fuerteventura gaat de economie heel slecht en ik huur daar mensen in, dus in die zin breng ik ook wat naar het eiland.” Spitz vliegt nu elke twee maanden die kant op, goed voor 850 kilo CO2uitstoot per keer, heeft ze uitgerekend. “Ik heb geen rijbewijs, doe alles met de trein. Ik was al vegetariër, maar probeer nu veganistisch te leven. Als ik nareken wat dat oplevert om het vliegen te compenseren, word ik moedeloos. Maar als we die kleine beetjes niet doen, zijn we met z’n allen het orkest op de Titanic dat blijft doorspelen terwijl het schip vergaat.”
Wat wil de Nederlander doen voor het milieu?
Op de website van voorlichtingsbureau MilieuCentraal wordt veel gezocht naar de afvalscheidingswijzer en de groente en fruitkalender. Ook het zoekwoord ‘warmtepomp’ is populair. Soms maken mensen onbedoeld de verkeerde keuze. Ze willen hun oude koelkast ‘op’ gebruiken, terwijl nieuwere modellen veel milieuvriendelijker zijn voor een redelijke prijs.
Op de website van voorlichtingsbureau MilieuCentraal wordt veel gezocht naar de afvalscheidingswijzer en de groente en fruitkalender. Ook het zoekwoord ‘warmtepomp’ is populair. Soms maken mensen onbedoeld de verkeerde keuze. Ze willen hun oude koelkast ‘op’ gebruiken, terwijl nieuwere modellen veel milieuvriendelijker zijn voor een redelijke prijs.
Waar moet je beginnen?
Het vliegen is zo overweldigend vervuilend, dat je niet weet waar je moet beginnen om het te compenseren. Tegelijkertijd lijkt de vliegvakantie het minst ‘vervangbaar’. Een goede vegaburger komt aardig in de richting van een hamburger, maar een week Texel is toch een andere beleving dan drie weken trekken over de pampa’s in Argentinië. Kosmopolieten, zo noemt onderzoeksbureau Motivaction ‘mijn’ groep van maatschappelijk betrokken, milieubewuste, vaak progressief-links en internationaal georiënteerde mensen. Een groep die bereid is meer te betalen voor groene stroom of biologisch fruit, maar niet graag inlevert op zijn levensstijl.
Paradoxaal genoeg lijkt het dus of de mensen die in en rond het huis zo duurzaam mogelijk leven, netto de grootste vervuilers zijn vanwege hun vliegkilometers. Precieze gegevens over het menstype dat het meest in een vliegtuig stapt, zijn niet zo een-twee-drie beschikbaar, zegt lector duurzaam toerisme Paul Peeters. “Maar het zijn vooral de rijkeren die vliegen, en mensen die zich thuis groen gedragen hebben doorgaans ook een hoger inkomen. Ze zijn zich waarschijnlijk wel bewust van de impact van vliegen, maar dat leidt niet altijd tot duurzaam reisgedrag.” Volgens Peeters vliegt zo’n 15 tot 20 procent van de Nederlandse bevolking regelmatig, dat wil zeggen één keer per twee jaar. De helft van de bevolking vliegt nooit. “Vliegen blijft een elitehobby. Bij Ryanair en EasyJet zitten zowel hoge en middeninkomens in de stoelen, maar niet de armste groepen, want je vliegt misschien voor 20 euro, maar daar komen hotel en maaltijden nog bij.” Welvarende gepensioneerden vormen een groeigroep, net als twintigers. Peeters: “Jongeren kopen minder vaak dan vroeger een auto, maar doen dat klimaatvoordeel weer teniet door vaker te vliegen voor een weekendje weg ergens in Europa.”
Supersnel bespaard: de trein
Met drie kinderen en twee volwassenen met de trein naar Brabant: dan betekent drie uur reizen, wachten op winderige perrons en overstappen met heel veel tassen. Maar volgens de NS reis je geheel CO²-uitstootvrij, want de treinen rijden op windenergie. Met onze auto stoten we 82 kilo CO² uit, evenveel als een koelvriescombinatie in een half jaar uitstoot.
Met drie kinderen en twee volwassenen met de trein naar Brabant: dan betekent drie uur reizen, wachten op winderige perrons en overstappen met heel veel tassen. Maar volgens de NS reis je geheel CO²-uitstootvrij, want de treinen rijden op windenergie. Met onze auto stoten we 82 kilo CO² uit, evenveel als een koelvriescombinatie in een half jaar uitstoot.
Ieniemienie-impact
Ik heb een tijdje mijn haren gewassen met azijn, en mijn gezicht met een havermoutpapje, om minder chemicaliën door het afvoerputje te spoelen. Je schijnt door de lastige beginfase heen te moeten, maar ik ben na twee weken rechtopstaand haar en overal havermoutsporen definitief gestopt. “Die zeepjes hebben een ieniemienie-impact”, zegt Babette Porcelijn, designer en auteur van De verborgen impact. Ze onderzocht op welke manieren je het effectiefst je ecologische voetafdruk vermindert. “Je kunt beter kort douchen. Niet zozeer vanwege het water, maar vanwege het gas om het water te verwarmen.” We leven alsof we 3,6 aardes hebben, aldus Porcelijn. Doe de grote dingen eerst, is haar advies. Afval scheiden is nuttig, maar vooral symptoombestrijding. “De echte winst bepaal je door de productieketen te verduurzamen, en door simpelweg minder spullen te kopen.” Want juist in het maak en transportproces van spullen, denk aan elektronica, speelgoed, keukengerei, boeken en gadgets van de Action of Xenos, zit een grote verborgen hoeveelheid CO2uitstoot, heeft ze uitgerekend. Dat moet ik Man P. dan weer nageven. Waar ik de neiging heb om van ons huis een kosmopolitische kermis te maken met snuisterijen en souvenirs uit alle windstreken, pleit hij voor een zo leeg mogelijk interieur en heeft hij een gebiedsverbod ingesteld voor nieuwe ‘troep’, zoals hij mijn zorgvuldig samengestelde collectie noemt.
Plots houdt onze A+++-zuinige wasmachine na negen jaar op met draaien. We zijn al een nieuwe aan het uitzoeken, als ik op internet een instructiefilmpje vind over afgesleten koolborstels die de trommel moeten aandrijven. Voor 35 euro hebben we twee nieuwe borstels besteld en geïnstalleerd. De wasmachine draait weer als vanouds. Nu heb ik mijn ticket naar Bonaire toch wel verdiend?
Duurzame tips van Babette Porcelijn
1. Probeer een flexinist te zijn. Eet zo min mogelijk eieren en zuivel, en schrap vlees helemaal van je menu.
2. Koop je spullen, ook elektronica, tweedehands. Dat is wat meer gedoe, dus het scheelt tijd als je sowieso niet te veel spullen wilt kopen.
3. Kies voor een kleiner huis. Hoe groter het huis, hoe meer gas en elektriciteit je verbruikt.
4. Doe de auto weg. Ruil in voor ov of deelauto. Dat scheelt zo veel geld dat je af en toe een auto kunt huren of een taxi kunt nemen.
5. Eet minder dan eens per week vis en koop eten uit de buurt. Als de verpakking de inhoud beschermt, is die nuttig. Mits goed weggegooid, is de milieuimpact ervan beperkt. Fris en sap zijn vervuilender dan koffie, wijn en bier.
6. Als je besluit nooit meer te vliegen, gaan er deuren dicht, maar zijn er ook veel nieuwe kansen. Bedenk: als je in een vliegtuig stapt, sla je het reizen over.
1. Probeer een flexinist te zijn. Eet zo min mogelijk eieren en zuivel, en schrap vlees helemaal van je menu.
2. Koop je spullen, ook elektronica, tweedehands. Dat is wat meer gedoe, dus het scheelt tijd als je sowieso niet te veel spullen wilt kopen.
3. Kies voor een kleiner huis. Hoe groter het huis, hoe meer gas en elektriciteit je verbruikt.
4. Doe de auto weg. Ruil in voor ov of deelauto. Dat scheelt zo veel geld dat je af en toe een auto kunt huren of een taxi kunt nemen.
5. Eet minder dan eens per week vis en koop eten uit de buurt. Als de verpakking de inhoud beschermt, is die nuttig. Mits goed weggegooid, is de milieuimpact ervan beperkt. Fris en sap zijn vervuilender dan koffie, wijn en bier.
6. Als je besluit nooit meer te vliegen, gaan er deuren dicht, maar zijn er ook veel nieuwe kansen. Bedenk: als je in een vliegtuig stapt, sla je het reizen over.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
