Josee Linschoten Beeld: Chavez van den Born

‘Eco-elite? Ik wil dat iedereen verdient aan schone energie’

Schone energie voor iedereen bereikbaar maken én mensen zonder werk laten profiteren van de werkgelegenheid die de energietransitie biedt. Dat is de missie van Josee van Linschoten met WijkEnergieWerkt, waar buurtbewoners werken aan de verduurzaming van hun eigen buurt.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Josee van Linschoten (40) ziet klimaatverandering als de grootste uitdaging van deze tijd. Omdat ze de wereld beter wil achterlaten voor de volgende generatie, begon ze vorig jaar ‘wijkinstallatiebedrijf’ WijkEnergieWerkt. “In 2015 werd onze zoon geboren, en in 2017 kregen we een tweeling. Toen heb ik gezegd: de wereld is mooier nu jullie er zijn, ik beloof dat ik de wereld mooier ga maken voor jullie.” Waar ze haar tanden in heeft gezet: een eerlijker verloop van de energietransitie. “Ik las rond die tijd een artikel over de groter wordende kloof tussen de zogenaamde ‘eco-elite en milieupaupers’. Dat maakt me zo boos! Iedereen verdient een groene en eerlijke toekomst.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
In de pilot vorig jaar heeft WijkEnergieWerkt bewoners van de Rotterdamse wijken Bospolder en Tussendijken opgeleid tot ‘energieklussers’, die hun buren helpen verduurzamen: huis-aan-huis-verduurzaming dus. De energieklussers – die voor de pilot tien huizen hebben aangepakt – helpen met laagdrempelige aanpassingen: ze plakken bijvoorbeeld isolatiefolie achter de verwarming, vervangen gloeilampen door ledlampen, brengen tochtstrips aan en geven besparingstips. “Met die kleine dingen besparen mensen al op hun energiegebruik. Goed voor het milieu, het woongenot van mensen verbetert en de energierekening wordt lager. Dat scheelt al snel 150 euro per jaar. Voor veel gezinnen is dat veel geld.”

Mensen in hun eigen taal benaderen

De energieklussers informeren over duurzame energie, en als een groepje buren het ziet zitten, kan WijkEnergieWerkt ook helpen met grotere aanpassingen: zoals een gedeeld zonnepanelentraject in de straat. Omdat de energieklussers mensen uit de eigen buurt zijn, wekken ze vertrouwen. En ze benaderen mensen vaak in hun eigen taal – letterlijk: zoals je in dit deel van de stad meer dan zeventig verschillende nationaliteiten op straat kunt tegenkomen, hebben ook de energieklussers uiteenlopende achtergronden.

Met meer handen kunnen we de transitie versnellen, veel sneller méér CO2 besparen

De mensen die Van Linschoten werft voor de projecten komen stuk voor stuk uit Bospolder en Tussendijken, vaak in één adem BoTu genoemd. De wijken kampen met een slechte reputatie, hoge werkloosheid, schooluitval en criminaliteit. En juist dáár wil Van Linschoten het verschil maken. “Er wonen veel mensen zonder toekomstperspectief. Wij kunnen sommigen helpen hun plek in de maatschappij te vinden.”

Ze koppelt mensen aan de toenemende vraag naar (technische) werknemers voor de energietransitie. “Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt opleiden en klaarstomen voor een betaalde baan in die sector is het doel.” Want die groep wordt een beetje vergeten, vindt ze, in het mooie toekomstplaatje van de energietransitie. “Terwijl: we hebben die mensen nodig! Met meer handen kunnen we de transitie versnellen, veel sneller méér CO2 besparen.”

Het geheim van WijkEnergieWerkt: niet mailen, maar koffiedrinken

Van Linschoten zoekt de mensen via bestaande sociale netwerken in de wijk. De geboren en getogen Brabantse kwam zelf twintig jaar geleden naar de stad en woont met haar gezin op een steenworp afstand in de aangrenzende wijk Blijdorp. Maar ze moest de wijken echt nog leren kennen. Dus ze ging veelvuldig langs bij buurthuizen, buurtclubs en moskeeën en houdt kantoor in de buurt zelf. Zo leerde ze de mensen kennen, en vice versa. Niet mailen, maar koffiedrinken. Daar zit het geheim van WijkEnergieWerkt, denkt de voorvrouw.

“Om mensen te bereiken en iets voor ze te kunnen betekenen, moet je begrijpen hoe een wijk in elkaar zit. Ik heb me eerst alleen maar gericht op kennismaken, mensen opzoeken, een band opbouwen. Dat ging eigenlijk best makkelijk, ze vonden het leuk dat we kwamen. Maar wat we ook hoorden: ‘zeker weer zo’n organisatie die daarna weer snel weg is’.

In BoTu zijn veel organisaties actief om de situatie van mensen sociaaleconomisch te verbeteren. Maar na de looptijd van een project vertrekken ze vaak weer en vallen sommige mensen in een gat. Wij willen in de wijk blijven, werken met mensen uit de wijk, dat is het verschil. Uiteindelijk moet WijkEnergieWerkt draaien op de werknemers uit de wijk en kan ik me bijvoorbeeld gaan richten op een nieuwe wijk.”

Combinatie duurzaam en sociaal

Na de pilot waren er dit jaar opnieuw dertig huizen in BoTu aan de beurt, maar dat project werd stilgelegd door de coronacrisis; bij de mensen thuis komen is op dit moment geen optie. Het zonnestroomproject kon, met wat vertraging, deze week wel starten. Vijf kandidaten beginnen aan vier weken opleiding tot zonnepaneleninstallateur bij De Beroepentuin (een leerwerkplek voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt). Daarna gaan ze aan de slag bij basisschool De Margriet in Blijdorp, dat grenst aan BoTu.

De energie wordt straks gebruikt door de school en omwonenden

In zo’n twee weken moet het dak van de school vol liggen met zonnepanelen: de energie wordt straks door de school zelf en door omwonenden gebruikt. De deelnemers komen, op een na, allemaal uit BoTu en hebben op dit moment een uitkering. Ze hoeven voor de opleiding niet te betalen en ontvangen een salaris voor het werk. Van Linschoten regelt met de gemeente dat de deelnemers niet in de problemen komen met hun uitkering. De kersverse installateurs hebben daarna een diploma en werkervaring op zak, en de hoop is dat het zonnepanelenbedrijf dat de installatie leidt ze daarna in dienst neemt.

Dit project voert WijkEnergieWerkt uit in samenwerking met de Rotterdamse energiecoöperatie Blijstroom, die voor de aanleg van het nieuwste zonnedak dus een sociale onderneming koos. Het werk op de basisschool is een voorbeeld van hoe Van Linschoten projecten aanpakt: ze zoekt samenwerking met andere organisaties en het draait om duurzaamheid én een sociaal karakter. Maar WijkEnergieWerkt is ‘wel gewoon een bv’. “Als we ooit winst gaan maken, dan krijgen de werknemers – de energieklussers en de installateurs – een groot deel daarvan uitbetaald, zodat het geld in de wijk blijft.”

Josee van LinschotenBeeld: Chavez van den Born
Twee jaar geleden zegde Van Linschoten haar vaste baan als consultant in verandermanagement op om al haar tijd in WijkEnergieWerkt te steken. Wel doet ze nog losse opdrachten, tegenwoordig alleen rond duurzaamheidsvraagstukken. Van Linschoten begon in 2018 met plannen maken en in maart 2019 was WijkEnergieWerkt officieel. Ze zit nu als ‘socioloog in een wereld van techneuten’, zegt ze.

“Zo interessant hoe het allemaal werkt. Ik leer superveel. Ook van iedereen bij wie we thuiskomen. Zo merken we dat voor veel mensen het sociale aspect belangrijk is. Toen we een keer weggingen bij een mevrouw, vroeg ze of we het volgende bezoek weer met zijn tweeën kwamen. Ik zei dat mijn collega het dan wel alleen af zou kunnen, waarop zij antwoordde: ‘dan kom je toch alsnog om thee te drinken?’

Die tijd en dat contact proberen we echt te maken. Dat maakt het voor ons en voor de bewoners veel leuker! In het begin sloegen we iets lekkers af, met het idee dat we moesten doorwerken. Maar als je het wel aanneemt, wordt de sfeer gelijk vriendschappelijker en het contact voor iedereen prettiger. Nu slaan we geen koekje meer af, haha.”

Iedereen mag WijkEnergieWerkt nadoen: de formule kan overal worden toegepast

Op dit moment zijn de energieklussers niet vast in dienst, wat uiteindelijk wel het streven is. Nu zijn de klussen tijdelijk, maar Van Linschoten zou de mensen die via haar organisatie worden opgeleid graag ook toekomstperspectief willen geven. Het liefst wil ze natuurlijk álle straten in BoTu aanpakken. En uiteindelijk in heel Rotterdam en de rest van Nederland. Want Van Linschoten heeft grote plannen met haar sociale onderneming. Als ‘de r weer in de maand zit’ komen er nieuwe straten aan de beurt voor isoleren, met eerder opgeleide (als ze niet al ergens anders aan het werk zijn) en nieuwe energieklussers.

En uiteindelijk moet het een ‘schaalbaar concept’ worden. Een formule die overal kan worden toegepast, maar wel helemaal toegespitst is op de wijk waarin ze wordt uitgerold. In Breda zijn er bijvoorbeeld al plannen. En iedereen mag WijkEnergieWerkt nadoen, zegt ze. Maar: “We zijn nog in de beginfase, de projecten die we doen zijn nog kleinschalig. Werken met energieklussers was eigenlijk het ‘prototype’, en ook met het zonnepanelenproject leren we weer veel.”

Met startkapitaal van de gemeente en een finaleplek van de ASN Wereldprijs, die de organisatie vorig jaar in de wacht sleepte, kon WijkEnergieWerkt de eerste projecten financieren en binnenhalen. In de toekomst hoopt Van Linschoten dat gemeenten, provincies en woningbouwverenigingen WijkEnergieWerkt in zullen schakelen voor energieprojecten op wijkniveau, om daar de energietransitie sociaal te maken en te versnellen. Zo ver is het nog niet, maar Van Linschoten heeft er alle vertrouwen in. “De energietransitie moet iets moois zijn voor ons allemaal.”

We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

Samen delen, samen leven (ook in coronatijd)

Gaat ons bottom-up klimaatbeleid de coronacrisis overleven?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons