Waarom moeilijk doen met een kweekburger of vleesvervangers, als je ook vlees kunt eten dat anders wordt weggegooid? Meerdere diersoorten in Nederland worden afgemaakt omdat ze oververtegenwoordigd zijn in ons landschap. Dat gold voor de Schipholgans, maar ook voor de muskusrat.Zo worden jaarlijks 100.000 muskusratten de verbrandingsoven ingeschoven door de Waterschappen. En dat terwijl ze perfect smaken, zo vernam ik na een hapje muskusratstoof tijdens een lunch tegen voedselverspilling. Hoe zit dit nu precies? Waarom krijgen we het beestje niet vaker te eten? Tijd om eens flink op onderzoek uit te gaan!
It’s the Germans.
Lang geleden brachten de Duitsers de muskusrat mee van verre, oriëntaalse reizen. Vanuit Duitsland steekt de muskusrat gemakkelijk de grens over naar Nederland, daar waar het zompige veenweideland lonkt. Deze bodem leent zich namelijk uitstekend voor het graven van ellenlange tunnels door dijken en natuurgebieden. En omdat de Duitsers niets doen aan bestrijding, was ondergronds overlopen nog nooit zo eenvoudig. Met kans op instorting, overstromingen en natte Nederlandse voeten tot gevolg.
Bovendien kunnen muskusratten zich razendsnel voortplanten, en kunnen ze zich door gebrek aan natuurlijke vijanden in alle vrijheid vermeerderen. Terecht dus dat deze beesten worden afgemaakt door de Waterschappen: ze schaden de flora en fauna flink. 100.000 muskusratten laten zich per jaar vangen in fuiken onder water.
1 kilo rundvlees = 15.500 liter water
En dat terwijl het vlees van de muskusrat een perfecte bron van eiwitten is. Een schande dat we dat weggooien. De mondiale vraag naar vlees stijgt immers doordat de bevolking en welvaart groeit, vooral in Afrika en Azië. We weten allemaal dat de veeteelt niet goed is voor dier en milieu, toch? Zo zorgen mestoverschotten, de verwerking en de logistiek van vlees voor een groot deel van onze CO-2 uitstoot. Ook gaat er veel schoon water verloren bij de vleesproductie. Wist je dat voor 1 kilo rundvlees wel 15.500 liter water nodig is? Daarbij wordt een derde van het landbouwareaal gebruikt voor het telen van voer voor het vee. Dit betekent dat er enorme monoculturen worden aangelegd die de biodiversiteit verstoren. Voor dergelijke sojaplantages worden regenwouden sneller gekapt dan jij je biefstukje kunt wegwerken.
Hormoon-vrij vlees
“Maar ik kan niet zonder biefstuk!”, schreeuwt mijn vent vanuit de woonkamer. Oké, we kunnen minder vlees eten om de druk op dier en milieu te verminderen door te kiezen voor plantaardige vleesvervangers zoals soja, peulen of zeewier. Maar waarom zouden we geen dieren eten die ‘ongewenst’ zijn? De muskusrat is het ultieme scharreldier: ze leven vrij, in de natuur, en krijgen geen dikmakers noch hormonen toegediend. Ze eten het beste groen dat voorhanden is. En ze smaken ook nog eens razend lekker. Wist je dat de muskusrat, ook wel het waterkonijn genoemd, zelfs als delicatesse wordt beschouwd in België?
Muskusrat is geen commercieel goed
Maar er is een probleem. Alleen de Waterschappen mogen het beest vangen, en zij hebben besloten in hun code dat de muskusrat moet worden vernietigd na de vangst. Ze mogen niet verhandeld worden aan derden, en daarom is het vrijwel onmogelijk om zo’n waterkonijn voorgeschoteld te krijgen. Maar waarom?
Ik ging bij de Waterschappen op onderzoek uit. Allereerst blijkt er een commerciële overweging. Zo waren muskusratten vroeger gewilde dieren die je voor geld kon schieten voor de burgemeester. Daarom is er nu voor gekozen om alleen de Waterschappen de taak tot verdelging te geven zodat er geen doding voor handel of stroperij ontstaat. Fair, behalve dat ze niet bepaald met uitsterven bedreigd worden. Daarbij zou een nekschot nog wel eens prettiger kunnen zijn voor de muskusrat dan de verdrinkingsdood.
Daarbij is het tegengaan van commercieel gewin geen geldige reden – het wordt bij andere dieren wél toegepast. Denk bijvoorbeeld aan de wilde stieren die worden uitgezet in natuurgebieden zoals de Veluwe. Deze runderen van Stichting Taurus of Staatsbosbeheer hebben drie jaar de tijd om te scharrelen alvorens ze worden afgemaakt. In die drie jaar houden ze lekker het grasland bij, daarna worden ze te agressief en kunnen ze een bedreiging vormen voor de Veluwse wandelaars. Vervolgens belanden ze op ons bord, via de handel dus. Een perfecte bestemming na een mooi leven als je het mij vraagt.
De worm kan je lever opeten
Er moet nog een reden zijn en ik ga ten rade bij een muskusratvanger. Het waterkonijn wordt gevangen in een fuik onder water, vertelt hij. De kans dat de rat daar een nachtje dood doorbrengt is vrij groot, en dat bevordert niet bepaalt de gezondheid van het vlees van zo’n beest. Daarbij wordt de zogeheten vossenlintworm steeds vaker gedetecteerd bij de muskusrat. Deze worm wordt normaliter gedragen door honden, katten en vossen, maar knaagdieren zoals onze vriend kunnen daarbij fungeren als een zogeheten ‘tussengastheer’. Eet jij de besmette muskusrat, dan kan de worm flink huishouden in je lever en deze in no-time opeten.
Toch is het niet verboden om de muskusrat te bereiden betoogt een jurist van Economische Zaken. Ook de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit ziet geen enkel probleem in het serveren van het beestje, mits het volgens de regels geschiedt. De gevaren zijn eigenlijk maar klein, en het goed verhitten van je stoofpot voldoet. Datzelfde doen jij en ik dagelijks met rundvlees en kip. Echt slecht voor de gezondheid is het dus niet.
Ik lust er wel pap van
De crux volgens mij? Het woord muskusrat klinkt vies, en we vinden het idee vies. Nou, ik lust er wel pap van. Ik nodig de VWA, de Waterschappen en jou bij deze uit om bij mij thuis een stoofpotje te komen eten. Kunnen we meteen bedenken hoe we 100.000 glorieuze waterratten op het menu krijgen voor de mens; betaald of onbetaald. Een bedreiging voor de volksgezondheid hoeft het immers niet te zijn. Zeker niet als we kiezen voor een andere vorm van direct (diervriendelijk) doden zodat het niet ligt te rotten in de sloot. Deze perfecte eiwittenbron mag niet zomaar verloren gaan zonder geldige reden.
