Tekort aan lithium voor batterijen
Tekort aan lithium maakt dat volledig overschakelen naar elektrische rijden op korte termijn niet lukt.

‘Elektrische auto minder duurzaam dan hybride’

Om uitstoot uit de transportsector terug te dringen, zet de overheid vol in op elektrische voertuigen. Maar er kan niet voldaan worden aan de vraag naar lithium die hiermee samengaat, zo blijkt uit onderzoek van Jan Hessels Miedema, die vandaag op het thema promoveert.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Milieufysicus Miedema keek naar drie gedroomde oplossingen voor het energievraagstuk: de inzet van lithium-ion batterijen om het wegverkeer te elektrificeren, de bijstook van biomassa in bestaande energiecentrales om de netto uitstoot daarvan te beperken en het vergassen van biomassa om groen gas te maken. “Elk van die oplossingen kan wel degelijk worden gezien als een tussenstap in de richting van een volledig duurzaam systeem, maar hun bijdrage daarin wordt overschat. Ze dragen maar marginaal bij aan de verduurzaming van het systeem en kunnen op de korte termijn zelfs leiden tot een toename van de uitstoot.”

Blindstaren

De bijdrage van technologie om het energievraagstuk op te lossen wordt overschat. Dat kan zelfs leiden tot meer uitstoot

Miedema doelt op de beleidsinzet op volledig elektrisch aangedreven auto’s. In het recent gepresenteerde klimaatakkoord geeft de Nederlandse overheid aan dat er vanaf 2030 alleen nog maar auto’s van dit type verkocht mogen worden. Maar er is simpelweg niet genoeg lithium – de grondstof die nodig is voor de batterijen van de elektrische auto’s – beschikbaar om aan de groeiende vraag te voldoen. Dat wil zeggen: op relatief korte termijn. “Uiteindelijk is er meer dan genoeg lithium beschikbaar, maar de productie kan niet snel genoeg worden opgeschaald om snel het hele wereldwijde wagenpark te vervangen.

Dat tekort betekent dat, zelfs als we in Nederland alle auto’s elektrisch maken, ergens anders een auto niet elektrisch kan worden. Ik heb berekend dat er tot 2050 zo’n 150 miljoen auto’s bij gaan komen in Europa. Als we de toenemende vraag naar lithium wereldwijd meenemen dan gaat het nooit lukken om al die auto’s van lithiumbatterijen te voorzien. 100 miljoen auto’s lijkt het maximaal haalbare. Dan groeit het aantal ‘uitlaten’ dus gewoon alsnog met 50 miljoen. En dan komen we nog niet eens toe aan het vervangen van de bestaande brandstof-aangedreven auto’s. In dat scenario neemt de uitstoot dus toe, ondanks de beleidsmatige inzet op elektrische auto’s.”

Het kan voordeliger zijn om in te zetten op auto's die worden aangedreven met batterij én brandstofmotor

Als het doel is om de uitstoot zo snel mogelijk omlaag te krijgen, moet je volgens Miedema scherp blijven kijken naar hoe je dat doel bereikt. Zo rekent hij voor dat als het op auto’s aankomt, het veel voordeliger kan blijken om in te zetten op plugin hybrid electric vehicles (PHEV); auto’s die worden aangedreven met zowel een batterij als een brandstofmotor.

“Een volledig elektrische auto heeft een heel grote batterij nodig. Ze moeten toch een bereik van zo’n 400 kilometer hebben. Dat betekent dat er negen keer meer lithium nodig is voor de accu van een volledig elektrische auto dan voor een hybride. Gezien de beperkte beschikbaarheid van lithium is het zinniger om negen hybrides te bouwen dan één volledig elektrische auto en acht brandstofmotoren. Het gemiddelde verbruik per honderd kilometer daalt dan van 4,4 liter naar 2,5.”

Verschuiving van het probleem

Ook van de bijstook van biomassa en het vergassen van biomassa om zogeheten ‘groen’ gas 1 te maken wordt volgens Miedema te veel verwacht. “Ze vormen onvoldoende een breuk met het bestaande systeem, waarin economisch groei direct afhankelijk is van allerlei eindige grondstoffen. Als we onszelf afhankelijk maken van biomassa in plaats van fossiele brandstoffen, dan verschuift het probleem alleen maar.

Het grootste risico ervan is dat elders op de wereld een enorme aanspraak op landoppervlakte gemaakt zal moeten worden om de benodigde biomassa te verbouwen. Dat kan gepaard gaan met – onbedoeld – een toename van de uitstoot. Iets vergelijkbaars geldt voor de afhankelijkheid van lithium; die komt uit een paar landen in Zuid-Amerika. Als het aantal auto’s inderdaad zoveel toeneemt als ik heb berekend, dan zijn we dus niet meer afhankelijk van olieproducerende landen, maar van lithiumproducerende landen.”

grondstof: lithium
Salar de Uyuni in Bolivia; een van de bekendste lithiumvoorraden en een uniek ecosysteem.Beeld: Jan Hessels Miedema
De enige oplossing is volgens Miedema beleid dat nadrukkelijk gericht is op het beperken van consumptie van grondstoffen en uiteindelijk een volledig circulaire economie. “Zeker in een wereld waarvan de bevolking de komende decennia nog sterk gaat toenemen moet dit onderdeel van het beleid zijn.”
En dat is vooralsnog nog helemaal niet het geval. Miedema hekelt de nadruk die ligt bij de introductie van technologie om de economische groei voort te zetten. In het Parijs Akkoord uit 2015 staat letterlijk dat ‘het versnellen, aanmoedigen en faciliteren van innovatie van cruciaal belang is voor een effectieve, wereldwijde langetermijnrespons op klimaatverandering en het bevorderen van economische groei en duurzame ontwikkeling’. Miedema: “Helaas is het deel over het bevorderen van economische groei en duurzame ontwikkeling geen oxymoron, maar een contradictio in terminis2, gezien de beperkte hoeveelheid beschikbare hulpbronnen. Het beleid zou veel nadrukkelijker moeten worden ingericht om de kwaliteit van leven te verhogen en de consumptie en afhankelijkheid van eindige hulpbronnen te verminderen.”
  1. groen gas is brandbaar gas met de zelfde chemische samenstelling als aardgas. Het is daarentegen niet afkomstig uit fossiele bron, maar wordt gemaakt uit hernieuwbare bronnen. Biomassa – plantaardig restmateriaal – is daar een mogelijke bron van. ↩︎
  2. Een oxymoron is een stijlfiguur, een begrip uit de taalkunde, waarbij twee woorden worden gecombineerd die elkaar in letterlijke zin tegenspreken. Een klassiek voorbeeld is ‘de ongekroonde koning’. In dit geval gaat het om ‘duurzaam’ en ‘ontwikkeling’. Het idee van een oxymoron is dat deze niet mogelijk lijkt te zijn, maar bij nader inzien wel mogelijk is. Een contradictio in terminis daarentegen is een verbinding tussen twee woorden waaruit meteen kan worden afgeleid dat deze onmogelijk is. Miedema stelt dus dat duurzame ontwikkeling eigenlijk niet mogelijk is, tenzij we ons concept van economische ontwikkeling zeer sterk herzien ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons