Ook zoekt AMPB samenwerking met overheden en internationale organisaties om biodiversiteit te behouden en klimaatverandering tegen te gaan – onderwerpen die al actueel waren, maar door de coronacrisis nog hoger op de agenda moeten staan, vindt hij.
“Het coronavirus is een gevolg van het verstoorde evenwicht op de wereld. Als mensheid zijn we verbonden met de natuur en met de dieren. We hebben daarom de morele verplichting zó met de natuur om te gaan dat zij behouden blijft. Maar momenteel worden onze bossen massaal gekapt, onze rivieren vervuild en dieren uit hun natuurlijke habitat gehaald. Er is totaal geen evenwicht meer tussen de mens en de rest van de natuur.
“Herstellen we het evenwicht niet, dan is dit de eerste van vele gezondheidscrises
Bovendien stelt de onhygiënische, dieronvriendelijke wijze waarop dieren gehouden en geslacht worden de mens bloot aan virussen. Het is gebleken dat dierenziektes gemakkelijk overspringen op mensen. Herstellen we het evenwicht niet, dan is dit pas de eerste van vele gezondheidscrises die ons te wachten staan.”
Hoe kunnen we dit evenwicht herstellen?
“De huidige omgang met de natuur en de dieren komt voort uit het ‘extractivistische’ ontwikkelingsmodel, dat helemaal gericht is op het onttrekken van natuurlijke hulpbronnen uit de aarde om ze te verkopen op de wereldmarkt. Daarbij blijft rijkdom altijd in handen van een klein aantal mensen of bedrijven.
“Om het evenwicht te herstellen, moeten we zoeken naar een model dat niet eindeloos natuurlijke hulpbronnen exploiteert
Hiermee hangt samen dat er een mondiaal bewustzijn moet ontstaan over waar producten vandaan komen. De multinationals die de bossen kappen en de grond uitputten, exploiteren ook de mensen die in gebieden met natuurlijke rijkdommen leven. Het recht op consultatie – dat garandeert dat bewoners in deze gebieden van te voren worden geraadpleegd over de winning van natuurlijke grondstoffen op hun land – wordt meestal niet gehandhaafd. Mensen raken hun land en hun levensbronnen kwijt. Als op dat land vervolgens monoculturen worden verbouwd, gaat de biodiversiteit verloren. Terwijl onze manier van leven de bossen en de biodiversiteit juist beschermt. Erken dus onze landrechten.”
Heb je het idee dat deze boodschap gehoord wordt, in Costa Rica en daarbuiten?
“In Costa Rica is de oorspronkelijke gemeenschap er de laatste jaren in geslaagd een dialoog op te zetten met de overheid. Dat komt vooral doordat we meer verenigd en beter georganiseerd zijn geworden. Zo hebben we meer zeggenschap gekregen over het gebruik van territoria en het voor elkaar gekregen dat delen van onze grond beschermd worden door nationale milieuwetgeving. De overheid kent onze cultuur en organisatiestructuur niet, wat de communicatie soms moeilijk maakt. Zij kijkt met een kapitalistische blik naar ontwikkeling; wij geloven dat behoud van natuur ontwikkeling is. Maar het gesprek is in ieder geval gaande.
“Wij willen onze kennis – die bij mondiale kwesties kan helpen – delen met de wereld. Maar wij mogen niet meepraten
De Klimaatconferentie van Madrid in 2019 is daar een goed voorbeeld van. Onze manier van leven beschermt de bossen en wij hebben dan ook waardevolle informatie daarover. Toch praten we niet mee over klimaatverandering op zo’n conferentie. Ook dat is terug te voeren op het extractivistische model: zolang vermeerderen van rijkdom ten koste van de natuur het enige doel is, zullen machtige mensen ons buitenspel blijven zetten.”
Hoe heeft het coronavirus in Costa Rica toegeslagen?
“Ongeveer een maand geleden is hier de nationale noodtoestand afgekondigd. Maar gelukkig is ons land niet heel zwaar getroffen, met tot nu toe enkele honderden besmettingen en zes sterfgevallen. In tegenstelling tot sommige andere landen namen wij de dreiging direct serieus. Maar de werkelijke oorzaak van het virus ligt dieper en blijft vooralsnog onbenoemd.”
“Vooralsnog bepaalt het kleine groepje mensen dat veel geld en macht heeft het beleid. Regeringen en internationale organisaties verzetten zich tegen werkelijke participatie van mensen. Naar het volk wordt nauwelijks geluisterd. Toch heb ik vertrouwen in het op gang brengen van een dialoog; dat er in de toekomst wél naar ons geluisterd wordt. Het virus toont duidelijk aan dat er een verstoord evenwicht is, dat ons einde zal betekenen als we zo doorgaan. Ik hoop dat de wereld die lessen trekt uit de corona-uitbraak.”
“Sommige mensen worden ernstig ziek van het virus, anderen komen er vrijwel ongeschonden vanaf. Dat heeft onder meer te maken met de kracht van je immuunsysteem. Dat immuunsysteem wordt sterker als je er goed voor zorgt. Op veel plekken in de wereld eten mensen voedsel met grote hoeveelheden chemicaliën erin. Dat maakt je kwetsbaarder.
“Wij maken thee van boomschors en drinken die om het bloedsysteem te zuiveren
Wordt de werking van deze medicijnen door wetenschappelijk onderzoek bevestigd?
Lachend: “Tja, dat debat voeren we in Costa Rica ook altijd. Ik weet niet welke studies erover zijn, maar het is kennis die al eeuwen gebruikt wordt. Wanneer ik mijn traditionele middelen niet neem, word ik ziek. Maar deze kennis wordt door de autoriteiten niet erkend, omdat ze niet past binnen het westerse wetenschappelijke model. In Costa-Ricaanse oorspronkelijke gemeenschappen is nog geen enkele corona-besmetting geconstateerd. Ik geloof dat dat ook te maken heeft met onze manier van leven.”
“Voor zover ik weet niet. We leven momenteel afgesloten van anderen, wat contact natuurlijk moeilijker maakt. Voor nu is het belangrijk dat gezondheidsautoriteiten werken aan een vaccin. In de context van Costa Rica is het daarnaast heel belangrijk om de gebieden te beschermen waar oorspronkelijke gemeenschappen wonen: wij zijn redelijk ongeschonden en zorgen voor voedselzekerheid.”
Waarschijnlijk wordt de wereld de komende jaren vaker getroffen door pandemieën als deze. Hoe kunnen we toekomstige crises voorkomen?
“De sleutel tot het voorkomen van een nieuwe pandemie ligt in de biodiversiteit van onze bossen. Als we op harmonieuze wijze omgaan met de natuur, behouden we automatisch de biodiversiteit. Daardoor herstelt het evenwicht en is de kans veel kleiner dat een nieuwe pandemie uitbreekt. Je moet naar het grotere geheel kijken: waar komt deze pandemie vandaan? Als je dat weet, kun je een volgende uitbraak voorkomen.
“De sleutel tot het voorkomen van een nieuwe pandemie ligt in de biodiversiteit van onze bossen
