Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
‘Don’t mess with Oss’, staat er op de linnen tasjes die winkel R44, gerund door mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, verkoopt. Het tweede woord is afgebeeld als mes, een speelse verwijzing naar het aloude imago van Oss als messentrekkersstad. In mijn Osse jaren luidde de gemeentelijke slogan, bijna wanhopig, ‘Oss trekt’. Maar dat was in de jaren ’70 en ’80 absoluut niet het geval en die leus leidde buiten de gemeentegrenzen alleen tot verkeerde woordspelingen.
Nu waait er een andere wind. Oss is voor de tweede keer op rij uitgeroepen tot de meest bruisende Global Goalsgemeente van Nederland door de Vereniging Nederlandse Gemeenten. De borden ‘Oss4GlobalGoals’ zijn klaar voor plaatsing langs de toegangswegen. Wat is het geheim van Oss? Waarom lukt het daar wel om de werelddoelen van de VN tot leven te brengen? Ik reis af naar mijn geboortegrond en vraag het aan een ambtenaar, een ondernemer en een vrijwilliger.
De vrijwilliger
“We hebben veel gesproken over hoe we de doelen moesten presenteren”, zegt Maartje Aarts, voorzitter van het vrijwilligersplatform Global Goals Oss (in 2008 opgericht). Sustainable Development Goals, duurzame ontwikkelingsdoelen, werelddoelen: ze konden geen van alle genade vinden in de ogen van de vrijwilligers. “Duurzaamheid en ontwikkelingssamenwerking hebben bij veel mensen geen gunstige betekenis. En werelddoelen klinkt te veel naar wereldburger, een Gutmensch die zich beter voelt dan de gemiddelde burger. We kwamen uit op: ‘17 doelen voor de hele wereld en voor alle mensen’. Dat betekent dat ze ook voor jou zijn.” Ook sommige afzonderlijke doelen kregen een sterkere eigen vertaling. Dus ‘vrede, veiligheid en gerechtigheid’ (doel 16) in plaats van ‘vrede, veiligheid en sterke publieke diensten’. Het platform is stevig in de samenleving geworteld met ruim 250 netwerkpartners.
“Mensen zien dat 'de hele wereld' ook Oss is
Een andere belangrijke succesfactor, zegt Aarts, is het feit dat de gemeente Oss al vijf jaar het keurmerk Fairtrade Gemeente heeft. Dat zorgt voor een grote naamsbekendheid. Van de bekendheid van de werelddoelen heeft ze geen cijfers, maar de gemiddelde Ossenaar zal ze niet kunnen oplepelen. “Wij vinden het vooral belangrijk dat mensen, als ze erover horen, doorkrijgen dat ze er eigenlijk al mee bezig zijn. Ze zien dan dat ‘de hele wereld’ ook Oss is, en dat ze zelf een bijdrage kunnen leveren aan het halen van de doelen.” Bewust zijn de doelen uit de ‘partijpolitieke’ sfeer gehouden, aldus Aarts, en zijn alle partijen in het platform vertegenwoordigd. Dus ook de lokale partijen Beter Oss en Voor De Gemeenschap. “Joop van Orsouw van Beter Oss zei me, voor hij zich bij het platform aansloot: ‘Ik heb hier nauwelijks verstand van, help me maar’.” Op 16 juni was het feest: 230 vrijwilligers kwamen in actie tijdens het festival ‘Oss scoort Global Goals’ ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het platform. Alle partijen deden mee.
De ambtenaar
Opvallend is dat VVD-burgemeester Wobine Buijs-Glaudemans de grote pleitbezorger van Global Goals Oss is geworden. “Ze zag dat de stad na de massaontslagen bij de farmaceutische fabriek Organon iets positiefs nodig had om weer uit de crisis te komen”, zegt Global Goalsmedewerker Iris Bögels (25) op het stadhuis. “We moesten wel zien te voorkomen dat het louter haar project zou worden.” Bögels is persoonlijk ‘gescout’ door de burgemeester. “Ze kwam op bezoek bij mijn opa en oma omdat die 60 jaar getrouwd waren. Toen ze hoorde dat ik mijn profi el werkstuk over de millenniumdoelen had geschreven, een master Internationalisering had gedaan én lang in Oost-Azië had rond gereisd, kon ik aan de slag.”
“Ook Oss kent armoede en heeft een voedselbank
Het werd pionieren voor de gemeente en voor Bögels. De gemeente wilde zichzelf langs de werelddoelenmeetlat houden, maar een aantal doelen en indicatoren zoals die van ‘een einde aan de honger’ waren met name op arme landen toegespitst. Voor ambtenaren bleek het best lastig om beleid te maken op basis van de doelen. Maar samen met het Tilburgse onderzoeksinstituut Telos ontwikkelde Oss een aantal indicatoren die nu een voorbeeld vormen voor andere gemeenten. Onder doel 16, over vrede en veiligheid, gaat het bijvoorbeeld over discriminatie, seksueel geweld, vandalisme en onveiligheid. Want al worden in Oss tegenwoordig weinig messen meer getrokken, het aantal geweldsdelicten ligt nog altijd boven die van vergelijkbare gemeenten. Bögels: “De werelddoelen zijn dichtbij. Ook wij kennen armoede, en wij hebben ook een voedselbank.”
De ondernemer
“Ik geloof in de werelddoelen. Het zijn geen mooie voornemens, ze gaan over je eigen gedrag, hoe je omgaat met mensen, de omgeving en de gemeenschap”, zegt Marian Wagemakers (53), directeur van het Osse vleesen vleesvervangersbedrijf Dalco Food.
“We hebben de buurt laten meeruiken bij de testinstallaties
Negen jaar geleden keerde ze vanuit Amsterdam, waar ze werkte als secretaris van de commissie Veerman (die advies gaf over het wel of niet afbouwen van de Noord-Zuidlijn), terug naar Oss. Haar vader, die het familiebedrijf bestierde, riep haar hulp in. Met de groei van de fabriek stegen de klachten van omwonenden over stankoverlast en lawaai. “We hebben de buurt laten meeruiken bij allerlei testinstallaties die de stank bestrijden. De chauffeurs die ’s nachts hun koelmotor aanzetten, hebben we toegesproken. Tegen de buurtbewoners heb ik gezegd: ‘Jullie kunnen mij bellen als ze toch de motor laten draaien’. Je moet een open houding hebben en je verdiepen in het belang van de ander.” Dat uit zich ook in de omgang met het personeel. Het is eenvoudig productiewerk dat het bedrijf biedt aan 120 werknemers met verschillende culturele achtergronden. “Maar iedereen is met dezelfde dingen bezig: dat het je gezin, je familie goed gaat. Het maakt niet uit waar je wieg heeft gestaan. We zijn een familiebedrijf.” Respect vraagt ze, voor haar mensen die “niet tegen het hoogste salaris ons voedsel produceren”.
Het hoort voor Wagemakers allemaal bij het serieus nemen van de werelddoelen, net zoals het verlagen van de vleesproductie (65 procent van Dalco Food bestaat uit vegetarische producten) en het productief maken van afvalstromen. “De werelddoelen dagen me voortdurend uit om buiten mijn eigen terrein te kijken.” Op het festival stond ze met een politiemedewerker, een buurtbemiddelaar, een officier van justitie en een advocaat achter de stand van doel 16: vrede en veiligheid. Ook de politie leert nog elke dag bij, vernam ze. Er was ingebroken bij een 88-jarige, die ook nog mishandeld was. Bij het buurtonderzoek was een Pools gezin bijna overgeslagen ‘want zij hadden vast niet opgelet’. Toch hadden zij juist foto’s gemaakt omdat ze iets verdachts zagen. Dat bleek doorslaggevend in de rechtszaak. “En omdat online de criminaliteit toeneemt, zie je weinig agenten op straat. Terwijl de politie zichtbaar en toegankelijk moet zijn, zodat iedereen zich thuis voelt.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
