Het leven achter de zeemuur van Jakarta

Alda (12) is een van de hoofdpersonen in ‘The People Behind the Seawall’, een online-campagne van fotograaf Cynthia Boll om de inwoners van Jakarta bewust te maken van en oplossingen aan te dragen voor de nijpende overstromingsproblemen waar de stad mee kampt. De metropool (28 miljoen inwoners) heeft het water aan de lippen staan: een stijgende zeespiegel, een dalende bodem (met wel een kwart meter per jaar), massa’s afval die de afwatering blokkeren en dan ook nog de jaarlijkse moessonregens. Boll: “Een keer een stormvloed in combinatie met extreme regenval en de stad gaat kopje onder.”

Je volgt vier mensen en laat met foto’s en verhalen hun dagelijks leven ‘achter de zeemuur van Jakarta’ zien. Wie zijn die mensen en waarom volg je juist hen?
“Het zijn inwoners van het noordelijke deel van Jakarta, dat aan zee ligt en dus ook het meest kwetsbaar is voor het water. Allevier staan ze ergens anders symbool voor. De scholier is de toekomst, een onzekere toekomst wegens alle problemen, maar moet goede hoop op een oplossing. Voor de straatverkoper hebben de overstromingen dagelijks financiële gevolgen door stijgende grondstofprijzen en minder klanten. De visser ziet z’n huis letterlijk elk jaar verder zakken en weet niet of hij er met de komst van de bouwprojecten kan blijven wonen. De gids, tot slot, verbindt het heden met het verleden. Jakarta’s erfgoed staat tenslotte op het spel.”

Wanneer dacht je: hiermee ga ik aan de slag?
“Ik zag een paar jaar geleden op het NOS Journaal een item over de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven en waterexperts in Jakarta. Met hun hulp worden er (nog altijd, red.) plannen gemaakt voor een grote zeemuur die de stad moet gaan beschermen tegen de zee. Veertig procent van Jakarta ligt onder de zeespiegel en dat wordt alleen maar meer. Ik woon zelf op een dijk en mijn achtertuin ligt zes meter onder zeeniveau. Maar in Nederland ben je dan wel redelijk veilig. Ik vroeg me af: wat doet het met je wanneer de dreiging van de zee zo groot is? Als fotograaf leek me dat een mooie nieuwe uitdaging.”

Welke ‘uitdaging’ zag je daar dan in?
“De bewoners bewust maken van het feit dat hun stad zinkt en ze laten zien hoe urgent de problemen zijn. Ze hebben geen idee hoe snel de zee dichterbij komt, zo bleek toen ik er een aantal sprak tijdens mijn eerste bezoek in 2014. Veel mensen in Noord-Jakarta zijn laag opgeleid, lezen geen kranten en volgen het nieuws niet. Ze weten alleen wat ze zien: de jaarlijkse regens die ondergelopen straten en huizen veroorzaken. Dat is hun struggle. Maar daarachter gaan andere problemen schuil. Zestig procent van Jakarta is niet aangesloten op het waterleidingnet. Huishoudens, kantoren en industrie zijn afhankelijk van diep grondwater dat moet worden opgepompt, met als gevolg dat de bodem inzakt. Ook wordt dagelijks enorm veel afval gedumpt, waardoor de afwatering wordt geblokkeerd.”

Hoe laat je bewoners dat inzien en wat kunnen ze er vervolgens mee?
“Door het verhaal anders te brengen dan de reguliere media doen. Die berichten vooral over de stijgende zeepspiegel, de zakkende bodem en het afvalprobleem. Ik vertel het verhaal juist vanuit het perspectief van de getroffenen en laat zien wat de dagelijkse gevolgen voor hen zijn: wat betekenen stijgende prijzen, hoe is het om te leven in stank? Dat persoonlijke zorgt voor herkenning. Daarnaast geven experts de verhalen diepgang door het individuele probleem breder te trekken en uit te leggen wat er aan de hand is en waar het vandaan komt. Ook dragen ze oplossingen aan. Hoe helpt een groen dak bij regenopvang? En hoe voorkom je overstromingen door je afval niet roekeloos weg te gooien?”

“Social media is erg belangrijk bij dit project. Alles is te volgen via Facebook (2.823+ volgers, red.) en wordt ondersteund door Twitter (450+ volgers, red.). Jakarta is een stad met ontzettend veel social media-gebruikers. Mensen zitten vaak uren vast in het verkeer, waardoor ze veel tijd op hun smartphone doorbrengen. Wel heb ik gemerkt dat tekst alleen vaak niet werkt. Daar scrollen jongeren doorheen. Je moet ze dus met beeld naar de site lokken: social media is de krant waar je snel doorheen bladert, de website is het boek waar je eens goed voor gaat zitten.”

‘My mom the floodfighter’, een verhaal over roze fietsen, een passie voor vuilnis; als je de verhalen leest en de foto’s ziet lijken de mensen erg optimistisch. Bijna naïef.
“Optimistisch of naïef zou ik het niet willen noemen, het is hoe de mensen daar in het leven staan. Ze leven van dag tot dag. Het is een overlevingsstrategie. Ze zien de toekomst niet somber in, simpelweg omdat ze daar niet mee bezig zijn. Het kost al genoeg moeite om de dagelijkse problemen het hoofd te bieden.”

Wat viel je het meest op toen je daar was?
“De scepsis van bewoners over de overheid en alle bouwprojecten die gaande zijn. Veel werkzaamheden vinden plaats op plekken waar krottenwijken staan en waar mensen ‘illegaal’ wonen. In Jakarta worden mensen zonder pardon aan de kant geveegd wanneer er ergens gebouwd moet worden. Inwoners weten vaak niet eens waarom er gebouwd wordt, ze zien alleen dat ze opnieuw plaats moeten maken zonder dat ze zich kunnen verweren. Er is enorm veel wantrouwen. De kracht van dit project is juist dat het gaat over de mensen zelf en laat zien wat ze zelf kunnen doen. Het biedt ze een platform om zich te laten horen (zie kader, red.); oorzaken, gevolgen en oplossingen komen aan bod.”

Hoe gaat het project nu verder?
“Het loopt in ieder geval nog tot eind december. De website blijft sowieso online. Ik ben momenteel op zoek naar financiering om het project ook volgend jaar door te kunnen zetten. Het zou mooi zijn als dit project kan worden gedragen door de mensen in Indonesië. Ik ben de aanjager en heb slechts een steen in de vijver gegooid. Het moet uiteindelijk van de mensen zelf komen. Het probleem en de oplossingen liggen in Jakarta.”

Op de website van het project is veel beeldmateriaal te vinden. In het februari-nummer van 2015 besteedde ook OneWorld Magazine met een fotoreportage aandacht aan ‘The People Behind the Seawall’.