Het nut van de mug

In de natuur heeft elk levend wezen een plek in het geheel. Als mensen zijn we geobsedeerd door nut. Alles moet praktisch nuttig zijn, en een volwassen steekmug is dat niet, maar als je zo denkt over de gecompliceerde natuurlijke systemen dan doe je ze geen recht. Vanuit direct menselijk perspectief is een stekende vrouwtjesmug niet nuttig. Maar als muggenlarven vindt diezelfde mug gretig aftrek als vissenvoer. Een liter muggenlarven kost al snel 10 euro, best nuttig dus. Maar er is meer aan de mug dan liters muggenlarven en jeukende bulten.

Een mug kent een aantal levensfases waarin ze functies in de natuur vervult. Net nadat de mug wegvliegt en jou achterlaat met een stevige muggenbult legt ze honderden eitjes in plasjes, slootjes en ander water. Die eitjes komen snel uit en worden dan muggenlarven. Afhankelijk van de temperatuur gaat de ontwikkeling van die larven sneller of langzamer. Na een periode als muggelarve in het water verpopt de larve zich en wordt ze een mug. Slechts een kortere periode vliegt de mug als niet stekend mannetje of als stekend vrouwtje rond.

Een muggenlarve is een waterfilteraar. Als een buisje zuigt ze water naar binnen en filtert daar algen uit. Samen met andere filteraars zorgen de muggenlarven ervoor dat er minder algen in het water zitten. Die filterende functie wordt belangrijker naarmate klimaatverandering zorgt voor regelmatigere algenbloei in ons zwemwater. Als er te veel algen komen, kunnen zelfs blauwalgen gaan bloeien en daardoor kan het water giftig worden. Juist tijdens warme dagen, als we er graag in willen zwemmen. Vissen, kikkers, libellenlarven en waterkevers eten ondertussen graag muggenlarven. Hoewel het praktische nut van kikkers eigenlijk alleen door Fransen wordt onderkend, zien we allemaal wel in dat vissen fijne en plezierige dieren zijn, en libellen gewoon heel mooi.

Zonder genoeg muggenlarven zullen er steeds minder libellen, vissen en kikkers zijn. Muggen kunnen dan, omdat hun voortplanting snel gaat, steeds vaker als plaag voorkomen. Een typisch gevolg van het verslechterende evenwicht in het ecosysteem. De steeds hevigere wisselingen tussen muggenplagen en blauwalgenbloei zijn het waarschijnlijke gevolg van de ineenstorting van het ecosysteem waar de muggenlarven deel van uitmaken. Maar niet alleen de larve is een belangrijk onderdeel van de natuur. 

Vooral van de niet stekende mannetjesmuggen zijn er veel. Soms zijn dat zulke grote aantallen dat muggenwolken ontstaan. Niet schadelijk, maar juist intrigerend, ook omdat het gezoem van die miljoenen muggen een heel vreemd geluid is. Voor zwaluwen, grote liefhebbers van muggen, natuurlijk een feest om doorheen te vliegen. Snaveltje open oogjes dicht, en weer heb je een lading voer voor je jongen. En niet alleen zwaluwen maar ook andere insectenetende vogels en zelfs vleermuizen genieten van die wolken voedsel.

Al die mannetjes in zo’n wolk zijn natuurlijk op zoek naar dat ene vrouwtje, de liefde van hun korte leven. Dat vrouwtje gaat na de paring op zoek naar een leverancier van bloed. Het vervelende moment voor ons mensen. Maar het aantal keren dat ik gestoken word is inmiddels gedaald tot misschien vier à vijf keer per jaar en dat is toch best uit te houden? Dus heb je een jeukende muggenbult, denk dan even aan de miljoenen muggeneitjes die je zo mogelijk hebt gemaakt, en het voordeel van schoon zwemwater, kikkerconcerten en die zwaluwen, zonder wie de lente een stuk minder leuk is.