Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Uit een door de internationale vogelbeschermingsorganisatie Birdlife International gepubliceerd rapport blijkt dat er nog altijd vele vogels op de rand van uitsterven verkeren of onlangs zijn uitgestorven. Dat uitsterven gebeurt langzaam. Of een soort daadwerkelijk is uitgestorven is niet altijd meteen duidelijk. Zo is de blauwe Spix’ ara al sinds 1980 niet meer in het wild gezien, en is de kans dat er nog exemplaren in het wild leven dus miniem. Soms lukt het echter toch om een bijna uitgestorven soort weer op de kaart te krijgen. Een voorbeeld hiervan is de blauwkeelara, die alleen voorkomt op de Boliviaanse savanne. Tjalle Boorsma werkt bij de Boliviaanse vogelbeschermingsorganisatie Armonia en is deze week in Nederland om te vertellen over dit succes en de verdere plannen om de blauwkeelara te beschermen.
Boomverzorging
Op het kantoor van IUCN NL bij de Hortus Botanicus van Amsterdam vertelt Tjalle Boorsma over zijn leven als natuurbeschermer in Bolivia en de bescherming van de blauwkeelara. “In 2012 rondde ik mijn studie Bos en natuurbescherming af met een scriptie over duurzame bosbouw in Bolivia. Na twee jaar terug in Nederland kreeg ik het gevoel dat ik iets aan het doen was wat ik stukken minder leuk vond dan natuurbescherming. Op de bonnefooi ben ik toen weer naar Bolivia gegaan en heb daar op verschillende plekken mijn cv achtergelaten. Uiteindelijk had Armonia plek voor me als reservaatbeheerder. Nu zit ik alweer vijf jaar in Bolivia.”
Tooien
Maar het succesverhaal van de blauwkeelara gaat verder terug, vertelt Boorsma. “Net als alle ara’s werd de blauwkeelara ernstig bedreigd door het vangen van de dieren voor dierentuinen en private vogelcollecties. Bovendien werden de veren van de ara’s gebruikt in de tooien van lokale bewoners. Die bedreiging is niet helemaal verdwenen maar wel veel minder geworden. Na een jarenlange bewustwordingscampagne zijn veel Bolivianen overtuigd geraakt van het idee dat de blauwkeelara de moeite van het beschermen waard is en dat er goede alternatieven zijn voor veren. Op een recent volksfestival bleek dat nog maar in 10 procent van de tooien echte ara-veren waren gebruikt. Doordat minder ara’s gevangen worden kunnen ze toenemen in aantal. Die toename gaat snel, in 2005 vonden onderzoekers van Armonia slechts 34 blauwkeelara’s in wat nu het Barba Azul-natuurgebied is. In 2009 was dat aantal bijna verdubbeld tot 70 en in 2017 zijn 155 broedende vogels gevonden.”
Savanne
“De volledige Beni-savanne heeft drie keer de oppervlakte van Nederland
Het in 2008 aangekochte Barba Azul-reservaat, gelegen in de Beni-savanne, is niet het enige gebied waar de ara’s voorkomen, vervolgt Boorsma. “De volledige Beni-savanne heeft drie keer de oppervlakte van Nederland. De savanne wordt omringd door twee rivieren die het ritme van de savanne bepalen. Er zijn twee seizoenen, een nat seizoen van bijna acht maanden, waarin de savanne vrijwel helemaal onder water staat, en een droog seizoen van vier maanden. Door die omstandigheden is er vrijwel geen landbouw mogelijk in het gebied. Wel wordt extensieve veeteelt bedreven die bestaat uit loslopende koeien en het verbanden van het oude gras om jong gras als voedsel voor de koeien te krijgen. Die veeteelt verloopt ongecontroleerd: de koeien worden eenvoudigweg het gebied ingejaagd, grazen overal en worden na afloop uit het gebied gehaald. Een deel wordt dan geslacht en het vlees wordt verkocht op de lokale markt. Paarden zijn in het gebied het belangrijkste vervoermiddel. Maar het is ook de streek met het grootste aantal landingsbanen voor vliegtuigjes per vierkante kilometer. De meeste landeigenaren leven van de opbrengsten van hun grond elders in de wereld en er is vrijwel geen lokale bevolking. Wel zijn er in het gebied sporen van landbouw uit het precolumbiaanse tijdperk te vinden. Zo kennen kleine boseilandjes met palmen, die door de blauwkeelara’s worden gebruikt als veilige slaapplek ver van de roofdieren, hun oorsprong in die tijd.”
Herstel geremd
Nu het aantal blauwkeelara’s herstellende is doordat ze minder gevangen worden, ziet Armonia de volgende bedreigingen opkomen, vertelt Boorsma. “Die bedreiging bestaat uit een afnemend aantal nestbomen voor de ara’s. Door ongecontroleerde overbegrazing kunnen de palmbossen en de bomen op de boseilandjes in het gebied zich slecht verjongen. Door het platbranden van de savanne gaan de waardevolste oude, vaak dode, nestbomen in rook op. De slechte verjonging van de palmen is een bedreiging omdat de palmen naast nestgelegenheid ook de belangrijkste voedselbron voor de blauwkeelara’s zijn.”
Door de toegang van het vee tot het Barba Azul-natuurgebied te beperken en brand in het gebied te voorkomen wil Armonia daar de boomgroei en dus de ara’s meer kans geven. “Het voorkomen van branden vergt de aanleg van brandgangen rond het reservaat: brede stroken geploegd land die het overspringen van ongecontroleerde savannebranden moeten voorkomen. Een van de grootste uitdagingen voor ons was de afgelopen jaren om de tractor gefinancierd te krijgen die daarvoor nodig was. Maar er zijn ook een aantal populaties buiten het reservaat en die zullen verdwijnen als er niet gewerkt wordt aan verduurzaming van de veeteelt op de savanne.”
Experimenten
“Door te experimenteren met manieren om veeteelt op de savanne natuurvriendelijker te maken willen we de lokale veehouders inspireren om hun bedrijven productiever maar ook veel duurzamer en natuurvriendelijker te maken. Eerste proeven met het verbranden van kleinere stukjes savanne en gecontroleerder laten grazen van het vee wijzen uit dat dat mogelijk is. Beter gecontroleerde en minder radicale manieren van veeteelt zorgen voor stabielere en hogere opbrengsten. Die verbetering van de veeteelt is niet alleen van belang voor de blauwkeelara’s maar ook voor andere dieren op de savanne, waaronder drie andere zeer bedreigde vogels: de lintstaarttiran, hanenstaarttiran, en de camposgors.”
Meer horen?
Op 13 september vertelt Tjalle Boomsma in ARTIS alles over dit succesverhaal in de natuurbescherming. OneWorld mag twee kaarten weggeven. Maak kans op een vrijkaart door uiterlijk 11 september 10:00 uur een mail te sturen naar winnen@oneworld.nl o.v.v. ‘Vrijkaarten papegaaienlezing’.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
