Hoe ons constante lawaai het zeeleven kapotmaakt

Dat vermoeden kon destijds niet direct bevestigd worden. Maar in de twintig jaar die volgden werd wel degelijk aangetoond dat menselijke geluiden een probleem vormen voor het leven in de oceaan. Vorige maand publiceerde wetenschappelijk tijdschrift Science een uitgebreide literatuurstudie waarvoor wetenschappers alle onderzoeken over geluiden in de oceaan verzamelden en combineerden. Met deze studie luiden ze de noodklok: wij mensen overschreeuwen het onderwaterleven en dat heeft serieuze gevolgen.

In het ergste geval leidt de ‘antropogene kakofonie’1, zoals de onderzoekers de zeeherrie noemen, tot de dood van zeewezens. Het literatuuronderzoek bespreekt onder meer een studie waarbij inktvisachtigen uit de zee werden gevist, in tanks aan harde knallen werden blootgesteld en – na hun dood – werden ontleed. Daarbij bleek dat haarcellen die belangrijk zijn voor het gehoor en het evenwicht, praktisch waren opgeblazen. Een van de onderzoekers vertelde destijds aan National Geographic dat de dieren in hun laatste momenten ‘nog een klein beetje bewogen, maar niet meer zwommen, aten of paarden’.

Nicole de Voogd, bijzonder hoogleraar globale verandering en marine-ecosystemen, is voor haar onderzoek vaak in de buurt van zulke riffen te vinden. “Bij een gezond koraal kun je de zee-egels horen grazen en papegaaivissen algen van koralen horen schrapen. Pistoolgarnalen zijn het leukst. Die creëren met hun scharen luchtdruk die ze afschieten om hun prooi te vangen. Het klinkt echt als een pistool.”

Zie als jonge clownvis in zo’n oceaan maar eens op gehoor je thuis te vinden. Dat lukt ze dan ook niet altijd meer, waardoor ze soms hun leven lang door de oceaan zwerven – geen veilige plek voor een clownvis.

Erg veel aanspraak had deze walvis tijdens zijn zwerftocht waarschijnlijk niet, in tegenstelling tot in vroeger tijden. Slabbekoorn: “In de pre-industriële wereld zou het lage geluid van een walvis op zo’n 1000 kilometer voor een soortgenoot hoorbaar zijn. Nu is dat door het verhoogde achtergrondgeluid gemiddeld nog maar 10 kilometer. Zie dan je soortgenoten maar te vinden in het paarseizoen, of ze te waarschuwen voor gevaar.”

Slabbekoorn noemt als voorbeeld de Noordzee voor de westkust van Nederland en België: “Met al het botenverkeer van de Rotterdamse en Antwerpse havens, heiactiviteiten voor windmolenparken, seismisch onderzoek, en de knallen van bommen uit de tweede wereldoorlog die onschadelijk gemaakt moeten worden.” De vissen die daar wel nog voorkomen hebben zich blijkbaar kunnen aanpassen, legt hij uit. “Dat is dus waarschijnlijk een heel specifieke subset. Homogenisatie noemen we dat proces.” De biodiversiteit onder druk, kortom. Wat overblijft in een lawaaiige zee zijn de stadsduiven, spreeuwen en kauwen van de onderwaterwereld.