“Ik ben een vleesjunk”

Zichtbaar aangeslagen kijkt Frank naar het computerscherm. Op een scan van haar hersenen is te zien dat haar brein meer geprikkeld raakt bij het zien van plaatjes van vlees dan bij die van seks. “Dat ik een sterk verlangen heb naar vleesproducten wist ik. Maar dat ik dus blijkbaar meer van vlees hou dan van seks, daar stond ik wel even van te kijken.”

Vleesverslaving
In de documentaire ‘Vleesverlangen’ gaat Frank op zoek naar een antwoord op de vraag: hoe kom ik van mijn vleesverslaving af? In de film is te zien hoe Frank strijdt met de keus voor wel of geen vlees en de haat-liefde verhouding die daaraan ten grondslag ligt. “Ik weet hoeveel impact de vleesindustrie op ons milieu heeft. En ook weet ik als geen ander door mijn werk voor de Keuringsdienst van Waarde dat er vaak respectloos met dieren wordt omgegaan in slachthuizen en vleesverwerkingsfabrieken.” Maar vlees helemaal van het menu schrappen, dat lukt Frank niet. “Ik heb geen idee waar dat sterke verlangen naar vlees vandaan komt. Ik ben echt een vleesjunk.” 

Geboorte Sally
Een van de aanleidingen van Franks zoektocht is de geboorte van haar dochter Sally. “Als ouder wil ik het graag zo goed mogelijk doen voor mijn kind. Omdat Sally zelf nog geen beslissingen kan nemen, moet ik die voor haar maken. Maar wat is wel en niet goed voor haar? Moet ik haar bijvoorbeeld wel of geen vlees geven?” Uiteindelijk maakt Frank de keus Sally vegetarisch op te voeden terwijl ze zelf wel gewoon vlees blijft eten. “Ik ben vegetarisch opgevoed. Pas op mijn vijfde, toen ik mijn eigen keuzes begon te maken, ben ik daar van afgestapt. De associatie met het dier had ik niet en daarnaast vond ik het meteen heel erg lekker.”  

Hersenactiviteit
Lekker of niet: Frank wil van haar ‘vleesverslaving’ af. Ze gaat op zoek naar waar dat sterke verlangen naar vlees vandaan komt. In de documentaire is te zien hoe een hersenscan uitwijst dat Marijns brein veel activiteiten laat zien wanneer ze foto’s van vleesproducten onder ogen krijgt. Volgens verslavingsdeskundige Reinout Wiers zijn de gebieden die voor zo’n sterke impuls zorgen een belangrijk gegeven als je kijkt naar hersenanalyses van verslaafden. “Zoals de gebieden die bij Frank in haar hersenen oplichten, zo zie je dat ook bij alcoholisten die een alcohol probleem hebben of bij gokkers die veel gokken.” Maar sprake van een vleesverslaving is er volgens Wiers niet. “Ze kan dan een sterk verlangen hebben naar vlees, het gaat pas op een verslaving lijken als ze bijvoorbeeld doorgaat met het eten van vlees terwijl ze er niet tegen kan, het haar ten gronde richt, haar sociale relaties aantast en ze zich nergens anders meer op kan focussen.”

Gebakken spek
Vegetariërs, flexitariërs en veganisten; het zijn allemaal mensen die met welke reden dan ook kiezen om minder tot geen vlees te eten. Die keus is alleen niet voor iedereen zo makkelijk gemaakt. In het geval van Frank bijvoorbeeld, lijkt de aantrekkingskracht van vlees sterker te zijn dan het morele of ethische aspect. “De symbolische waarde en de beeldvorming eromheen spelen voor mensen een grote rol. Het is normaal om elke dag vlees te eten. Voor de prijs hoef je het in elk geval niet te laten. En daarnaast hebben mensen ook niet de associatie met ‘het dier’ als ze een biefstukje kopen bij de supermarkt.” 

Stage in de stal
Om dichter tot het dier te komen, gaat Frank op zoek naar een stage bij een slachterij. De zoektocht verloopt alleen moeizamer dan gedacht. “De grote slachterijen hadden liever geen pottenkijkers binnen, zo werd mij al snel duidelijk. Het is een hele mysterieuze wereld, waar van binnenuit weinig over naar buiten wordt gebracht. Dat doen ze natuurlijk heel bewust. Mensen, vleeseters, willen liever niet zien hoe een dier wordt geslacht voordat zij het op hun bord opgediend krijgen.”

Nepvlees
Een alternatief voor vlees is niet moeilijk te vinden. In bijna elke supermarkt zijn tegenwoordig vegetarische gehaktballetjes, rookworsten of kippenvleugeltjes te krijgen. Maar dat vegetariërs ook van vlees kunnen houden, is volgens Jaap Korteweg, oprichter van de Vegetarische Slager, iets waar nogal eens verontwaardigd op wordt gereageerd. “Sommige mensen vinden het raar dat vegetariërs vlees wel lekker vinden. Zelf was ik ook ooit een enorme vleesliefhebber. Maar toen ik als Brabantse boer de varkenspest van dichtbij meemaakte, ben ik gestopt met het eten van vlees.” Korteweg snapt daardoor de strijd die Marijn voert met haar geweten en verlangen. “Van daaruit ben ik ook begonnen met de Vegetarische Slager. Zo kunnen mensen zoals ik die toch heel graag een biefstukje eten, kiezen voor een vegetarische en meer verantwoorde variant.” 

Speklap of kipfilet
Met de documentaire hoopt Frank niet alleen van haar eigen vleesverslaving af te komen, maar ook om de afstand tussen dier en vlees te verkleinen. “Niemand in de supermarkt maakt de associatie met een varken of een kip wanneer hij of zij met een speklap of kipfiletje in de hand staat. Ze zien het dier niet. Vlees wordt als zoiets vanzelfsprekends gezien, alsof het aan een plant groeit. Ik wil graag het hele verhaal vertellen.”