Jouw kleding wordt straks door robots gemaakt

Een van de belangrijkste redenen zijn de stijgende (loon)kosten. In veel kledingproducerende landen zoals China, Indonesië en Bangladesh zijn de lonen de afgelopen jaren, al dan niet flink, gestegen. Ook worden er steeds meer eisen gesteld aan veiligheid en kwaliteit, waarvoor investeringen moeten worden gedaan. En de concurrentie in met name China neemt toe: door de toenemende vraag naar kleding in Azië, schakelen Chinese fabrikanten over van buitenlandse naar binnenlandse productie. 

Daar staat tegenover dat snelheid en flexibiliteit juist alleen maar belangrijker zijn geworden. Trends worden veel minder bepaald door de merken zelf; steeds vaker zijn het bloggers, influencers en beroemdheden ofwel de consumenten die bepalen wat ‘in’ is en wat mensen willen dragen. 

Hoe dichter de fabrieken bij de afzetmarkt zitten, hoe sneller bedrijven kunnen inspelen op trends. Logisch. Maar zoals de kledingproductie nu is ingericht, gaat die nooit terugkeren naar het Westen, benadrukt Rens Tap, werkzaam bij modebrancheorganisatie Modint. Tap: “Nog los van de hogere loonkosten, wie wil er hier nog zulk fabriekswerk doen? Dat gaat niet gebeuren.” 

De oplossing? Automatisering. 

De gedachte achter deze ‘nearshoring’ is dat het merk zo in staat is snelheid in de productie te combineren met flexibiliteit om zo consumenten “te geven wat ze willen, wanneer ze het willen”, aldus Mandy Niemer, hoofd communicatie bij Adidas. Met de Speedfactory willen ze de doorlooptijden van maanden tot weken verkorten, benadrukt ze. “De huidige industrienorm is een periode van 18 maanden, van idee tot plank, inclusief ontwerp en productontwikkeling, verkoop aan retailpartners, productie en verzending. Dit proces zouden we op den duur tot een paar dagen terug kunnen brengen.”

De vraag is wat dit zal doen met het aantal arbeiders in de fabrieken. In de Amerikaanse en Duitse vestiging werken ieder zo’n 150 mensen. Dat zijn er een stuk minder dan in de fabrieken in China en Vietnam, waar doorgaans zo’n 500 tot meer dan 1.000 arbeiders werkzaam zijn. Niemer gaat niet in op de vraag, maar bij de Schone Kleren Campagne, de organisatie die opkomst voor de rechten van textielarbeiders, zijn ze er niet gerust op. Woordvoerder Go De Roij van Zuijdewijn: “In de auto-industrie hebben we gezien wat er gebeurde toen er steeds meer geautomatiseerd werd: een grote groep mensen kwam op straat te staan. In landen als Myanmar en Bangladesh is bovendien helemaal geen sociaal vangnet. Geen werk betekent geen inkomen.” 

Het lange antwoord: automatisering van de kledingproductie is er in allerlei verschillende vormen. Zo experimenteert het Japanse bedrijf Li & Fung, dat de productieketen voor een groep westerse bedrijven beheert, bijvoorbeeld met het testen van producten voordat de daadwerkelijke productie plaatsvindt. Het bedrijf gebruikt daarvoor virtuele 3D-datacomputers. 

Een ander voorbeeld komt van het Amerikaanse jeansmerk Levi Strauss & Co. Dit merk gebruikt een laser-technologie voor het afwerken van de jeans. Waar de jeans voorheen door een medewerker met chemicaliën, schuurpapier en de handen werden behandeld, gebeurt dit nu met een machine. Handmatig duurde dit twintig tot dertig minuten per broek, geautomatiseerd negentig seconden. Het merk wil dit proces voor 2020 in al haar fabrieken uitrollen. 

Dit laatste wordt nu toegepast door SoftWear Automation, een bedrijf dat robots ontwikkelt voor het produceren van kleding en andere textielproducten. Een van de machines naait en bewerkt een T-shirt in 2,5 minuut. 

Tijdens de Kopenhagen Fashion Summit in mei 2018, ’s werelds grootste kledingtop over duurzaamheid, boog een panel van experts zich over deze vraag. 

David Roberts, expert op het gebied van technologie en innovatie, stelde dat automatisering niet per se leidt tot een afname van het aantal banen, omdat het ook weer nieuwe arbeidsplekken creëert. Hij benadrukte daarnaast dat de robots ons vrijspelen van “vieze, saaie en gevaarlijke banen”. 

Econoom Carys Roberts stelde dat het de ongelijkheid tussen de mensen aan de top en de arbeiders onderin de keten alleen maar groter gaat maken. “Er is een kleine groep winnaars, mensen die profiteren van deze ‘nieuwe werkwijze’, maar het overgrote deel, de mensen die niet om te scholen zijn of worden omgeschoold – behoort tot de verliezers.” 

Allemaal benadrukken ze dat verantwoorde automatisering, waarbij arbeiders worden omgeschoold en voorbereid op de ‘nieuwe werkwijze’, van cruciaal belang is. Van Zuijdewijn: “We pleiten ervoor dat regeringen, bedrijven en fabrieken met elkaar gaan zoeken naar de beste oplossing voor de arbeiders.” 

Pete Santora van SoftWear Automation sluit zich daarbij aan. Hij gelooft dat de integratie van robotica en automatisering in productielijnen een geleidelijk proces zal zijn, en wijst op de milieuvoordelen. Zo hoeft kleding niet meer de hele wereld over te worden verscheept, zoals nu het geval is. Doordat sneller op nieuwe trends ingespeeld kan worden, hebben bedrijven minder voorraad nodig. De kans dat een merk met een enorme hoeveelheid onverkochte kleding blijft zitten omdat het niet in de smaak viel, wordt daarmee veel kleiner. En ten slotte hoeft het gevaarlijke en ongezonde fabriekswerk niet meer door mensen zelf gedaan te worden. 

Van Zuijdewijn ziet in dat laatste zeker kansen. “Bepaalde processen zullen veiliger worden. Arbeiders die met chemicaliën en giftige gassen werken lopen geen risico meer.” Maar, voegt ze toe, dat is hoe wij het zien. “Wij kunnen dit wel een gezondere en veiligere optie vinden, maar als arbeiders hierdoor hun werk en inkomen kwijtraken, hoe ?” 

Op dit moment is slechts een handjevol merken er serieus mee bezig. Volgens Tap is het op dit moment voor veel merken nog veel te kostbaar om te investeren in dergelijke machines. Maar de ontwikkelingen gaan snel. 

Uit een recent rapport van het Amerikaanse adviesbureau McKinsey, waarbij 188 respondenten uit de sector werden gevraagd over automatisering, gaf 51 procent aan te verwachten dat voor 2025 de makkelijkst te maken kledingitems (spijkerbroeken, T-shirts) volledig door machines worden gemaakt.

Of automatisering in de kledingindustrie een kans of een bedreiging is? Dat zal de toekomst uitwijzen.