Beeld: Shutterstock
Interview

Maar waaróm is de trein nou zo duur?

Die vliegvakantie zat er dit jaar voor veel mensen niet in. Maar van de trein – toch een een logisch alternatief – maken we nauwelijks gebruik. Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) weet wel waarom. ‘Je moet als consument wel héél idealistisch zijn om voor de trein te kiezen.’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Waarom wint de trein het maar niet van het vliegtuig binnen Europa, terwijl de afstanden te overbruggen zijn? “Dat heeft veel oorzaken. Daarom is het ook zo lastig te veranderen”, vertelt Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks).

“De hele treinverkeerinfrastructuur is nationaal vastgelegd, waardoor de aansluiting tussen landen niet optimaal is – denk aan verschillende maten rails en andere veiligheidseisen. Hier zit wel verbetering in, maar het kost veel tijd en geld. Daarnaast is het boeken van treintickets veel lastiger dan van vliegtickets. Je moet ervoor naar allerlei spoorwegwebsites. Als consument moet je wel héél idealistisch zijn om voor de trein te kiezen, als het ook nog eens duurder en vaak tijdrovender is.”

De EU investeert liever in het verbeteren van lokale luchthavens dan in treinverkeer

De luchtvaart daarentegen is van meet af aan internationaal georganiseerd. “Op de Chicago-conventie in 1944 werd besloten dat de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) alles moest doen om internationaal vliegverkeer te stimuleren”, vertelt Eickhout. “De Tweede Wereldoorlog liep ten einde en om nieuwe oorlogen te voorkomen, was het belangrijk om elkaar te ontmoeten. Dus werd kerosine vrijgesteld van belastingen en accijnzen, en werd er geïnvesteerd in beter vliegverkeer. Dat besluit ettert nog door, zelfs tot in de EU-fondsen die liever investeerden in het verbeteren van lokale luchthavens dan in treinverkeer. Pas sinds enkele jaren is er ruimte voor een politiek debat over dit onderwerp.”

Dat luchtvaart buiten de klimaatafspraken wordt gehouden, zoals je vaak hoort, klopt overigens niet, merkt Eickhout op. “In het Parijse klimaatakkoord van 2015 is afgesproken dat de ICAO als onderdeel van de VN de luchtvaart moet reguleren om klimaatdoelen te behalen. Deze organisatie is daar alleen niet geschikt voor: er werken vooral ambtelijke technische experts die weinig ophebben met politiek en met name streven naar consensus. Ze hebben nauwe banden met de IATA, de bond van vliegmaatschappijen, en van oudsher zijn vergaderingen geheim vanwege bedrijfsgevoelige informatie die ter sprake kan komen.

ICAO heeft het programma CORSIA (Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation) ontwikkeld, maar de doelen zijn te slap: niet krimp van CO2-uitstoot maar gelijk blijven.”

Je kunt wel degelijk Europese CO2-belastingen afspreken

Wordt het niet tijd om vliegverkeer duurder te maken met belastingen en accijnzen? “Ja, maar het grootste probleem daarbij is de mondiale markt. Als Europa zoiets invoert, benadelen we de Europese sector, is het eeuwige argument. Maar ik vind dat je wel degelijk Europese CO2-belastingen kunt afspreken. Voor belastingwijzigingen is unanimiteit vereist, dus dat gaat niet lukken met alle landen. Maar we kunnen starten met een kopgroep van grote vlieglanden. Met de Green Deal van de nieuwe Europese Commissie zat daar wel beweging in – maar dat was vóór de coronacrisis.”

Is er door de coronacrisis niet ook juist meer ruimte voor onderhandeling omdat de luchtvaart hulp vraagt? “Die discussie loopt en we mogen hopen dat het zo uitpakt, maar de plannen worden weer nationaal uitgewerkt en landen kijken naar elkaar. Is Duitsland niet zo streng voor Lufthansa? Dan wil Nederland ook niet streng zijn voor KLM. Toch vinden wij dat je overheidssteun absoluut moet koppelen aan CO2-reductieplannen.”

Dit interview verscheen eerder in OneWorld Magazine.

Dromen over de slaaptrein

Elektrisch vliegen? We kunnen beter leren minderen

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons